Hur-olioa eta beste hainbat produktu, Senpereko lurretan sortuak
Vincent Trebessesek sortutako ekimena da Errota, Senperen hurrak ekoizten eta eraldatzen dituen proiektu berezia. 2008an jarri zuen martxan hur-olioa egiteko errota, hasiera hartan Ziburuko bere etxean. Hurrak kanpotik erosten zituen, baina pixkanaka proiektuan sakontzen joan zen, eta 2015ean, hurrak eraldatzetik ekoiztera ere pasatu zen. “Zenbait urtez lur bila aritu ondoren, Senperen erosi genuen lursail hau, eta momentu hartan pasatu nintzen laborari ere izatera”, dio. Probak eginez eta esperimentatuz joan dira urteotan, eta hurra hamaika formatan eskaintzen dute egun: olioa, krema, hautsa, xaboia…
Senperko hiru hektareako lursailean 1.200 hurrondo landatu zituzten 2015ean. “Ekoizpen ekologikoan ari gara, eta ez da oso ohikoa hori, hurren Balanin xomorroak uztaren %90 izorratu baitezake eta momentuz ez baita tratamendu ekologikorik ezagutzen”, azaldu du. Landaketak egin dituen ingurua biodibertsitate handiko tokia izanik, hura ez kaltetzea zen ekoizlearen helburua, horregatik erabaki zuen biologikoan ekitea: “Balanin xomorroen aurka egiteko ere biodibertsitate hori maila gorenera eramaten saiatzen naiz, xomorroen harrapakariei fabore egiteko”.
Errotan ez dira behar adina hur ekoiztera iritsi oraindik, eta elkarlanean ari da beste zenbait ekoizlerekin, nahiz eta horietako zenbaitek konbentzionalean ekoizten dituzten hurrak. Aurrera begira, Pirinio Atlantikoetako departamenduan hur ekoizpen sektorea indartzeko asmoz sareak sortzen ari da Trebesses.
Hurbileko osagaiekin eginak
Hur-olioa da Errotako produktu nagusia, eta Senpereko olio-errotan egiten dute eraldaketa prozesu osoa. “Hurrak bildu, garbitu, lehortu, kalibratu eta makinekin txikitzen ditugu. Litro bat olio egiteko, adibidez, 25 kilo hur behar dugu”. Oliba olioaren prozesu antzekoa darabilte, eraldaketan ez dute berorik erabiltzen, eta produktu fin eta suabea da emaitza. “Elikagaietan nahiz kosmetikoetan erabiltzeko aproposa da olio hau”, gehitu du.
Bestelako produktuak ere topatuko ditugu Senpereko gunean nahiz interneteko dendan salgai. “Olioa, krema eta hautsa nik egiten ditut, baina beste zenbait produkturen kasuan, kosmetikoenean adibidez, nire balio berak dituen Baionako enpresa txiki batekin elkarlanean egiten ditut”. Produktuotan darabiltzaten lehengaiak hurbilekoak izatea bilatzen dute: “Eztia Ziburuko eta Azkaineko erlezainena da, hur-hautsarekin prestatzen dugun kondimentu baterako darabilgun gatz-lorea ere Saliesetik ekartzen dugu…”. Gunean eta lursailean bisitak antolatzen ditu Trebessesek, eta salmentaren zati handiena bertan, zuzenean egiten saiatzen da. Zenbait sukaldarirekin, gozogilerekin eta denda txikirekin ere lan egiten du.
