“Ibaizabaleko estuarioa ez dago erabat osatuta kutsaduratik”, EHUren ikerketa baten arabera
Bizkaiko hiru estuario (Ibaizabal, Plentzia eta Oka) aztertzen dabil EHUko lantalde bat, haien azidotasuna neurtzeko asmoz. Ondorioetako bat da Ibaizabalen kutsadurak iraun egiten duela oraindino. Gainera, badirudi Galindo ibaitik kutsadura sartzen dabilela eten barik, momentuz haren jatorria zehazterik izan ez badute ere.
Leire Kortazarrek zuzentzen duen Kimika Analitikoa Saila da hiru estuarioen azidotasuna neurtzen dabilena. Atmosferara isuritako gehiegizko CO2ak eragiten du itsasoak azidotzea. Hura uretan disolbatu eta pH-a gutxitzen du, hau da, ura azidotu. Horrek kalte egin diezaieke, besteak beste, oskoldun animaliei, oskolak osatzen dituzten mineralak disolbatu egin baitaitezke ur azidoagoan. Metal astunen disolbagarritasunean eta toxikotasunean ere eragina du pH-a txikitzeak.
Ozeanoen azidotze-prozesuak sakon aztertu dira azken urteetan. Estuarioen kasuan, ordea, azterketa hori egitea ez da hain erraza, bertako uren gazitasuna, tenperatura eta beste zenbait ezaugarri batzuk askoz aldakorragoak direlako, mareen eta bestelako faktoreen ondorioz.
Kortazarren lantaldeak, hain zuzen, estuarioetako azidotzea neurtzeko sistema garatu du, eta Bizkaiko hiru gunetan dabil erabiltzen, horietako bi Uribe Kostan: Ibaizabal eta Plentziako itsasadarra. Hiru urtez laginak hartu dituzte hilean behin, urtaro-aldaketen eragina behatzeko.
Ibaizabaleko kutsadura "historikoa"
Orain arte egindako azterketen arabera, Oka eta Plentziako estuarioetan "arrazoizko balioak" neurtu dituzte; "Ibaizabal, aldiz, ez dago erabat osatuta kutsadura historikotik", EHUk zabaldutako prentsa-oharrean adierazten denez. Arrazoi bakarra ez den arren, antza denez etengabeko kutsadura-motaren bat sartzen dabil Galindo ibaitik, baina ikerlariek ez dute jakiterik izan hura nondik datorren.
Laborategian egindako probetan, ikusi dute pH-aren jaitsierak metalak uretan disolbatzea eragiten duela, eta horrek bidea eman lezakeela metal horiek bizidunengan ailegatu eta elikadura-katean sartzeko. Ikerketaren hurrengo pausoetako bat datuak batzen jarraitzea izango da, estuarioak azidotzearen mekanismoak ondo ulertzeko; bestalde, azidotze horrek moluskuengan zer eragin duen ikertu gura dute. Diotenez, hiru urteko lana ez da nahikoa pH-aren jaitsiera zein den jakiteko.
L5 lineak Euskotrenen ibilbidea aldatuko du, eta geltoki batzuk eraitsiko dituzte, tartean Usansolokoa. Trenaren ibilbidea lurperatuko dute eta beste geltoki batzuk gehituko dituzte. 2022an, Eusko Jaurlaritzak linea horren jatorrizko proiektua aldatu zuen Usansoloko geltokia... [+]
Gasteizko jaiak hasteko aste gutxi falta direla, Gasteizko Txosna Batzordeak urgentziazko prentsaurrekoa eman du, salatzeko Arabako Foru Aldundiak txosnetan TicketBAI ezartzera derrigortu nahi dituela. "Parekatu egin nahi dituzte txosnak eta irabazi ekonomikoa helburu duen... [+]
Jose Ignacio Munilla gotzainak enegarren aldiz erakutsi du bere homofobia, homosexualitatea “sendatzeko” terapiak defendatuz. Valentzian irakasle bat harrapatu dute ikasleekin birmoldaketa homosexualeko terapiak egiten, eta Donostiako apezpiku ohia bere alde atera... [+]
Gaur egungo ezker mugimenduaren zati handi batek, intuitiboki bada ere, eskala txikiko nekazaritza aldarrikatzen du zalantza askorik izan gabe. Hala ere, txikitasunaren aldarrikapen horrek baditu bere kontraesanak: tamaina txikiko ustiategi batek, definizioz, ezingo du elikagai... [+]
Eusko Jaurlaritza berriko bozeramaile Maria Ubarretxenak lehenengo elkarrizketa Euskadi Irratiari eman zion. Solasaldian asmoez jardun zuen, kontu orokorrak adierazi zituen, ezinbestean, gobernua martxan jarri berri zegoelako. Adeitsua izan zen tonua kazetari eta eledunaren... [+]
Kapitalismoak sortutako krisi ekosoziala ondoez globala ari da eragiten planeta osoan. Baliabide material eta energetikoen "gailurrek", hazkunderako eta metaketarako mugak ezarriz, natura eta gizartearen arteko desorekak ekartzen dituzte. Estraktibismoaren gurpil... [+]
Ikasle batek erran zidan, behin, testu bat aztertzen ari ginela: “Pertsonaia eri da: geldi-geldia pentsaketa ari da bere buruan”. Bistan dena, erranaldi horrekin, gaizki adierazi zuen gogoan zuen iruzkina, erran nahi baitzuen pertsonaiaren ezontsa nabari zela haren... [+]
Zerbaiti edo norbaiti agur esatea abandonuarekin, amaierarekin eta, azken batean, dolu-prozesuarekin lotutako ekintza izan ohi da. Seguru noizbait esango zenutela –edo norbaiti entzungo zeniotela– “ez zaizkit agurrak gustatzen” esaldi tipiko eta topikoa... [+]
Gurasoak hilik, etxeko ganbara husteari ekin zioten
seme-alabek. Hainbat gauzaren artean, koaderno eta paper sorta, argazkiak eta nahi beste agiri. Bego Ariznabarreta Orbeak aita aspaldi zenduaren gerrako memoria harrigarriak zurian beltz irakurri, eta jabetu zen altxorraz,... [+]
Ordenagailua itxi, txankletak jantzi, eguzki-kremaz laztandu. Nora zoaz oporretan? Oporrak egitea nonbaitera joatea dela normalizatu dugu, deskantsuak distantzia behar duelako, diogu. Eta bidaia egitean, turista bilakatuko gara, izendapen aldaketak deserosotasun bat sortzen... [+]
Usainak keinuren bat eskatzen zuen, baina berak egin ez zuenez (ezin zitekeenez beste usainik espero), besteok ere ez. “Ez, ez, ez daude denak. Bizirik dirautenen atalik ez dago, ez dut inor bizirik utzi, adibidez, ezpainik gabe (ikusi dituzue? Horiek perfektuak iruditzen... [+]
Akainak edo kaparrak batetik, eltxo tigreak bestetik, Euskal Herrian duten presentziaz eta gurean dauden espezieez mintzatu zaigu Aitor Cevidanes ikertzailea. Osasuna eta ingurumena hizpide, dituzten arriskuez, herritarron uste faltsuez eta klima aldaketaren nahiz gizakion... [+]
Kirol ugari egin ditu Mercedes Ortega Barrenak (Bilbo, 1967); hala nola atletismoa, paddel surfa eta orain arrauna. Hondarribiko HS2 Surf Center eskolako Dragon Boat taldeko kidea da. Batik bat minbizia duten edo izan duten emakumez osaturiko taldea da. Barrenak nabarmendu du... [+]