Herritarren eskubidea, instituzioen erantzuna
Azken hilabeteetan Nafarroan euskararen aurka egindako erasoak arrapaladan etorri dira: euskararen arau markoetan murrizketak (administrazioa euskalduntzeko dekretua oraindik eta gehiago murriztea, ordenantzetan atzerakadak…), lan deialdietan euskara ez baloratzea, D ereduko lerroak irekitzeari uko egitea, edo euskaraz jarduten duten pailazoak debekatzea. Jardun euskarafobiko horren jomugan egon da Iruñeko Udaleko haur eskoletako euskarazko plazak murriztea ere. Zorionez, aldeko haizea ere badator, Unibertsitatetik bertatik. Euskarazko eskaintza handituko duela aditzera eman berri du Nafarroako Unibertsitate Publikoak. Hainbat ikasle, langile eta eragileren lana fruituak ematen hasia da. NUPek hartutako bidea balioan jarri nahi dugu. Nola da posible Unibertsitate mailan aurrerapausoak ematen ari den honetan, haur eskoletan eta D ereduan atzera egitea?
Hori dela eta, aurreko astean kalera atera ginen, beste behin, Iruñeko haur eskoletan eman nahi den atzerakada gordina Iruñeko Udalaren akzioz eta Nafarroako Gobernuaren omisioz emango dela salatzera. Inboluzioaren arduradunak interpelatzeko asmoz, Udaletxe plazatik abiatu eta Gobernuaren egoitzaren aurrean bildu ginen.
Iruñeko Udalaren akzioz eginen da, euskarazko plaza kopurua 371 plazatik (eskaintzaren %39,4) 112 plazara murriztuko duelako (eskaintzaren %11,9). Alegia, Iruñeko Udalak euskarazko hizkuntza-eskaintza %70 murriztea erabaki du. Horrek, besteak beste, ditikoentzako Iruñea guztian 20 plaza baino ez dela egonen esan nahi du.
3 urtetik aurrerakoen matrikulazio datuek, ordea, agerian uzten dute Iruñeko familien hautua zein den (sare publikoan D eredua %35 da Iruñean). Halere, hori justifikatu nahian, Udalak berak egindako inkesta polemikoaren emaitzek, beste behin ere, agerian utzi dute familien nahia: %36k interesa dugu dute seme-alabek euskara ikas dezaten. Kaltetutako gurasoek Udalari hainbat eskaera eta proposamen helarazi dizkiote, eta entzungor egin die guztiei. Modu ezin ageriagoan geratzen ari da Iruñeko Udala: errealitateari bizkar emanda, zerbitzu publikoak herritarrei ukatuz, eskubideak urratuz eta hizkuntza apartheida praktikatuz dihardu. Iruñeko Udalak kalean utzi nahi ditu, ikusezin bihurtu nahi ditu familia horiek, ez dezala inork ikus Iruñean euskarak duen indarra. Arazo hau konpontzeko egindako proposamen guztiei muzin egin diete Navarra Sumatik. Eta Nafarroako Gobernuak ere babesgabe utzi ditu: PSNko ordezkariekin egon dira, baina proposamen argirik ez diete egin. Zer egin asmo du Gobernuak? Navarra Sumaren politika euskarafobiko berak aplikatuko al ditu? Erantzunak nahi ditugu. Izan ere, hau guztia arazo ikaragarria da gurasoentzat. Instituzioen egitekoa herritarren eskubideak bermatzea da, eta ez horiek zapaltzea.
Halaber, salatu nahi dugu Nafarroako Gobernuaren immobilismoa. Iruñeko Udalak murrizketa egiteko baliatu duen sententziak aditzera ematen du Nafarroako Gobernuarena dela haur eskolen eskumena. Baina, erabaki judizial horren aurrean Nafarroako Gobernua isilik dago, are gehiago, Gobernuak berak Iruñean 5 haur eskola ditu, eta duen %14ko euskarazko plazen kopurua handitzeko ez du ezertxo ere egin.
Haur Hezkuntzako 0-3 urte bitarteko zikloa Nafarroako Hezkuntza Departamentuaren kudeaketaren menpe egoteko aldarrikapena historikoa da, eta egun, berebiziko garrantzia du horrek. Izan ere, administrazio bakar baten pean egoteak ahalbidetuko luke Nafar guztion euskarazko haur eskolen plangintza osatua egitea. Horrela, bermatu ahalko litzateke txikitatik euskaraz ikasten hasteko eskubidea.
Horregatik bildu ginen Gobernuaren egoitzaren aurrean, argi eta ozen esateko badela garaia! Orain da unea neurri zehatzekin erakusteko Nafarroako haurrek hezkuntza prozesuaren hasieratik bukaera arte dutela euskaraz ikasteko eskubidea, eta orain da unea 0-3 Hezkuntza Zikloaren egiazko aitortza egiteko, bertan dihardugun profesionalon lan baldintzak duintzeko neurriak hartzeko, eta ez beti bezala hitz polit hutsetan gelditzeko. 0-3 bitarteko haurrak ere eskubideak dituzten hiritarrak dira.
