Hirigintza eta populazio-ingeniaritza: hondeagailuaren legea
2018ko udaberrian Ipar Kurdistanera –Bakur– euskal delegazio bat joan zen hango egoera lehen eskutik ezagutzera. Iñaki Etaio partaideetako bat izan zen eta bidaian ezagututakoa bederatzi artikulutan jaso du. Hau da laugarrena.
Okupazioa finkatzeko herritarrak mugiaraztea ez du erregimen turkiarrak asmatu. Beste proiektu espantsionista askok erabili eta erabiltzen dute, ziurrenez Palestinako batustanizazio sionista da adibiderik argiena. Turkiako Estatuak 1990eko hamarkadan su eta gar aplikatu zuen suntsitutako herrixken politika, eta egun ere hala egiten du, itxura zertxobait ezberdina bada ere. Oraingoan, hiri kurdu batzuen barrutietan egiten du.
IV. mende baino zaharragoa den harresiak inguratzen du Amed-eko Sur barrutia. Nahiz eta sarbidea itxita egon, 2015eko abenduaren eta 2016ko martxoaren artean Sur-reko zati batean armada turkiarrak egindako ofentsiba bortitzaren ondorio batzuk ikus daitezke. Zonaldean erresistitzeko PKK-ren milizien saiakeren aurrean indar armatuek auzoa suntsituz erantzun zuten. Aurrerago erabateko suntsipena heldu zen. Erakunde batzuen arabera, 65 miliziano, 65 soldadu eta 321 auzokide hil zituzten, eta 24.000 auzokide etxetik kanporatu. 2016ko martxoan, borroken amaieratik hiru astetara, Turkiako Gobernuak auzoaren lur gehiena desjabetu zuen, Ingurumen eta hiri-planifikaziorako Ministerioa jabe berria eginez. Meskitak salbu, ia eraikin guztiak eraitsi zituzten jarraian. Familia batzuek ordain irrigarria jaso dute etxebizitza eta ondare guztiak galdu izanagatik, “hau edo ezer ez” xantaia erabiliz. Beste familia batzuk ez ziren ezta aukera horretaz informatua izan ere eta beste familia batzuek uko egin zioten konpentsazioari, dokumentu bat sinatzea eskatu baitzieten non PKK-ri leporatzen zioten etxebizitzaren suntsiketa.
Erraustutako zonaldea mugatzen duten hesietatik bi kaletara dagoen kafetegi batean bildu gara lekualdaketa-prozesuaren kontra borrokatzeko plataformako kide gazte batzuekin. Haiek azaldu digute milaka lagun horien egungo egoera, baita Ankarak udalean ezarritako agintarien ustezko planak ere. Beste mahai batean dauden bi gizonek argazkia egin digute disimuluan. Badirudi gu ez garela topaketa informal honetan interesatuta dauden bakarrak. Eraitsitako auzoa ez zen edozein auzo, ezta PKK-ren milizianoak indartsu ziren auzoa ere. Sur, nagusiki, 90. urteetan herrixketatik kanporatutako milaka pertsona jaso zituen barrutia da. Biztanle hauen arteko ezinbesteko elkartasunak, horietako askoren askapen mugimenduarekiko sostenguak eta kale estuz osatutako auzoaren konfigurazioak ahalbidetu zuten auzokideen arteko laguntza, adiskidetasun eta antolaketa-harreman anitzak sortzea. Solaskide kurduek esaten digutenez, auzoa suntsitzea erresistentzia armatuari aurre egiteko baino haratago zihoan; autoantolatutako sare horiek apurtzea eta hiria berrantolatzeko eremua garbitzea zituen helburu.
Bi urte geroago, gobernuak ez du oraindik publiko egin auzorako proiektua. Momentuz, polizia eta hondeagailuak baino ez dira ikusten. Eraikin berriek jatorrizko diseinu kurdu legez errespetatu behar badute ere, plataformako kideek ez dute uste horrela izango denik, beste kasuetan gertatutakoa ikusita. Aurreikusten dute auzoaren diseinua harresietatik kanpo dauden auzoena izango dela, non altura handiko blokeak, blokeen azpiko zonalde itxiak eta blokeen arteko tarte handiak nagusi diren. Amed-eko auzo berriei Gasteizko Zabalgana edo Salburuaren antza hartu diegu: pertsonen arteko harremanak zailtzen dituzten eraikin handiak eta kale zabalak. Eta eraitsitako auzoaren eraldaketak Errekaleor auzoa ekartzen du gogora.
