Historialariak sukaldean
Aste honetako gaia erabakitzeko arazoak izan ditut. Genozidioez, Palestinaz eta gaizkiaren hutsaltasunaz idatz nezakeen. Baina LARRUNeko ale berezian dagoeneko esandakoen gain ezin nezakeen deus hoberik gaineratu. Nafarroa Garaian karlismoaren inguruan sortu den eztabaida historiografikoaz ere idatz nezakeen, baina Hedoi Etxarte aurreratu zitzaidan Berria-n. Sarraskien aurrean ez genuke sorgorturik geratu beharko, baina ez dut gibelik horrelako gai gordinez idazteko. Erabaki dut oraingoz gai xaloagoak eta inuzenteagoak jorratzea: kasu honetan, iturriak eta metodologia historiko-zientifikoa.
Historialarientzako iturriak ezinbestekoak dira, iraganera hurbiltzen gaituztelako. Mota askotakoak izan daitezke. Ohikoenak eta erabilienak idatzizkoak dira; hala nola, dokumentu publiko zein pribatuak (politikoak, ekonomikoak, juridikoa, gutunak, erroldak…), hemerotekako argitalpenak (egunkariak, aldizkariak), memoriak eta egunkari pertsonalak, iturri literarioak eta abar luze bat. Iturri ikonografikoen eta ikus-entzunezkoen artean arte plastikoak (pintura, eskultura, kartelak, propaganda, …), musika, zinema, mota askotako bideoak, kartografia zein argazkiak sailkatzen dira. Arkeologia, aldiz, iturri materialez arduratzen da; erakinak, objektuak edota paisaia beren testuinguruan aztertzen ditu, konparaziora. Elkarrizketen bidez jasotzen diren ahozko iturriak ere garrantzitsuak dira.
Bada, iturri historiko horiek guztiak gure osagaiak dira. Baina jakina, iturriok ezin ditugu gordinean erabili. Informazio hori ezin dugu huts-hutsean sinetsi, hortxe dator historialariaren sukaldaritza-gaitasuna. Aurrena gure ikergaia zein den zehaztu eta mugatu behar dugu eta horren inguruko galderak eta hipotesiak planteatu. Jarraian, galdera edo hipotesi horiei erantzuteko iturri egokienak bilatu eta aukeratu behar ditugu (aukeratzerik badago, bestela dagoenarekin konformatu behar). Ondoren, eta hauxe da gakoa, iturrien sinesgarritasuna kritikoki aztertu behar dugu. Iturriak originalak eta garai hartakoak direla ziurtatu dezakegu? Zein da igorlea? Zein da hartzailea? Zergatik sortu da iturri hori? Ez baita ahaztu behar iturriak ez direla neutroak eta objektiboak, haien atzean interes politiko eta sozialak egon daitezke, haren testuinguru sozial eta kulturalaren arabera. Iturrietatik datuak ateratakoan, informazio hori guztia kontrastatu beharra dago, hau da, beste iturri batzuek esaten dutenarekin bateragarria edo kontraesankorra den erkatu behar da. Bukatzeko, prestatutakoa platereratu eta zerbitzatu behar da. Hau da, lortutako datuen arabera idatzi behar da, historiak azken finean forma narratiboa hartzen baitu. Testuan gure ideiak eta argudioak islatu behar dira eta lortutako informazioaren arabera, hasierako galderei erantzuna eman eta gertaera historikoen inguruko interpretazio bat mahai-gaineratu.
Hitz gutxitan esanda: iturriak aukeratu, haien edukia eta testuingurua zorrozki epaitu, lortutako datuak kontrastatu eta, azkenik, argitaratu. Horretan datza metodo historiko-zientifikoa; hori da gure errezeta.
