Ibarrako piperra lan antropologikoko protagonista
Piperraren Historia, herritarren eta ekoizleen bizipenak, errezetak, argazkiak, eta beste hamaika kontu jaso ditu Josu Ozaitak Piparra liburuan.
Sentsibilitate berezia dago Ibarran piperrarekin, atxikimendu handia du herritarren partetik”. Josu Ozaita Azpiroz antropologo ibartarra da Piparra liburu argitaratu berriaren egilea. Zerbaitengatik ezaguna bada Ibarra herria, bertako piperragatik da, baina jakiaren inguruan ikerketa sakonen falta sumatzen zuen piperrari lotutako 789 elkarteak: produktuaren inguruko oinarri teorikoa behar zela, ikuspegi historiko eta antropologikotik landutakoa. Antropologiako azken urteko Gradu Amaierako Lana egiten zebilen orduan Ozaita, hain zuzen piperraren inguruan. Karrera amaitu eta urtera, 2016ko urte bukaeran, Udalak kontratua egin eta ikerketa sakonagoari ekin zion Ozaitak. Liburua da ikerketaren emaitza.
Ikuspegi antropologikotik
“Antropologiatik egin dut lana: elikagaien antropologiaren inguruan irakurtzen aritu naiz, alderdi sinbolikoa landu eta historia ere bildu dut”. Piperraren inguruko historiari atal bat eskaini dio liburuan Ozaitak. Batez ere adineko jendearekin eta bertako ekoizleekin elkarrizketak eginez jaso du historiaren berri: “Piperra garai batean izkina batean egoten zen, zerbait berezia bezala. Gorritzen utzi, sikatu eta tripakiari botatzeko erabiltzen zen”. Egungo prestigiorik ez zuen garai haietan.
XX. mende hasierarako bazegoen piperra Ibarrako baratzeetan, eta urteen poderioz, pixkanaka barietatea bertakotzen joan zela dio Ozaitak: tokiko klimara egokitu eta bere ezaugarri eta propietateak hartzen joan da. Mende horretako bigarren hamarkadan jada ohikoa omen zen San Bartolome egunean piperrak jatea, eta orduan hasi zen inguruko herrietako jendea piperra jatera Ibarrara hurbiltzen. Ibarrako piperraren boom handia, ordea, 90eko hamarkadan izan zela azaldu du: “Langostino izenaren kontua orduan sortu zuten Txumitxa tabernakoek, jendeari grazia egiten zion eta horrela joan zen fama irabazten”.
Jai giroko jakia
Ibarrako edozein kultur ekimen piperraren bueltan ospatzen dela nabarmendu du Ozaitak, eta festetako egunik garrantzitsuenean ere, San Bartolome egunean, eguerdiko 12:00etan herritar guztiak plazan elkartzen dira piperrak jatera. Piperraren azoka eguna ere urtero antolatzen dute, eta bertan jaki horrekin prestatutako pintxo lehiaketa egiten dute. “Urteetan sukaldari ezagunek prestatu dituzten pintxoen errezetak inon jaso gabe zeuden, eta horiek ere bildu ditugu liburuan: errezetak eta pintxoen argazkiak”, dio Ibarrakoak.
Historia, herritarren eta ekoizleen bizipenak, errezetak, argazkiak, eta beste hamaika kontu jaso dituzte Piparra liburuan. Liburuaren gaia tokikoa izanda ere, ikuspegi zabala du, eta horregatik, Ibarrako herritarrentzat ez ezik, gastronomia edota baratze mundua gustuko duen edonorentzat interesgarri izan daiteke. Piperraren kulturari balioa eman eta zabaltzea baitu helburu, funtsean.
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]
Lehen sektorea bultzatzeko eta indartzeko lanean dihardute Nafarroako Pirinioetan azken urteotan, eta lanketa horren baitan sortu zuten Pirinioetako Mahaia. Diagnostikoa ondu dute azken urteotan, eskualdean lehen sektoreari lotuta dituzten hutsuneak identifikatzeko, eta ondorio... [+]
EAEko ekoizpen ekologikoaren kontseilua da ENEEK-Ekolurra, eta zertifikazioaz gain, eredu ekologikoaren aldeko sustapen lana ere egiten du elkarteak. “Gaur egun, argi ikusten dugu etorkizuneko eredua dela ekoizpen ekologikoa, eta badagoela honi buruzko informazioa emateko... [+]
Urteak dira Bergaran kontsumoaz eta lehen sektoreaz lanketa zabala egiten hasi zirela. Ereindajan kooperatibaren eta Elikadura Mahaiaren sorrerak bultzada izan ziren lanketa orokor horretan. Azken urteotan, azoka plazaren inguruko hausnarketa prozesuan buru-belarri aritu dira... [+]
2014an sortu zuten Birika Permakultura proiektua Leioako lursail okupatu batean. Jurgi Uriarte Idiazabalek eta beste bi kidek jarri zuten martxan egitasmoa. “Lursail hartatik bota egin gintuzten gerora, aparkalekua egin behar zutelako, eta, etenaldi baten ondoren, bakarrik... [+]
Nekazaritzarekin harreman estua izan du betidanik Barazki Bizidunak proiektuko Iñaki Garcia Grijalbo Mapik. Bizitzaren paradoxak, gaur egun saltoki handi baten aparkalekua den lursailean zuten baratzea garai batean etxekoek Donostiako Intxaurrondo auzoan... [+]
Nafarroako Hazialdekoren, Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkartearen (BLE) eta Gipuzkoako Biolurren arteko elkarlanetik sortu berri da HoBBea, mugaz gaindiko proiektua. “Garien bueltan bagenuen aspalditik harremana gure artean, baina, nolabait, harreman horiek... [+]
Bigarren urtez segidan hartu du Habelarte baserritarren elkarteak Leitzako festetan, Gaztetxean, afariak emateko ardura. Nafarroako Mendialdeko ekoizle agroekologikoen produktuekin osatu dute eguneroko eskaintza, eta ehunka lagun pasatu dira abuztuaren 10etik 14ra haien... [+]
Aurreko urte bukaeran Elizondoko zahar-etxearen kudeaketa publifikatzeko jauzia eman zuen Baztango Udalak, eta geroztik, haren esku gelditu da egoitzaren antolaketa. Eskualdaketa horrekin batera, elikaduraren alorrean eraldaketa sustatzea izan da udalaren erabakietako bat... [+]
Mahaño Lanathoua 2017an hasi zen aitaren lurretan arbolak landatzen, oihan baratzea lantzeko ideiarekin. “Hasieran asmoa ez zen horretatik ekonomia bat sortzea, gure buruaskitasunerako bidean pausoak ematea baizik”, gogoratu du laborariak. Baina, landaketekin... [+]
Nekazaritzaz eta abeltzaintzaz askotan entzuten da lanbide "oso lotua" dela, jai egunik edo oporrik ez dela existitzen. Ipar Euskal Herriko Onetik eta Etxaldia gasnategiek, Berria eta Aldudeko Esne Kooperatibekin elkarlanean, laborariei bakantzak bermatzeko egitasmoa... [+]