Editore Kurduen Elkarteak abenduaren 22an egin zuen salaketa: azken hiru asteetan Turkiako agintariek kurduei buruzko 120 liburu, aldizkari, egunkari edo bestelako argitalpen debekatu dituzte, Duvar hedabide kurduak jakinarazi duenez.
Urtebete eta hamar hilabeteko zigorra ezarri diote PKK Kurdistango Langileen Alderdiaren aldeko "propaganda2 egitea leporatuta. Canözerrek hamar urte daramatza kazetari lanetan. Tarte horretan sei bider aldiz miatu du bere etxea Turkiako Poliziak, bost aldiz atxilotu... [+]
2023ko abuztuaren 4an atxilotu zuten etxean Teherango Inteligentzia Ministerioko agenteek. Desagerrarazi eta gero, fisikoki nahiz psikologikoki torturatu zuten Evingo espetxean. Orain heriotza-zigorra ezarri diote, eta espetxekideek haren aldeko defentsa eskutitza argitaratu... [+]
Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]
Bi kazetari, Hêro Bahadîn eta Gulistan Tara, eta haien txofer zihoan Rêbîn Bekir lankidea, Hewraman eskualde kurduan dokumental bat egitera zihoazen. Beren autoa misil batek jo zuen. Bekir zorteduna izan zen, autoa sutan lehertu baino lehen, inpaktuak... [+]
Sebahat Tuncel Kurdistango politikaria da, Turkiaren menpeko lurretan. Hainbatetan egon da kartzelan kurduen askapen mugimenduaren parte izateagatik, eta Turkiako Parlamenturako diputatu gisa hautatu zuten lehen presoa izan zen, 2007an. 2016an espetxeratu zuten azkenengoz eta... [+]
Helikoptero eta gerra hegazkin turkiarrek betetzen dute zerua Irak iparraldeko kurduen zonaldean. Azken asteetako operazio militar handian 381 kokaleku bonbardatu ditu Turkiako Aire Armadak Kurdistango Eskualde Autonomoan. Turkiako Defentsa Ministerioak adierazi du “talde... [+]
Ibrahim Bilmez abokatua da eta Abdullah Öcalan buruzagi kurdua da bere bezeroa. Bere isolamendua salatu du Euskal Herrian otsailean, Turkiako errepresio eta inpunitate mekanismoak azalduta.
1999ko otsailaren 15ean Abdullah Öcalan atxilotu zuten, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) eta mugimendu independentista kurduko burua. Turkiako zerbitzu sekretuek Kenyan atxilotu zutenetik, Marmara itsasoko uharte batean dagoen Iämralä-ko kartzelan isolatuta... [+]
Lara Vilanova (1983, Bartzelona) argazkigintza zuzendaria da eta The Return: Life after ISIS, Sinjar, Cuerdas edota Hondarrak filmetan hartu du parte. Abenduan Euskal Herria bisitatu zuen The Purple Meridians topaketetan parte hartzeko Durangon.
Urtzi Urrutikoetxea nazioarteko kazetariarekin mintzatu gara Radio Kobanen, iaz idatzitako Kurdistan-Argi bat ekialde hurbilean liburuari buruz. Testuak azken urteetako gertakizunei erreparatzen die, eta atzerago ere begiratzen du herri kurduaren egoera politikoa eta... [+]
Siriako Ipar eta Ekialdeko Autoadministrazioko osasun esparruko ardurak ditu Ciwan Mustafak eta herri kurduak lideratzen duen proiektu politikoaren osasun ministrotzat jo daiteke. Mediku-Ekintza Koordinakundea gobernuz kanpoko erakundearen laguntzarekin Eusko Legebiltzarrean... [+]
Epaiketaren lehen eguna amaituta eta bederatzi kazetari kurduak askatu dituzte. Urte erdia pasatxo preso eduki dituzte "terrorismoa" egotzita. Ankarako espetxean zeuzkaten eta orotara hamaika kazetariri erakunde terroristako kide izatea egozten diete.
Parlamentuan ordezkaritzarik lortuko ez duten beldur, ezkerreko alderdi gehienek Kemal Kiliçdaroglu zentro-ezkertiarraren aldeko botoa eskatzea erabaki dute, egungo presidentearen aurkari nagusia dena.