Hondeamakina Iruña-Veleian


2024ko otsailaren 14an - 12:54

Arkeologia eta aztarnategia lotzen ditugunean honelatsuko irudi bat etorriko zaigu burura: hainbat pertsona lurrean eserita, paleta edo eskuilaz lurra pixkanaka harrotzen eta garbitzen, inguruko esparruak sokaz mugatuta, eskorgaren bat eta bahea, neurgailua… Horrela ikusi ditugu Irulegin eta Iruña-Veleian, Eliseo Gilen garaiko argazkietan.

2010etik hona beste metodo bat nagusitu da I-Vko aztarnategian: hondeamakina. Ikusi, bestela, "Destrozando Iruña-Veleia" eta "Kereila suntsiketagatik" bideoak.

Zer helburu dute hondeamakina erabiliz egindako lanok? Zaila ikusten dut lan arkeologiko txukun bat egin ahal izatea. Estratigrafia eta egitura originalak errespetatzen al dira? Informazio baliagarria eman dezaketen objektu arkeologiko txiki eta ertainak jasotzen al dira: zeramikazko piezak, txanponak, metalezko eta beirazko gauza txikiak, pertsona nahiz animalien hezurrak, ikatz zatiak...? Behin bere lekutik atera eta zakar pilatan lurrarekin nahastuz gero, balio osoa galtzen dutela badakigu.

Zer helburu dute hondeamakina erabiliz egindako lanok? Zaila ikusten dut lan arkeologiko txukun bat egin ahal izatea. Estratigrafia eta egitura originalak errespetatzen al dira?

Eliseo Gil eta bere taldeak milaka ‘artefaktu’ atera zituen I-Vko aztarnategitik, tartean oraindik behar bezala analizatu gabe dauden grafitoak, baina baita ‘Bibat’ museo arkeologian ikusgai dauden hainbat objektu ere, gure historiaren testigu. Diru publikoaz eta Europako diruaz baliatuta hondeamakinekin lan egitea erabaki dutenek ziurtatu al dezakete ez dutela ezer baliozkorik hondatu?

Paradoxa galanta da gertatzen ari dena: Eliseok grafito batzuk ‘faltsutu’ omen zituen hautsitako zeramikazko puskatan, animalien hezurretan, adreilutan eta beirazko piezatan, denen artean otarre bat ere beteko ez luketenak. Hori dela eta, kristoren iskanbila sortu zen, ‘Iruña-Veleia auzia’ deitzen dena, Arabako Ondare Historikoari kalte konponezina egiten zitzaiolakoan, “un daño irreparable”. Orain milaka metro kubiko lur inolako begirunerik gabe mugitzen dira eta ez da ezer gertatzen, lau katuren protesta baizik, 28an egin den manifestazioa tartean.

Ala turismoari begira ari dira? Idatzita baitago, beste egitasmo batzuen artean, turismoarena ere. Zalantzarik gabe, merezi du Iruña-Veleia ikusgai jartzea. Azkarregi eta modu ezegokian ari direlakoan nago. Hitz egin bezate arkeologoek, historialariek, zientzialariek, unibertsitateek, zaleek...

Tomas Elortza Ugarte

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Irakurleen gutunak
Berwick eta gu

Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]


Zerbitzu publikoak: motozerrari bidea erraztu ala basoa garbitu?

Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]


2025-04-16 | Haritz Arabaolaza
Hizkuntza

Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]


Leku ‘kuttunak’

Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]


2025-04-16 | Rober Gutiérrez
Trebetasunak

Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]


Euskarazko hezkuntzaren alde, ingeleseko saio gehiagorik ez

Gure hizkuntzaren aurkako beste eraso bat jasan behar izan dugu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren eskutik; PAI programan euskararen aurkako aldaketa bat egitera behartu gaituzte. Azken urteotan, legeak hala aginduta, D ereduko ikastetxe berriek PAI programa sartu... [+]


Negoziazioa: negarrerako zioa

Hezkuntza publikoko irakasleok  hamabost urtetan berriztu gabeko lan-hitzarmena eguneratzeko eta hobetzeko beharra eta eskubidea dugu. Horretarako, benetako negoziazio batean murgilduta egon beharko genuke, baina errealitatea negargarria da. Negoziazio batean, alde oro ados... [+]


Mikel Oterori erantzuna

Badira bi aste beste behin makroproiektuei kaleetan oposizio argi bat erakutsi geniela. Milaka eta milaka pertsona atera ginen kalera dinamika suntsitzaile honek amaitu behar duela aldarrikatzera. Bada, dirudienez horrek ez du lurraren suntsiketaren aldeko politikarietan inolako... [+]


Gasteizen, eskaleak soberan daude

Duela aste batzuk, Diputazio kalean, Gasteizko erdigunean, bi gizonek etxerik gabeko pertsona bat bota zuten lo egiten zuen lokalaren kanpoaldeko eskailera-buru txikitik. Bota ez ezik, berehala metalezko baranda bat ere jarri zuten lonjaren aurrean. Lokala luzaroan hutsik egon... [+]


Euskara: makila guztien zahagia

Hizkuntzakeriatik edo glotofobiatik eta, zer esanik ez, euskararen aurkako gorrototik, askotan ikusi izan dugu gure euskara makila guztien zahagi bihurturik. Azkena, Anton Arriola Kutxabankeko presidentea ibili zaigu makilakari lanetan gure hizkuntzari astindu eta makilakada... [+]


Badago lotura Euskal Yaren eta AHTren artean Nafarroan

Ez dezazuela lotura hau Ezkiotik bilatu, ez eta Altsasutik ere, are gutxiago Ebro ibaia Castejonetik zeharkatuz. Euskal Yaren eta Nafarroako AHTaren arteko lotura, edo hobeto esanda, loturak, dagoeneko errealitate bat dira. Pluralean dauden lotura horiexek dira kezkatu beharko... [+]


Apirilak 6, justizia euskararentzat

Ez atera zalapartarik, ez konfrontatu, ez biktimizatu... eta obeditu. Subjektu zapaldu gisa, kasu honetan euskaldun gisa, mintzo gara, zenbatetan entzun behar izan ditugu halakoak? Ironiaz, honelaxe esan zuen, duela bi urte, Euskaltzale Independentiston Topaketan, Amets... [+]


Borrokak balio du: Israel Premier Tech, ez aurten, ez inoiz

Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]


2025-03-27 | Kontxita Beitia
Atzo bezain ozen! NATO pikutara soldaduskarik ez

Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]


2025-03-24 | Garazi Muguruza
Desioa

Punto Bobo liburuaren irakurketan murgilduta, Itxaso Martin Zapirain egilearen Eromena, Azpimemoria eta Isiltasunak Idazten ikerketa lanean sentitu nuen egiazkotasun eta maila etikoarekin egin dut berriz ere topo. Eta hortaz, hara bueltatu. “Oihu izateko jaio zen isiltasun... [+]


Eguneraketa berriak daude