Karlos Del Olmo EIZIEko lehendakariaren arabera, “kultura galtzen badugu, galtzen duguna ez dugu berreskuratzen. Euskararen normalizaziorako tresna bat izan dena heriotzatik hurbil geratzeko arriskuan dago, eta ez da esajeratzea”. Antzeko terminoetan mintzatu ziren euskal liburugintzaren sektoreko ordezkariak ostegunean egindako agerraldian.

Hasieran azaldu zutenez, COVID-19aren ondoriozko salbuespen egoerak “areagotu” egin ditu liburugintza industriako zailtasunak. Horrenbestez, Euskal Idazleen Elkarteak, EIZIEk, Euskal Editoreen Elkarteak, Editargik eta Galtzagorrik eskakizun zehatzak luzatu dituzte aho batez: diru-laguntzak, baliabideak eta inbertsio-bideak adosteko eskatu diete instituzioei. Del Olmo ez ezik, Garbiñe Ubeda Euskal Idazleen Elkarteko lehendakaria, Pello Eltzaburu Editargiko kidea, Larraitz Orkolaga Galtzagorri Elkarteko idazkaria eta Joxemari Sors Euskal Editoreen Elkarteko presidentea izan ziren hitzartzean, bost elkarte sinatzaileetako ordezkariak. Sorsen arabera, “instituzioena izango da erabakia, baina eskatzen dugu entzunak izatea, eta guk ere parte hartzea”.

Sektorearen zailtasunak

Sektorea aspalditik dabil kezkati ordea. Koronabirusaren krisialdiak aurretik zegoen egoera larria “leherrarazi” egin duela dio Ubedak, eta euren jarduerari garrantzia ematearen beharra azpimarratu dute: “Industria laguntzen da, toki berera eramanez denon baliabideak. Eta esaten zaigu kultura lagundu egin behar dela. Baina niri hitz paternalistak iruditzen zaizkit: kultura ez da lagundu behar industriaren soberakinak emanez. Ez da lana definitzen gaituena, kultura da; eta hura erdian jarriz egin behar da beste guztia”. Sorsek gehitu du “diru laguntzen bidez” iritsi dela euskal kultura egun dagoen lekura, eta eskertuta azaldu bada ere, “nahikoa ez dela” adierazi du: “Laguntzak ongi etorriak izan dira, baina argi geratu da ez direla aski. Behar da beste pauso bat eman, eta ez utzi alderdi politiko edo norbanakoen ikuspegiaren arabera erabakitzen, herri beharren arabera baizik”.

Administrazioez gaindi

Horregatik, elkarteetako ordezkariek Euskal Herriak bizi duen zatiketa administratiboaren gainetik jarduteko asmoa azaldu dute, eta eskakizunak “tokian tokiko errealitatera egokitzeko asmoa” dutela. Eltzaburuk gogorarazi zuen, esate baterako, Nafarroan ez dagoela euskarazko liburuari zuzendutako inolako politikarik.

Pausoak

Atzo plazaratutako idazkia “lehen pausoa” dela aitortu du sektoreak, baina gehiago ere izango direla diote, “euskal gizartearen kudeaketa administratiboan erantzukizuna duten alderdi, politikari, hautetsi eta erakundeekin” bildu nahi baitute. Gaurtik aurrera “batera jardutearen garrantzia” seinalatu zuen Ubedak: “Elkarteen arteko elkartasun hau ere sendotu nahi dugu, elkarrekin indar handiagoa egiten ahalegindu”. Bi multzotan zehaztu dituzte sektorea eraberritzeko neurriak. Lehenego multzoan “sortzaileei zuzendutakoak” leudeke; horien artean, idazleak, itzultzaileak, ilustratzaileak, kontalariak eta bestelakoak. Baina “liburuaren kate osoarengan” pentsatu dute eskakizunok egiterakoan, eta kate hori osatzen duten “enpresa eta autonomoak bultzatzeko neurriak” zerrandatu dituzte dituzte bigarren multzoan.

Lehia

Euskal liburugintzaren sektorea “kultura hegemonikoen aldamenean” aurkitzen dela diote, eta zera ondorioztatu dute: beste kultura horiekin bizitzekotan, euskararenak “baliabide eta inbertsio gehiago” beharko dituela. Euren ustetan, “ez da nahikoa nola hala eustearekin. Asimilazio prozesu batean ez erortzeko modu bakarra gurea balioestea, sustatzea eta funtzional bihurtzea da”.