Hobenak eta hutsegiteak
Datorren astean Joe Biden presidenteak Camp Daviden Fumio Kishida, Japoniako lehen ministroa, eta Ferdinand Marcos Jr., Filipinetako presidentea, hartzen dituenean, norbaitek pentsa lezake II. Mundu Gerra amesgaiztoa besterik ez zela izan. Eta Etxe Zuriaren iragarpen ofizialak dioen bezala, liderrek “hiruon arteko elkarlana bultzatuko dutela, adiskidetasunaren lotura historiko sakonetan, harreman ekonomiko sendo eta gero eta handiagoetan, balio demokratiko partekatuekiko konpromiso harro eta irmoan eta Indo-Pazifiko aske eta irekiaren aldeko ikuspegi partekatuan oinarrituta”; eta “Estatu Batuen eta Filipinen, eta Estatu Batuen eta Japoniaren arteko aliantzak berretsiko dituztela”.
Sarkasmoa erabatekoa izan zedin, Japonia eta Filipinen arteko “aliantza” ere aipatzea falta izan zitzaion ohargile dohatsuari.
Paperak zernahi jasotzen du eta, antza denez, nolanahi apaindu daiteke historia nahiz oraina paperean. Baina, zoritxarrez, II. Mundu Gerra ez zen ametsa izan Asia Ekialdean, amesgaiztoa esatea ere gutxi esatea baita. Milioi erdi eta milioi eta erdi biztanle (populazioaren ehuneko 3,5 eta 9 artean) artean hil baitzen Filipinetan, bere bi okupatzaileen arteko gatazka hartan. Bi milioi eta erdi eta hiru milioi pasatxo artean (biztanleriaren ehuneko 3,5 eta 4,5 artean) Japonia erasotzailean. Erasana izan zen AEBek izan zuten atarramendurik onena orduan, 200 mila hildako inguru (II. Mundu Gerra osoan izan zituenen erdiak) “besterik” ez baitzituen nozitu Asiako fronte hartan. Huskeria, apirilaren 11n mamutzar gisa ez bada Camp Daviden izango ez den Txinak nozitu zituen 15-20 milioi hildakoen aldean.
Ezin uka “lotura historikoak” sakonak direla. “Adiskidetasunezkoak” edo “balio demokratiko partekatuekiko konpromisoan” oinarritzen direla esateko, haatik, azala behar du.
Berez, 85-90 urte atzera eginez gero, agertokiak antzekotasun historiko ikaragarriak erakusten ditu... antzezleen paperak dezente aldatuta. Orduan bezalatsu, urrutiko botere hegemonikoak, bai, bertakoak lerrokatu nahi ditu, arriskutsua deritzon potentzia “berriaren” goranzko joeraren aurka. Hartarako, orduko borreroak eta biktimak nahas-mahasean elkartu daitezkeela ebaztea, ordea, gehiegitxo izan daiteke.
Baina, egungo Txina duela 90 urteko Japonia dela edo izan daitekeela uste izatea hobena baino zerbait okerragoa da: hutsegite ikaragarria da. Ulerbide hutserako: guztiz ezohiko moduan, Xik harrera egin dio jada Prabowo Subianto, Indonesiako presidente hautetsiari, karguaz jabetu baino lehen ere, iraganeko “txikikeriak” gorabehera. Eta Vietnam eta Txinaren arteko harremanak aspaldiko gozoenak direla esan daiteke.
Historia berregin behar izaten dute... hartatik ikasi ez dutenek.
Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera Galiziako Estatistika Institutuak jakinarazitako azken datuetan. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela.
Urtebete igaro da, diotenez. Ez dut sekula ulertu mendebaldarrok daukagun ohitura harroputz hau: nahiz eta gatazkak ia mende bateko iraunaldia izan, datak nahierara moldatzen ditugu, garrantzia nolanahi oparituz. Azkeneko sasoia ezberdina izan al da beren lurraldean preso... [+]
Azken egunetan gutxienez Nazio Batuen Erakundeko bost kasko urdin zauritu ditu Israelgo armadak, UNIFIL Nazio Batuen Libanorako Indar Behin-Behinekoak duen egoitza nagusiaren kontrako erasoetan, Naqoura herrian. Netanyahuk esan du kasko urdinak “giza ezkutu” gisa... [+]
Ibaitik itsasora Palestina libre lelopean antolatu dute 24 orduko egitaraua Ipar Euskal Herriko hainbat herritarrek. Palestinako preso politikoen laguntzen dabilen Addammer elkarteari bidaliko diote bildutako diru guzia. Bertaratzeko deia zabaldu dute larunbatean egindako... [+]
Ez da kasualitatea Hispanitatearen eguna, Guardia Zibilarena eta Pilarreko amabirjinarena data berean izatea. Hirurek egitura zapaltzaileak irudikatzen dituzte (estatua, armada eta eliza). Bestalde, indigenen erresistentzia eta Espainiako Estatuak bere armada militar eta... [+]
Asteazken honetan Ukrainako lehendakari Volodimir Zelensky Londresen bildu da Keir Starme lehen ministro britainiarrarekin eta Mark Rutte NATOko idazkari nagusi berriarekin. Ondoren bildu da ere Europar Batasuneko beste buruzagi garrantzitsuekin. Helburua da “garaipenerako... [+]
Zalapartak zalaparta, eta Espainiako Senatua gainditu ondoren, Europako zigorrak bateratzeko lege aldaketak aurrera jarraituko du. Horrela, 2008an zigorrak bateratzeko Europak onartutako zuzentarauari Espainiak 2014an jarritako salbuespena desagertuko da, eta horrek 45 euskal... [+]
Herriko supermerkatuetan salgai dituzten produktu eta saltokiei eskatu diete Israelen ekoitzitako produktuak saltzeari uztea: Arrasateko Eroskik eta Alcampok eskaria onartu dute; Lidl eta BMk ez. Elkarretaratzea egingo dute ostiral honetan Lidl supermerkatu aurrean.
, Nafarroako parlamentuan..jpeg)
Bizikidetasunaren eta Nazioarteko Elkartasunaren batzordeak Munduko Medikuak erakundearen eskaera onetsi du, PSNk aurka bozkatu duen arren. Irailean zehar 40 bat lagunek Mendebaldeko Saharatik Madrilera bidaiatu zuten nazioarteko babes eske eta dagoeneko haietatik hamasei... [+]
Gutxienez hamabi poliziak inguratu zuten gaztea. Erail zuen agenteak esan du gainera joan zitzaiola agerraldia izan zuen gaztea, baina bertsio hori gezurtatu du lekuko batek. 2020an izan zen hilketa, eta orain ari dira epaiketa egiten.
Ingelesez zabalduriko bideo baten bidez eman die abisua Israelgo Lehen ministroak: Israelgo armadarekin kolaboratu ezean, libanoarrei ere bideratuko die palestinarrek pairaturiko "sufrikarioa".
Peru iparraldeko kostaldean, Pañamarca aztarnategian, mochica kulturako (K.a. 330- K.o. 800) tronu areto bat aurkitu berri dute. Arkitektura ikusgarriagatik, iruditeria erlijioso zabalagatik eta xehetasunez betetako hormairudi koloretsuengatik ezaguna da kultura... [+]
Tijarafe (Kanariar Uharteak), XIV. mendearen erdialdea. Lehen monje katolikoak La Palma uharteko inguru horretara iritsi zirenean, ikusi zuten awarek, bertako aborigenek, Eguzkia, Ilargia eta izarrak gurtzen zituztela.
Eta azken urteetan Tijarafen egindako kanpaina... [+]