Hogeikada berria hastear dago
Erdarazko kanta famatu batek “que veinte años no es nada” esaten du. Beti iruditu zait txorakeria, baina, adin kontua izango da, gaur egun bete-betean asmatu duela ikusten dut. Bi hamarkada berehala pasatzen dira, baina eragin garbiak uzten dituzte, onerako zein txarrerako.
Gezurra dirudien arren, hogei urte joan dira azken BAI EUSKARARI hartan bost estadioak bete genituenetik. Hogei urte betetzen ziren orduan, 1978an San Mamesen euskararen aldeko usoak famatu zirenetik. Konstituzioa ezarri zuten urte hartan, hogeikada betetzen zen euskararen inguruko mugimendua abiatu zenetik. Izan ere, hogei urte lehenago euskararen biziberritzerako oinarriak jartzen hasi ziren. 1958. urtearen inguru hartan erregimenaren itolarritik irteteko, euskarak behar zituen oinarrizko lanak egiten hasi ziren: fonetika, morfologia, literatura… Haien ondotik heldu ziren ikastolak, euskaltegiak….
1958aren aurreko hogeikada iluna izan zen. 1938an Euskal Herriko hegoaldea suntsituta eta burumakur geratu berri zen. 38-58 euskararen bi hamarkadarik ilunenak izan dira zalantzarik gabe. Hogei urte lehenago emandako urratsak bertan behera geratu ziren. Ez dezagun ahaztu, hogei urte lehenago, 1918an, Eusko Ikaskuntza sortu zela, eta bere eskutik Euskaltzaindia urtebete geroago. Beraz, argi esan daiteke gure hizkuntzaren azken mendearen historia hogeikadaka osatu dela.
Hirugarren BAI EUSKARARI beharko genuke? Ala, agian, jarreretatik portaeretara salto egin eta EUSKARAZ BAI edo antzeko zerbait asmatu beharko dugu? Leloak asmatzen trebeagorik egongo da. Deliberazioa, sendotasuna eta jarraikortasuna denon ardura izango da
Munduan eredugarria izan den prozesua egin dugu. Herri askotan eskertu egiten dute gure eredua eta laguntza. Harro egoteko arrazoiak badira, baina, kontuz! Bidearen zati txikia baino ez dugu egin. Benetako biziberritze osorako hurrengo urratsak zeintzuk izan behar diren argitu behar dugu. Horretarako, besteek gugandik bezala, guk ere besteengandik asko dugu ikasteko,
Hogeikada horiei begiratuta, argi ikus daiteke euskararen zikloak gertaera politikoei zuzenki lotuta egon direla. Azkena Lizarra-Garaziko Akordioa gogoangarriarekin batera abiatu zen. Prozesu politiko hark bezala, normalizaziorako bulkada hark ere ez zuen espero zitekeena eman. Baina harrezkeroko garai gazi-gozoa izan den arren, arlo batzuetan aurreratu dugu; esperientzia batzuk oso baliagarriak izan dira, eta, batez ere, ezagutza metatu dugu datorren hamarkadan urrats sendoak eman ahal izateko.
Orain ere gertaera politiko garrantzitsuak gertatu dira eta gertatzen ari dira, eta hogeikada berrirako prestaketa lana aspaldi ari da gertatzen. Txerra Rodriguezek artikulu paregabean ondo laburbildu ditu datorren hogeikada hasten dela adierazten duten zantzuak. Orain sinergiak bilatu, lehentasunak ezarri, baliabideak nabarmenki handitu eta doitu, guztiok norabide berdinean arraunean hasi eta euskara beste egoera batera eramateko unea dugu. Jar gaitezen, bada, guztiok horretara.
Ez du ematen aurtengo Hegoaldeko aurrekontuek aukera handirik emango dutenik askoz urrats sendoagoak emateko, baina oraindik 2017an gaude. Beharbada 2018an.