Mahaño Lanathoua 2017an hasi zen aitaren lurretan arbolak landatzen, oihan baratzea lantzeko ideiarekin. “Hasieran asmoa ez zen horretatik ekonomia bat sortzea, gure buruaskitasunerako bidean pausoak ematea baizik”, gogoratu du laborariak. Baina, landaketekin... [+]
Nekazaritzaz eta abeltzaintzaz askotan entzuten da lanbide "oso lotua" dela, jai egunik edo oporrik ez dela existitzen. Ipar Euskal Herriko Onetik eta Etxaldia gasnategiek, Berria eta Aldudeko Esne Kooperatibekin elkarlanean, laborariei bakantzak bermatzeko egitasmoa... [+]
2022an Nafarroako Liburutegien Sareak martxan jarritako proiektu berezia da hazien liburutegia. Clara Flamarique Goñi da Nafarroako Gobernuaren liburutegi zerbitzuko proiektuen arduraduna, eta honela gogoratu ditu hastapenak: “Zaragozako liburutegian martxan zuten... [+]
Joxe Blanco Gomez laudioarra Lamuzanaturgunea blog-aren bultzatzaile eta Laudiokolore ekimeneko kidea da. Urteak daramatzate Laudion basa landareen inguruko sentsibilizazioa eta formazioa egiten, eta maiatzean, Arraño mendiko baso orkideen inguruko jardunaldiak egin... [+]
Urteak daramatza Cederna Garalur landa garapenerako elkarteak elikaduraren eta lehen sektorearen inguruko lanketa egiten Nafarroako Mendialdean. Elikadura osasuntsurako eta kontsumo jasangarriago baterako bidea egitea da asmoa, eta bide luze horretan, egitasmo berria gauzatu du:... [+]
Oiartzunen nekazaritza bultzatzeko eta elikadura burujabetzarako bidean pausoak emateko sortu zen Lurbizi egitasmoa, 2016 urte inguruan. “Herritar talde batek denbora zeraman herrian nekazaritzaren eta lehen sektorearen egoera kaxkarraz hausnartzen”, adierazi du Ibon... [+]
Sarako Nicolas Chretien dago Hiru Xilo baratzegintza proiektuaren atzean. Urtarrilean hasi zen baratzea lantzen, eta martxoaren hasieran ekin zion ekoitzitako produktuak merkaturatzeari. “Banuen formazioa baratzegintzan, baina orain arte honekin zerikusirik ez zuten... [+]
Arabako Bionekazaritza elkartearen eta Euskadiko Hazien Sarearen arteko lankidetzatik sortu zen duela urte pare bat Agroekoop kolektiboa. “Arabako agroekologiaren bueltako elkarteak lotzeko eta indartzeko, eta sinergiak sustatzeko asmoz sortu genuen”, adierazi du... [+]
Lehen begi kolpean, ohiko artaldea dirudi argazkikoak, ezta? Bada, ez… ardi horiek suhiltzaile ere badira eta. Nafarroako Zunbeltz Nekazaritzako Test Guneak zerbitzu berria eta berritzailea jarri du martxan Lizarraldean: Arsue, edo artalde suhiltzaile estentsiboa... [+]
Urteak daramatzate Atxondoko Biezko baserrian bizitzen eta lanean Aner Garitaonandiak eta Oihane Lekunberrik. “Kaletarrak ginen gu, nik enpresa eta turismo ikasketak egin nituen, baina mundu hori ez zitzaidan gustatzen…”, azaldu du ekoizleak. Lekunberrik,... [+]
2009an sortu zen Ja(ki)tea elkartea zenbait jatetxe, sukaldari eta gastronomia kritikariren arteko elkarlanetik. “Hasiera hartan, Gipuzkoako 14 bat jatetxe elkartu ginen, baina pixkanaka hazten joan da proiektua, eta gaur egun 37 gara”, azaldu du Xabier Zabaletak,... [+]
Eladi Balerdi erlezainaren eta Jose Manuel Atxaga erleen zale sutsuaren arteko elkarlanetik egitasmo berritzailea sortu da duela gutxi. "Arnastu erlauntzaren airea" eta "Erleen sauna" jarduerak proposatu dituzte, konbentzituta baitaude onuragarri direla... [+]
Elkea proiektuan produktu asko eta desberdinak ekoizten ditu David Ruiz de Galarreta Azpilikueta ekoizle amezkoarrak. Olibondoekin hasi zen, baina fruta arbolek, lekaleek eta zekaleek ere beren tokia egin dute proiektuan urteotan. Eta, orain, jarduera berri bat gehitu die... [+]
Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]
Zergatik doa mundu guztia Iruñera erosketak egitera, gure eskualdean elikagai asko ekoizten bada? Zergatik da hain zaila bailara hauetako produktuak bailara hauetako dendetan topatzea?”, galdera horiei eta beste zenbaiti tiraka hasi ziren lanean Zangoza aldean duela... [+]