Hibridazio apokaliptikoa
Aro berriari ekin dio Euskararen Etxeak, Bilboko San Inazio auzoan, azalean eta mamian aldaketak eginda. Publiko euskaltzale eta kulturzalea erakartzeko asmoz, Hi(zki)bridoak izeneko zikloa antolatu dute, literaturaren eta ahozkotasunaren inguruko zuzeneko emanaldiak biltzen dituen egitaraua. Oraingoz, bost hitzordu iragarri dituzte, maiatzaren bukaerara arte.
Zikloaren estreinaldia Itxaro Bordari eta Ibon RGri egokitu zitzaien. Arte adierazpideen arteko mutazioen espazioa dira Hi(zki)bridoak, aldaketarik gabe ez baitago aurrerabiderik. Eboluzioaren giltzarria da mutazioa. Itxaro Borda eta Ibon RG, behintzat, mutazio perfektura heldu ziren, ahotsa, poesia eta musika uztartzen dituen Buztinezko poemak emanaldian.
Apokalipsia, hondamendia, munduaren amaiera deskribatu zuen Itxaro Bordak, eszena beldurgarridun poesiazko amildegian. Badator katastrofea, eta ez dugu ohartu nahi. Otsail amaierako ostegun arratsalde euritsu bateko giro ilunean, publikoa ia oharkabean murgildu zen giro apokaliptikoan. Bien bitartean, Ibon RGren soinu elektronikoek ezinegona areagotzen zuten.
Hi(zki)bridoak zikloko hurrengo saioa: Martxoaren 25ean, 'Muga, Anfetamiña', Xabier Montoiaren lehenengo liburuan oinarritua.
Jende garaikide harroputza konturatzen denerako, berandu da. Kaosak hartu du mundua, gizartea desegin da, gizakia da gizakiaren etsairik amorratuena. Gutxi duenak ezer ez duenari eraso. Izurria nonahi hedatu delarik, komunikabideen eta gobernuen hitzak sinetsi behar al ditugu? Halako batean, Itxaro Bordaren hitzek gaurkotasunera jauzi egin dutela dirudi. Zer esanik ez, zabortegia aipatu duenean, “plastikoaren kosmografia adoratuaren” ondorio gaiztoa. Izurri hilgarriak eta zabortegi hiltzaileak dira egunotan berri nagusiak, hain gertu dugu apokalipsia?
Gure gizartea astintzen duten gaiak agertzen joan ziren, bertsoz bertso, sinbolismoz jantzitako lerroen azpian mundu errealaren ajeak tartekatuta. Boterea, aberastasunaren banaketa, teknologia, etorkinei ematen diegun tratu zakarra.
Hainbeste tragedia eta hondamendi, sufritzera etorri al gara Euskararen Etxera? Bada, ez. Itxaro Bordak poesia hutsez eszenarik harrigarrienak eraiki eta begien aurrean jartzeko duen trebetasuna gozamen hutsa da. Fantasiazko giroak zein gaur-gaurko kezkak, dena bikain josia. Musika elektronikoaz askorik ez dakigunontzat, Ibon RG sintetizadoreari zukua ateratzen ikustea, are gozamen handiagoa. Hi(zki)bridoak zikloaren hurrengo hitzorduaren zain gaude, ea zer ezusteko dakarkigun.
Neguko naretasun hotz eta lur etzearen ostean etor daitekeenaren promes izaten da udaberria, eta hainbatek eta hainbatetan idatzi izan diote lora dadin deika. Promesak promes, ordea: ez da inoiz udaberri ziurrik galbidean den lurrean. Ez behintzat aldaketaz edo, zehazki,... [+]
Maiatzaren 22an, Edu Zelaietak eszenaratze berezia eman dio Presbiziak lagundu omen digu (Pamiela, 2024) bere azken poema liburuaren aurkezpenari. Gasteizko Andre Mari Zuriaren enparantzan izan da, Arabako hiriburuko Poetak Maiatzan poesia-jaialdiaren baitan.
