(Horma-belarraz) ardozaleek dakitena
Demagun Rikardo duela izena izenburu hau iradoki didanak. Benetako izenik ezin eman bestela emazteak aurrena eta medikuak gero errieta egingo omen diote. Tranpatan ibili beharra daukagu, bestela egun gorri. Berak esan zidan Sendabelarrek dakitena liburua ateratakoan: “Poz eman didazu pareta-belarra hain txukun esplikatuta. Zuk badakizu nik sendabelar horri esker segitzen dudala txikitero grabea izaten, ardozaleok dakiguna ere hor dago, e?”. Berak ardoa maite du eta urteak joan eta urteak etorri pareta-belarrak lagundu dio maitasun zail horri leial izaten.
Rikardo erabat hiritarra da, Euskal Herriko hiriburu batekoa, oraindik ere goizero erronda bat eta arratsaldero beste bat egiten duten txikitero kuadrilla batekoa. Ardoa, kafea eta pareta-belarra omen dira edaten dituen likido bakarrak. Gizon hau gustatzen zait topiko asko apurtzen dituelako. Hau da, sendabelarren jakintza baserriari lotua dagoela, amak alabari emandako jakintza dela, sendabelar asko erabili behar direla osasuntsu egoteko, atzerritik ekarritako depuratzaile hepatikoak indartsuagoak direla, eta abar. Norberak berarentzat adina botika egin ahal izatea izan da gutako askoren leloa urtetan eta bera eredu ona da horretan.
Euskal Herrian badira hainbat sendabelar ia deboziozkoak, hori ikusten dugu haiei zaien miresmenari erreparatuta, eta bat horma-belarra dugu. Flabonoide kopuru handia duenez, zelulen zahartzea atzeratzen du eta antioxidatzailea da. Taninoak, muzilagoak, nitrato potasikoa, azufredun osagaiak, kaltzio oxalatoa eta azidoak ditu bere hosto eta txortenetan. Osagai anitzak eta asko, kopuru handian gainera. Asunaren familia botaniko bereko landare belarkara hau diuretiko indartsua dugu, baina baita gibela eta behazuna garbitzeko sendabelar egokia ere.
Eta onena, edonon paretak horma-belarrez josita ditugula. Bere polena alergenikoa dela argudiatuz udalak fumigatu zaleak dira (maiz glifosatoz), baina jai daukate, ikusitakoa ikusita espezie honek botikarekiko erresistentzia garatu duela baitirudi. Herri zein hiriguneetatik kanpo dauden murruetan, mendi aldeko borda eta ermiten hormen kontra hazten dena bildu izan da.
Udaberri eta udazkenean bederatziurrena egitea izan da ohitura. Hau da, hosto, txorten zein lore/haziak ondo lehortu eta infusioa egitea, goizero baraurik bederatzi egunean segidan hartzeko. Urtaroek irauten duten hiru hilabeteetan. Hori bai, gozagarririk gabe, ezta eztirik ere. Botika zein gaitz askorekin ez da bateragarria, informatu erabili aurretik.
192 milioi sagar 2024. urtean. Segundoero sei sagarretik gora saltzen du Britainia Handiko Tesco supermerkatu kate han ezagunak; ia 27.000 tona. Zenbaki ikusgarriak dira baina are harrigarrigoak dira bertokoak, Ingalaterrako sagarrak direla jakinda.
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Antzinako greziar eta erromatarrek izaki mitologikotzat zituzten animalia hauek, itsas hondoan jaio eta hazi ostean, lehorreko zaldien tamainara heltzean, Neptunoren gurditik tiratuko omen zuten. Urrutian ikusten omen zituzten, olatu tontorretan jauzika.
UNESCOk Munduko Biosfera Erreserben Sarea zabaldu du hamaika izendapen berrirekin, horien artean da Iratiko Oihana. Astearte honetan jaso dute diploma Zaraitzu eta Aezkoa ibarretako presidenteek Ariben.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Gero eta gehiago ikusten dira orkideak gure etxe barruetan. Bulego, denda, ile apaindegi, non ez daude landare edergarri horiek?
Badoaz basoak kolorez aldatzen, haizea hozten eta egunak mozten. Badator negua, eta lur lehorrean ageri da; baita itsasoan ere. Animalia migratzaileak hasi dira hegoalderanzko bidean, eta zerutik kurriloak hegan pasatzen diren bitartean, itsasotik zerea doa, ur epelagotara... [+]
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua aurkeztu du azaroaren 7an Donostian. Azala, ilea eta gorputzeko hainbat atal garbitzeko eta zaintzeko behar ditugun produktuak guk geuk egiteko argibide eta informazio osoa ematen du liburuak. Auzi hau ez da azalekoa,... [+]
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]
Mendirik altuenetako okoilu gordeetan. Ziztu biziz haize hotzak zazpi hilabetez neguztatzen duen zokoan. Udan igotzen dituzten azienda saldoek motzean eusten dioten belaze bazterretako zuhaixken altzoan. Bertan ezin biziraunari eutsi eta basoak ere txil egin eta urrun-urrunera... [+]
Sardina bat... bi sardina... topatu ziren...
Atlantikoan, Mediterraneoan, Indikoan, Pazifikoan… Gauez bada, 25-55 metroko sakoneran; egunez sakonago, 100 metrorainokoan, harrapariengandik babesteko.
Udazken betean gaudela arnas bideei erreparatu beharra daukagu, garai honetan ia gehienok izango baitugu katarroren bat. Hori bakarrik denean gustura, arnasbideetako gaitz larriagoak zeharo gaiztotuta dabilzkigulako azkenaldian. Gure artean aurre zaintza egitea ohitura zabaldua... [+]
Urriaren 26an Amillubi kolektibizatutako lurretan auzolana eta Haziak liburuaren aurkezpena egin dituzte. Zestoako Portale Kultur Elkarteak eta Amillubi proiektuak elkarrekin antolatu dute ekitaldia.
Ürx’aphal bat badügü
herrian trixterik,
Nigarrez ari düzü
kaloian barnetik,
Bere lagün maitiaz
beit’izan ützirik:
Kuntsola ezazie,
ziek adixkidik.
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]