Artikuluaren sinatzaileak:
Agurne Gaubeka Erauskin (Hizkuntz-Eskubideen Behatokia)
Amaia Urzelai Lasa (LAB)
Asier Biurrun Ajuria (AEK)
Iban Amotxategi (ELA)
Iñigo Otxoa Fernandez (HE Gurasoak)
Izaskun Berasategi Zabalza (EH Gurasoak)
Juan Javier Iturralde Maisterra (Zaldiko Maldiko Kultur Elkartea)
Marta Diez Napal (Sortzen Elkartea)
Marta Diez Napal (IKA)
Saioa Ancizu Perez de Ciriza (EH Gurasoak)
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Jakina da lan ikuskariak falta ditugula geurean. Hala ere, azken egunotan datu argigarriak ematea lortu dute: lan ikuskaritzaren arabera, EAEko enpresen %64ak ez du ordutegien kontrolean legedia betetzen. Era berean, lehendakariordeak gaitzetsi du, absentismoaren eta oinarrizko... [+]
Martxoaren 8a hurbiltzen ari zaigu, eta urtero bezala, instituzioek haien diskurtsoak berdintasun politika eta feminismoz josten dituzte, eta enpresek borroka egun hau “emazteen egunera” murrizten dute, emakumeei bideratutako merkatu estereotipatu oso bati bidea... [+]
Trumpen itzulera pizgarri izan da sendotuz doan eskuin muturreko erreakzionarioen mugimenduarentzat. Izan ere, historikoki, faxismoaren gorakada krisi ekonomikoekin lotuta egon da, baita sistemaren zilegitasun politiko eta ideologikoaren krisiarekin ere. Gaur egun, geldialdi... [+]
Batzuendako, dirutza izatea ez da nahikoa, eta euren ego hauskorrek diruaren txintxina ez ezik, protagonismoa ere eskatzen dute. Aberats okituak izatea nahikoa izango ez balitz bezala. Beti gehiago behar dute, anbizioa deritzote antsia horri, baina botere gosea eta nabarmendu... [+]
Bi neska komisarian, urduri, hiru urtetik gora luzatu den jazarpen egoera salatzen. Izendatzen. Tipo berbera agertzen zaielako nonahi. Presentzia arraro berbera neskek parte hartzen duten ekitaldi kulturaletako atarietan, bietako baten amaren etxepean, bestea korrika egitera... [+]
Iragan urtarrilaren hondarrean, Bretainiako lurraldeko bi hizkuntza gutxituei buruzko azken inkesta soziolinguistikoaren emaitzak publiko egin zituzten bertako arduradunek. Haiek berek aitortu zuten harriturik gertatu zirela emaitzak ikustean. Hain zuzen ere, egoerak eta... [+]
Silicon Valley-ko oligarkia AEBetako gobernura iritsi berritan lehertu da adimen artifizialaren (AA) burbuila. Txip aurreratuen erraldoia den Nvidia-k urtarrilaren amaieran izandako %16,8ko balio galera, egun bakar batean inoiz izan den burtsa balio galerarik handiena da... [+]
Gizakiok berezkoa dugu parte garela sentitzeko beharra. Parte izateko modu hori jasotako hezkuntza, ingurua... formateatzen joaten da.
Identitateak ezinegon asko sortzen du gizakiongan. Batzuetan, banaketak ere eragiten ditu, ezin dugulako jasan beste baten identitatearen... [+]
Fermin Muguruza jarraitzen duzu sareetan. Madrilgo kontzertuko bideo bat ikusi duzu bere kontuan: dantzari batek “Kongo askatu!” oihukatu du, bandera esku artean. Haren profila bilatu duzu: @c.kumaaa. Bilboko manifestazioaren deialdia zabaldu du. Ez zara joango,... [+]
Sare Herritarrak antolatuta, pasa den urtarrilaren 11n Bilboko kaleak bete zituen manifestazio jendetsuaren ondoren, berriz sortu da eztabaida, euskal presoei salbuespen legeriarik aplikatzen ote zaion. Gure iritzia azaltzen saiatuko gara.
Espetxe politikan aldaketa nabarmena... [+]
Duela gutxi think tank izateko jaioa omen den Zedarriak bere 6. txostena aurkeztu zuen. Beren web orrialdean azaltzen dutenaren arabera, zedarriak ebidentea ez den bidea topatzeko erreferentziak dira. Hots, hiru probintzietako jendarteari bidea markatzeko ekimena. Agerraldi... [+]
Heldu zaigu EAEn 2025-26 ikasturterako ikastetxeetan matrikula egiteko garaia, eta etxe askotan etxeko txikienak urrats berria emango du hemendik gutxira, irailean, eskolaratzea, alegia. Euskal Eskola Publikoaz Harro Topaguneko kideok apustu sendoa egiten dugu eskola publikoaren... [+]
Araba, Bizkai eta Gipuzkoarako Hezkuntza Lege berria onartu zenetik, aurrerantzean hezkuntza doakoa izango dela behin eta berriro entzuten/irakurtzen ari gara. Eragile desberdinei entzun diegu, baita Hezkuntza Sailari ere, eta hedabideei eskaintzen dizkiegun elkarrizketatan... [+]
Hilabetearen hasieran egin zuen EH Bilduk III. Kongresua, Iruñean. “Ez ohiko ondorioak” ateratzeko balio duen “ohiko kongresua” omen da, edo horrela jaso dute behintzat Zutunik ponentzian, zuzendaritzak proposatu eta militantziak aho batez onartu... [+]