Oihane Jakaren poema liburua ireki eta eskaintza bi aurkituko ditugu. Aitari bata, seme-alabei bestea. Aipagarria da, topatuko ditugun poemekin lotura zuzena baitute.
Liburuaren egiturak hiru atal ditu: Hamaika urte, Hamaika hilabete eta Hamaika egun. Hamaika zenbakia asko... [+]
Balea Zuria argitaletxeak kaleratuko du, ekainean, Arrutiren estreinako literatur lana: Arkeologia haragitan.
Yolanda Castañori Espainiako poesia sari nazionala jaso zuenez geroztik hamaika elkarrizketa egin dizkiote. Horietako baten lerroburua deigarria egin zitzaidan, esaten baitzuen saria irabaztea izan dela egin duen bigarren gauzarik zailena. Eta berehala hasi nintzen... [+]
Mendian, autoz kaletik orduerdira bizi den emakume artzain euskaldun-galegoaren eguneroko bizitzan nola eragiten dute gaurko munduan pil-pilean dauden gaiek? Klima larrialdia, berdez pintatutako kapitalismoa, basogintza, migrazioa, prekaritatea, begano mugimendua, elikadura... [+]
1966an Andima Ibiñagabeitia Idoiaga handiak Unai eta Alor-kantak itzulpena argitaratu zuen (Bucolicon liber eta Georgicon libri), Virgilio (K.a. 70-19) latindar poeta ospetsuenetarikoaren idazlanak osorik bilduz. Izugarrizko saioa egin zuen itzultzaileak kultura klasikoa... [+]
Gidor Bilbao EHUko ikerlariak Grenobleko liburutegian Cobla Berriae liburuaren ale bat topatu du, eta Baionako liburutegikoak baino lau orri gehiago ditu. Bertan daude orain arte ezagutzen ez genituen ahapaldi eta poema berriak.
Ez dut gogoan nori entzun nion hilaren amaierara poesia idazten baino ezin dela iritsi, baldin eta poesia ez bada hilabete amaierara iristeko zure modua. Poesia, zorionez edo zoritxarrez, sistema literarioaren eta industria kulturalaren periferian egon da beti. Nolanahi ere,... [+]
Arkitektura eta poesia uztartu zituen Joan Margaritek. Zenbaitzuek bi diziplinen arteko loturaz galdetzen zioten, bi jardun horiek bateratzea ezohikoa zelakoan. Halakoetan, bi alorrek antzekotasun handiak zituztela erantzuten zuen berak; izan ere, Margariten ustez, egitura... [+]
Hitz esana ikusi ostean, kronika horrela idaztea pentsatu dut. Pentsatu dut, Zergatik [pausa] errezitatu [pausa] behar [pausa] dira [pausa] poemak [pausa] horrela? Nik ere esan diet lagunei banoa poesia-errezitaldi batera. Eta haiek ere esan didate uf, ez dut ulertzen poesia... [+]
Salvador Allenderen aurkako estatu kolpea eman eta bi aste eskasera hil zen Pablo Neruda; datorren irailean beteko dira 50 urte. Heriotzaren arrazoi ofiziala prostatako minbizia eta metastasia da, baina poeta txiletarraren ilobak nazioarteko peritu-txostenaren berri eman du:... [+]
2002an sortu zen Ataramiñe argitaletxea, eta ordutik euskal errepresaliatu politikoek idatzitakoak argitaratu ditu. 2017ra arte lan kolektiboak argitaratu zituen, eta horietako zenbaitekin antologia osatu du: Urrun da zeru urdina. Ataramiñe 2002-2017. Ez da... [+]
Nondik idazten eta nondik irakurtzen dugun, edo zerk idazten gaituen eta zer idazten dugun. Poesia, idazketa edo, oro har, hizketa ulertzeko duen erak badu zeresanik joan den maiatzean Izaskun Igoa Jaimerenak (Ziga, 1995) argitaratu zuen Hotza bazkatzen (Balea Zuria, 2022)... [+]