Hirugarren BAI EUSKARARI beharko genuke? Ala, agian, jarreretatik portaeretara salto egin eta EUSKARAZ BAI edo antzeko zerbait asmatu beharko dugu? Leloak asmatzen trebeagorik egongo da. Deliberazioa, sendotasuna eta jarraikortasuna denon ardura izango da.
Arkaitz Zarraga, Hizkuntza irakaslea da
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Pertsona nagusiekin edo aniztasun fisiko eta neuronalak dituzten pertsonekin lanean zaudenean, dugun gizartean gaitasunaren ideiak espezie bezala asko mugatzen gaituela ohartzen zara. Hau da, dugun sistemak gauzak modu espezifiko batean egiteagatik jartzen zaitu balioan, eta... [+]
Idatzi nahi nuen gabonetako argien alde, eta urteroko ohitura bilakatu aldarrikatzea, kaleak argitzen dituzten aro honetan, espazio publiko apain, alai eta gozagarri bat, klase ikuspegitik. Baina, noski, espazio publiko epelak ere bai, zenbait gazte liburutegietan liburuak... [+]
Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.
Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]
Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.
Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]
Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.
Sistema kolonial kapitalista heteropatriarkala auzitan jartzen eta borrokatzen denean, gupidarik gabe erasotzen du bueltan. Eskura dituen tresna guztiak erabiliz, instituzioak, medioak, justizia, hizkuntza, kultura, indarkeria... boterea berrindartzeko, sendotzeko eta... [+]
Ez dakit zuek ere pertzepzio bera ote duzuen –aitor dut: modu azientifikoan hasi naiz idazten hemen–. Pereza hitzaren hedatze naturalaz ari naiz. Gero eta gehiago aditzen baitut Hego Euskal Herriko bazterretan: euskaraz, espainolez eta, jakina, euskañolez... [+]
Askok, Gabonetan, ilusioa baino alferkeria handiagoa sentitzen dugu familia-otordu eta -topaketetan pentsatzean. Baina aurreratzen dizuegu ez dela otordua bera kolektiboki deseroso sentiarazten gaituena, familia tradizionala definitzen duen normatibitatea baizik. Are gehiago,... [+]
Betidanik begitandu zait esanguratsuagoa han-hemenka topa daitezkeen guruztokiei gazteleraz esaten zaien modua: humilladero. Ez al da guruztoki edo santutxo izen nahiko light, zuri edo haragoko konnotaziorik gabekoa? Azken batez, bertatik pasatzen zen oro umiliatu behar zen... [+]
Siriako Arabiar Errepublikaren amaierak harridura handia sortu du, gertatu den moduagatik: azkar eta ia erresistentziarik gabe. Halere, ez da hain arraroa herrialdea suntsituta, pobretuta eta zatitua zegoela kontutan hartzen badugu. Aspalditik siriar gehienen ardura ez zen nor... [+]
Nobedadea izan ohi da Durangoko Azokari lotzen zaion hitz entzunenetako bat. Nobedadea han, eta nobedadea hemen. Zenbaitetan, ordea, lehengokoari beste itxura ematea aski izaten da etiketa hori itsasteko. Talentu berriztagarriz birmasterizatutako CDek eta berrargitalpenek badute... [+]
Euskara txikitasunean handia den ur emaria dugu. Bertako tanta bakoitzak gure kultura ureztatzen eta biziberritzen du. Egarri den hari itsaso bete ur eskaini. Euskara putzu sakon eta ilun batetik etorri izan bada ere, guztiok atera dugu gure ur-gazi lagina, eta guztiok bilakatu... [+]
Gazteak gero eta lehenago hasten dira pornografia kontsumitzen; izan ere, bere sexu heziketa bakarra da pornoa. Nola demontre heldu gara honaino?
Gaur egun, onartu behar da Interneti esker pornografia ikustea askoz errazagoa dela. Tamalez, klik baten bidez 7-9 urte arteko... [+]