Historia klinikoa euskaraz posible da
Historia klinikoa euskaraz? Bai horixe, dio paziente euskaldunen gaineko ohar klinikoak gaztelera hutsean idazten dituen zerbitzuko medikuak. Bai ba, Itzulbide izeneko itzultzaile neuronalari esker. Ez dugu oraindik ikasi: historia klinikoa euskaraz idazteko bi gauza baino ez dira behar: osasun langilea izatea eta euskaraz jakitea. Ez dugu itzultzaile automatikoaren beharrik horretarako.
Itzultzaile automatikoa euren lotsak estaltzeko eta beldurrak arintzeko besterik ez da; izan ere, boterea dutenen onespena jasotzeko sortua baita. Itzultzaile automatikoak zera esan nahi du: erdaldunen baimena behar duzula, euskaraz lan egiteko.
Oker dabiltza batzuk zein besteak. Izan ere, osasungintzan euskaraz lan egiteko bost gauza dira beharrezkoak, bost zutabe, nolabait.
Lehendabizi, ordenagailuekin lan egiten dugunez, aplikazio informatikoak euskaraz eduki behar ditugu. Historia Klinikoa euskaraz idazten genuenok horrela eskatu genuen 2012an. Orain, Osabide, gure lan tresna, euskaraz eskura daukagu. Bigarren, eskatzen ditugun proba diagnostikoen emaitzak eta txostenak euskaraz behar ditugu. Odol eta gernu analisien emaitzak euskaraz jasotzea eskatu genuen Arrasaten duela urte asko eta, egun, euskaraz dauzkagu eskura.
Irudi-proben txostenak guztiontzat euskaraz eskatu ditugu hainbat aldiz, alferrik, oraindik ere gaztelaniaz baitatoz. Eta hori galdutako aukera da, guztiz garrantzitsua gure ustez, beste zutabe bat izaterainokoa. Batetik, beste zutabeekin batera euskara zerbitzu hizkuntza eta lan hizkuntza izatea ahalbidetzen duelako. Bestetik, langile erdaldunak euskara naturaltasunez ikustera ohituko dituelako. Irakatsiko dielako.
Hainbat mediku euskaldunek azaldu beharko diete lagunei, etxekoei, zergatik ez duten Historia Klinikoa euskaraz idazten. Bai, lagunak, historia klinikoa euskaraz posible da. Has zaitezte behingoz
Beste zutabea litzateke kode etikoak eta harrera protokoloak osatutakoa. Hau da, gure erakundeak euskaraz lan egiteko eskubidea aitortzea, euskaraz lan egiten dugunak errespetatuak izatea eta horregatik jazarpenik ez jasotzeko bermea ematea. Egun, zoritxarrez, gertatzen ez dena.
Baina hori guztia eskura izatea ez da nahikoa izango, erdaldunek 31 eskutatik daukatelako. Esan gabe doa euskararen gaia etengabeko prestakuntzan txertatu behar dela, langileak kontzientziatzeko, besteak beste. Horretan ari gara azken urteetan, udako ikastaro, graduondoko eta argitalpenen bitartez. Egunen batean plagiatzaileren batek aprobetxatuko du besteek egindako lana, ardura hori gainean hartzeko.
Baina hori guztia ere ez da nahikoa izango, ezta itzultzaile automatikoa ere, berariazko euskarazko zirkuitu protokolizatuak ez badira ezartzen. Horrela ez bada, euskarazko arreta ausazkoa izango da eta, horrenbestez, paziente eta langile euskaldunen segurtasuna jokoan egongo da. Zirkuiturik gabe itzultzaileak ez dauka ez hanka ez buru.
Bitartean, batzuk itzultzaile automatikoa babesten ari dira euren burua zuritzeko. Itzultzaileari bai, baina euskaraz lan egiten dugunoi ez digute inolako babesik ematen. Aramaion euskaraz egiten dugu, ahozko zein idatzizko harremanetan, eta erasoak ez dira eteten. Bai langile erdaldunen bai euskaldunen aldetik. Zuzendaritzaren babesik gabe. Lankideen isiltasun konplizearekin. Kalean uso, euskararen alde daudela dioten horiek, etxean otso dira.
