Hogeikada berria hastear dago
Erdarazko kanta famatu batek “que veinte años no es nada” esaten du. Beti iruditu zait txorakeria, baina, adin kontua izango da, gaur egun bete-betean asmatu duela ikusten dut. Bi hamarkada berehala pasatzen dira, baina eragin garbiak uzten dituzte, onerako zein txarrerako.
Gezurra dirudien arren, hogei urte joan dira azken BAI EUSKARARI hartan bost estadioak bete genituenetik. Hogei urte betetzen ziren orduan, 1978an San Mamesen euskararen aldeko usoak famatu zirenetik. Konstituzioa ezarri zuten urte hartan, hogeikada betetzen zen euskararen inguruko mugimendua abiatu zenetik. Izan ere, hogei urte lehenago euskararen biziberritzerako oinarriak jartzen hasi ziren. 1958. urtearen inguru hartan erregimenaren itolarritik irteteko, euskarak behar zituen oinarrizko lanak egiten hasi ziren: fonetika, morfologia, literatura… Haien ondotik heldu ziren ikastolak, euskaltegiak….
1958aren aurreko hogeikada iluna izan zen. 1938an Euskal Herriko hegoaldea suntsituta eta burumakur geratu berri zen. 38-58 euskararen bi hamarkadarik ilunenak izan dira zalantzarik gabe. Hogei urte lehenago emandako urratsak bertan behera geratu ziren. Ez dezagun ahaztu, hogei urte lehenago, 1918an, Eusko Ikaskuntza sortu zela, eta bere eskutik Euskaltzaindia urtebete geroago. Beraz, argi esan daiteke gure hizkuntzaren azken mendearen historia hogeikadaka osatu dela.
Hirugarren BAI EUSKARARI beharko genuke? Ala, agian, jarreretatik portaeretara salto egin eta EUSKARAZ BAI edo antzeko zerbait asmatu beharko dugu? Leloak asmatzen trebeagorik egongo da. Deliberazioa, sendotasuna eta jarraikortasuna denon ardura izango da
Munduan eredugarria izan den prozesua egin dugu. Herri askotan eskertu egiten dute gure eredua eta laguntza. Harro egoteko arrazoiak badira, baina, kontuz! Bidearen zati txikia baino ez dugu egin. Benetako biziberritze osorako hurrengo urratsak zeintzuk izan behar diren argitu behar dugu. Horretarako, besteek gugandik bezala, guk ere besteengandik asko dugu ikasteko,
Hogeikada horiei begiratuta, argi ikus daiteke euskararen zikloak gertaera politikoei zuzenki lotuta egon direla. Azkena Lizarra-Garaziko Akordioa gogoangarriarekin batera abiatu zen. Prozesu politiko hark bezala, normalizaziorako bulkada hark ere ez zuen espero zitekeena eman. Baina harrezkeroko garai gazi-gozoa izan den arren, arlo batzuetan aurreratu dugu; esperientzia batzuk oso baliagarriak izan dira, eta, batez ere, ezagutza metatu dugu datorren hamarkadan urrats sendoak eman ahal izateko.
Orain ere gertaera politiko garrantzitsuak gertatu dira eta gertatzen ari dira, eta hogeikada berrirako prestaketa lana aspaldi ari da gertatzen. Txerra Rodriguezek artikulu paregabean ondo laburbildu ditu datorren hogeikada hasten dela adierazten duten zantzuak. Orain sinergiak bilatu, lehentasunak ezarri, baliabideak nabarmenki handitu eta doitu, guztiok norabide berdinean arraunean hasi eta euskara beste egoera batera eramateko unea dugu. Jar gaitezen, bada, guztiok horretara.
Ez du ematen aurtengo Hegoaldeko aurrekontuek aukera handirik emango dutenik askoz urrats sendoagoak emateko, baina oraindik 2017an gaude. Beharbada 2018an.
Hirugarren BAI EUSKARARI beharko genuke? Ala, agian, jarreretatik portaeretara salto egin eta EUSKARAZ BAI edo antzeko zerbait asmatu beharko dugu? Leloak asmatzen trebeagorik egongo da. Deliberazioa, sendotasuna eta jarraikortasuna denon ardura izango da.
