Ibarrako piperra lan antropologikoko protagonista
Piperraren Historia, herritarren eta ekoizleen bizipenak, errezetak, argazkiak, eta beste hamaika kontu jaso ditu Josu Ozaitak Piparra liburuan.
Sentsibilitate berezia dago Ibarran piperrarekin, atxikimendu handia du herritarren partetik”. Josu Ozaita Azpiroz antropologo ibartarra da Piparra liburu argitaratu berriaren egilea. Zerbaitengatik ezaguna bada Ibarra herria, bertako piperragatik da, baina jakiaren inguruan ikerketa sakonen falta sumatzen zuen piperrari lotutako 789 elkarteak: produktuaren inguruko oinarri teorikoa behar zela, ikuspegi historiko eta antropologikotik landutakoa. Antropologiako azken urteko Gradu Amaierako Lana egiten zebilen orduan Ozaita, hain zuzen piperraren inguruan. Karrera amaitu eta urtera, 2016ko urte bukaeran, Udalak kontratua egin eta ikerketa sakonagoari ekin zion Ozaitak. Liburua da ikerketaren emaitza.
Ikuspegi antropologikotik
“Antropologiatik egin dut lana: elikagaien antropologiaren inguruan irakurtzen aritu naiz, alderdi sinbolikoa landu eta historia ere bildu dut”. Piperraren inguruko historiari atal bat eskaini dio liburuan Ozaitak. Batez ere adineko jendearekin eta bertako ekoizleekin elkarrizketak eginez jaso du historiaren berri: “Piperra garai batean izkina batean egoten zen, zerbait berezia bezala. Gorritzen utzi, sikatu eta tripakiari botatzeko erabiltzen zen”. Egungo prestigiorik ez zuen garai haietan.
XX. mende hasierarako bazegoen piperra Ibarrako baratzeetan, eta urteen poderioz, pixkanaka barietatea bertakotzen joan zela dio Ozaitak: tokiko klimara egokitu eta bere ezaugarri eta propietateak hartzen joan da. Mende horretako bigarren hamarkadan jada ohikoa omen zen San Bartolome egunean piperrak jatea, eta orduan hasi zen inguruko herrietako jendea piperra jatera Ibarrara hurbiltzen. Ibarrako piperraren boom handia, ordea, 90eko hamarkadan izan zela azaldu du: “Langostino izenaren kontua orduan sortu zuten Txumitxa tabernakoek, jendeari grazia egiten zion eta horrela joan zen fama irabazten”.
Jai giroko jakia
Ibarrako edozein kultur ekimen piperraren bueltan ospatzen dela nabarmendu du Ozaitak, eta festetako egunik garrantzitsuenean ere, San Bartolome egunean, eguerdiko 12:00etan herritar guztiak plazan elkartzen dira piperrak jatera. Piperraren azoka eguna ere urtero antolatzen dute, eta bertan jaki horrekin prestatutako pintxo lehiaketa egiten dute. “Urteetan sukaldari ezagunek prestatu dituzten pintxoen errezetak inon jaso gabe zeuden, eta horiek ere bildu ditugu liburuan: errezetak eta pintxoen argazkiak”, dio Ibarrakoak.
Historia, herritarren eta ekoizleen bizipenak, errezetak, argazkiak, eta beste hamaika kontu jaso dituzte Piparra liburuan. Liburuaren gaia tokikoa izanda ere, ikuspegi zabala du, eta horregatik, Ibarrako herritarrentzat ez ezik, gastronomia edota baratze mundua gustuko duen edonorentzat interesgarri izan daiteke. Piperraren kulturari balioa eman eta zabaltzea baitu helburu, funtsean.
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]