Gure mespretxua horiei guztiei. Guk euskaraz idazten jarraituko dugu, itzultzaile automatikoari itxaron gabe. Bitartean, hainbat mediku euskaldunek azaldu beharko diete lagunei, etxekoei, zergatik ez duten Historia Klinikoa euskaraz idazten. Etorriko dira noizbait argazkia ateratzera, euren dominak zintzilik. Bai, lagunak, historia klinikoa euskaraz posible da. Has zaitezte behingoz.
Aitor Montes Lasarte, Aramaioko familia medikua
Adrian Zelaia, traumatologoa
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Gerra Urte, Gezur Urte!
Horrela dio esaldiak eta horrela berresten du errealitateak.
Munduan eta Europan dagoen gerra-egoera, horren gorakada etengabea eta horrek Euskal Herrian izan dituen eta izango dituen balizko ondorioak aurreikusita, joan den abenduan hainbat... [+]
Laga hondartzaren ezaugarri naturalen leheneratzea duela hiru hamarkada abiatu zen, eta aurrera darrai etenik gabe, erlojuz kontrako lehengoratze mailakatuan.
Laga (Bizkaia) gune aparta da, natura eta gizarte ikuspegitik oso esanguratsua. Kostaldeko legeak eta Urdaibaiko... [+]
Hainbeste urte borrokan horren atzetik ibili ondoren, 34 urte, hain zuzen, oso pozik gaude orain egun batzuk, abenduaren 28an Inuzente egunean, Iruñean, Nazioarteko Euskal Pilota Federazioak antolatu zuen batzarrean hartu zen erabakiagatik. Zeren ondo bidean,... [+]
Jar gaitezen 2025erako proposamen politiko gisa, Espainiako Auzitegi Kolonialaren (AN) epai guztiak berrikusten hasteko eta makila bakoitzak bere belari eusteko.
Unionismoarekin lerrokatutako alderdi, sindikatu eta gizarte-erakunde gehienek, eta ez bakarrik horrela... [+]
2023ko otsailean irakurri nuen berria prentsan, eta triste geratu nintzen, ezustean harrapatu eta zer pentsatua eman baitzidan. Azpeitiko Jostaldi Kirolak Erdikaleko denda itxi egingo zuten, 48 urteko ibilbidearen ondoren.
Denboran atzera bidaiatu arazi zidan horrek. Makina... [+]
Datorren larunbaterako, urtarrilaren 11rako, Sare Herritarrak euskal presoen eskubideen aldeko manifestazioa deitu du, beste urte batez, Bilbon. Aukera paregabea da gure herriarentzat elkarbizitzaren bidean aurrera egiteko, hainbat hamarkadatan liskar bortitzetan murgilduta egon... [+]
Urtarrilaren 20rako bidea. Donald Trump urtarrilaren 20an izendatuko dute AEBetako presidente. Demokraten aldeko elite ekonomikoak hainbat aldiz saiatu dira Trump hiltzen. Lortuko al dute helburua urtarrilaren 20a baino lehen? Hortaz gain, guda fase berri garratzagora eraman... [+]
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Abenduaren 26an, aireko eraso batean, Israelgo armadak bost kazetari palestinar hil zituen. Haiekin 130 kazetari palestinar hil zituzten. Albiste horrek gauza pare bat gogorarazi dizkit, lehenengoa, benetako kazetariek jasaten duten jazarpena munduko edozein lekutan, adibidez,... [+]
Azken hilabete hauetan hainbat institututan lan egitea egokitu zait eta, uneren batean edo bestean, ikasleekin lan merkatuak eskaintzen dituen aukerez hitz egin behar izan dut. Ikasleen tipologia askotarikoa da eta hiri berean asko aldatzen da auzo batetik aldamenekora,... [+]
Historikotzat nekez har daitekeen argazkiaren erdian agertzen den neskatoa idazten ari da, zer eta izenorde zerrenda bat: ni, zu, hura, gu, zuek, haiek. Beherantz begira egonik, neskatoaren begirada nolakoa den antzeman ezinik gelditu naiz ni.
Argazkilariaren lanari soraio,... [+]
Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.
Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]
Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.
Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]
Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.
Nobedadea izan ohi da Durangoko Azokari lotzen zaion hitz entzunenetako bat. Nobedadea han, eta nobedadea hemen. Zenbaitetan, ordea, lehengokoari beste itxura ematea aski izaten da etiketa hori itsasteko. Talentu berriztagarriz birmasterizatutako CDek eta berrargitalpenek badute... [+]