Arkaitz Zarraga, Hizkuntza irakaslea da
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Antzokiko argiak piztu dira. Diskretuki, pasabideetan nabil: emanaldi eskolarra hastear dago. Gazteak korrika doaz beraien eserlekuetara, bizi-bizi eta alai. Ateraldiak askapenaren zaporea du, baina askatasun sentsazio hori gaztelaniaz edo frantsesez mintzo da. Goiz honetan,... [+]
Wikipedian bilatu dut hitza, eta honela ulertu dut irakurritakoa: errealitatea arrazionalizatzeko metodologia da burokrazia, errealitatea ulergarriago egingo duten kontzeptuetara murrizteko bidean. Errealitatea bera ulertzeko eta kontrolatzeko helburua du, beraz.
Munduko... [+]
Berriki zabaldu da Gazako lurralderako Egiptok egindako hirigintza-antolaketa plana. Marrazki batean jaso dira etorkizuneko kale, eraikin eta iruditeria, oraindik metraila eta lehergailuen usaina darion errealitate baten gain. Hirigintza proposamena, beste bonba jaurtiketa bat... [+]
Bizitza erdigunean jartzeko abagunea ikusi genuen feministok zein ekologistok Covid-19 pandemia garaian. Ez ginen inozoak, bagenekien boteretsuak eta herritar asko gustura itzuliko zirela betiko normaltasunera. Bereziki, konfinamendu samurra pasa zutenak haien txaletetan edo... [+]
Segurtasun falta dagoen irudipena handitu dela azaldu du Eustaten azken txostenak. Gurean, Trapagaranen, Segurtasuna orain, delinkuenteen aurka manifestaziora deitu dute herritar batzuek.
Bi izan dira sentsazio hori zabaltzeko arrazoiak. Batetik, udalak Udaltzaingoaren... [+]
Badira etxebizitzak saltzeko atarietara harpidetuta daudenak, etxe bat erosi nahiko luketelako. Tarteka etxeak ikusteko hitzorduak ere egiten dituzte, eta seguru nago saltzaileak badakiela pertsona horiek ez dutela etxea erosiko, ez bisitan etxeari aurkitzen dizkioten baina... [+]
Haurtzaroaren amaiera eleberri distopikoa idatzi zuen Arthur Clarkek, 1953. urtean: jolasteari utzi dion gizarte baten deskribapena. Eta ez al da bereziki haurtzaroa jolasteko garaia? Jolasteko, harritzeko, ikusmiratzeko eta galdera biziak egiteko unea. Ulertzeko tartea zabalik... [+]
Juan Bautista Bilbao Batxi idazleak barku batean egiten zuen lan, eta bere bidaietako kronikak bidaltzen zituen Euzkadi egunkarira. Horri esker, XX. mende hasierako mundu osoko kronika interesgarriak ditugu, euskaraz. 1915eko ekainean, hain zuzen, Murtzian egin zuen... [+]
Hizkuntzakeriatik edo glotofobiatik eta, zer esanik ez, euskararen aurkako gorrototik, askotan ikusi izan dugu gure euskara makila guztien zahagi bihurturik. Azkena, Anton Arriola Kutxabankeko presidentea ibili zaigu makilakari lanetan gure hizkuntzari astindu eta makilakada... [+]
Ez dezazuela lotura hau Ezkiotik bilatu, ez eta Altsasutik ere, are gutxiago Ebro ibaia Castejonetik zeharkatuz. Euskal Yaren eta Nafarroako AHTaren arteko lotura, edo hobeto esanda, loturak, dagoeneko errealitate bat dira. Pluralean dauden lotura horiexek dira kezkatu beharko... [+]
Ez atera zalapartarik, ez konfrontatu, ez biktimizatu... eta obeditu. Subjektu zapaldu gisa, kasu honetan euskaldun gisa, mintzo gara, zenbatetan entzun behar izan ditugu halakoak? Ironiaz, honelaxe esan zuen, duela bi urte, Euskaltzale Independentiston Topaketan, Amets... [+]
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]
Zenbait estatistikak berretsi dute begiak hondar urteotan ikusten ari zirena: gimnasioak (eta estetika-zentroak eta nolako-edo-halako-terapia eskaintzen duten negozioak) nabarmen ugaldu dira gurean. EITBk plazaratutako datu bat emateko: EAEn 2010-2019 urteen bitartean, zazpi... [+]