Gurasoak hilik, etxeko ganbara husteari ekin zioten
seme-alabek. Hainbat gauzaren artean, koaderno eta paper sorta, argazkiak eta nahi beste agiri. Bego Ariznabarreta Orbeak aita aspaldi zenduaren gerrako memoria harrigarriak zurian beltz irakurri, eta jabetu zen altxorraz,... [+]
Kartografiak herri edo lurralde baten ezaugarriak baino askoz gauza gehiago adierazten dituela jakina da. Mapak eskuan konkistatu dira kontinenteak eta eraiki dira inperioak historian zehar, eta eskoadra zein kartaboiez definitu dira identitate kultural eta politikoak. Euskal... [+]
Arabako aztarnategi arkeologikoaren ondoan 280 metro luze eta 72 metro zabal dituen egitura ezkutatzen da soroen azpian. Arkikus enpresak drone bidezko kartografia teknika bereziak erabilita egin du aurkikuntza. Euskal Herrian ez da halako besterik eta Tarraco edo Calagurris... [+]
Larunbatean aldundian egindako ekitaldian Azconaren biloba María Jesús Fuertesek jaso ditu gorpuzkiak, bere seme-alabekin batera. Ekitaldian gogorarazi dute 1936-1945 urteen artean 376 pertsona exekutatu zituztela, horietatik 299 epaiketarik gabe.
Larunbatean egingo dute San Martin Harriaren inguruan 600 urte baino gehiago dituen ohitura eta aurten emakume alkateentzako jantzi erronkariarrak prestatu dituzte, orain arte gizonezkoentzako baino ez baitzeuden.
Paris, 1845. Frédéric Bastiat (1801-1850) ekonomialari eta politikari lapurtarrak Pétition des fabricants de chandelles (Kandelagileen eskaera) satira idatzi zuen. Protekzionismoaren aurkari sutsua, kandelagileek "bere argia salneurri baxuegitan... [+]
Lan kontu bat dela eta berrirakurri behar izan dut liburu zoragarri hau. Teoria, genealogia eta historia feminista batzen dituen liburu motz honek kritika ugari izango zituelakoan sarean begiratu eta, sorpresa! bakarra aurkitu dut, Irati Majuelok Berria-n idatzi zuena.
German Rodriguez eta Joseba Barandiaran omendu, eta langile mugimenduaren alde egindako lana txalotu dute Iruñean. Palestinari ere elkartasuna adierazi diote, sanferminetan urteroko zitan Iruñean.
Aurtengo neguan INRAPeko (Ikerketa Arkeologiko Prebentiboen Institutu Nazionala) arkeologoek nekropoli berezia aurkitu dute Auxerreko (Frantziako Estatua) erdigune historikoan: haur jaioberrientzako edo hilda jaiotako haurrentzako erromatar garaiko hilerria. K.o. I. eta... [+]
Viena, 1824ko maiatzaren 7a. Ludwig Van Beethovenen (1770-1827) 9. Sinfonia estreinatu zen. Konpositore alemaniarrak bukatu zuen azken sinfonia izan zen, baina, asmoari erreparatuta, lehena izan zela ere esan liteke. Beethovenek 1799 eta 1800 urteetan idatzi zuen 1. sinfonia;... [+]
El Villar aztarnategian 2017an aurkituriko mosaiko erromatar handia zaharberritu eta ikusgai jarri dute Ablitasko kultur etxean. IV. mendeko villa edo etxaldeak 40.000 metro koadro ditu eta oso-osorik dagoela uste dute arkeologoek, nahiz eta zati txiki bat baino ez duten... [+]
Aurten ere, uztailaren 8an, astelehenean gogoratuko dute German Rodrigez haren omenezko oroitarriaren alboan. 13:00etan izanen da: aurreskua lehenbizi, Mikel Lasarteren bertsoak gero eta La Furia eta Fermin Balentziaren emanaldiak bukatzeko. Iluntzean, Peñak, isilik eta... [+]
Orain dela hilabetetxo batzuk eztabaida bizia piztu zen sare sozialetan. Bi bando buruz buru: Euskal Herria kolonia bat ote da? Nire uste apalean, ika-mika haren muina kolonialismo eta inperialismo hitzen definizioan zegoen, oso modu ezberdinean erabiltzen ari baitziren hitzok... [+]