Herriko haziak biltzeko eta zabaltzeko tokia Itsasun
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi ziren hazien gaia lantzen taldeko zenbait kide, eta duela bi sortu zuten sarea. “Hemengo haziak biltzen ari gara, eta asmoa da publikoari zabaltzea eta sentsibilizazioa egitea, herriko haziak zer diren, nola erabiltzen diren, bioaniztasun landatuan zein garrantzi duten…”, esan du.
"Herriko hazi" edo "etxaldeko hazi" gisa izendatzen dituzte bertako barietateak edo bertako baldintzetara egokituta daudenak. “Anitz-anitz galduak dira, orokorki aipatzen da bioaniztasun landatua %80 galdu dela. Hemen ez dugu kontaketa zehatzik eginda, baina baratzeetan ikusten da zinez galdu dugula hazien kultura”, nabarmendu du Mendibourek. Galdutako hori pausoz pauso berreskuratzeko helburuarekin ari da lanean Hazi Sarea Ipar Euskal Herri osoan. Etorkizunean hazi banku zabala lortzeko lehen pausoak ematen ari dira. Momentuz, diotenez, bankua “armairu txiki bat” da, baina, pixkanaka hazi gehiago biltzea eta hazien zaintzaile gehiago ekimenera batzea da helburua.
Hegoaldeko hazien bueltako ekimenekin harremana badutela ere nabarmendu du sarekideak, Aleka elkartearekin edo Hazien Sareekin, besteak beste. “Entseatzen gara haiekin harremanak izaten, oraindik bide laburra dugu eta denbora behar dugu, baina xedea dugu Hegoaldearekin lotura egitea”, azaldu du. Harreman horren erakusle, otsailaren 16an Itsasun ospatuko duten bigarren Hazi Azokan, Ipar nahiz Hego Euskal Herritik parte hartuko duten proiektu eta laborariak.
Hazi azoka
Iaz antolatu zuen sareak lehenbiziko Hazi Azoka, arrakasta handia izan zuena. “Biziki baikorra izan zen guretzat, konferentzia izan genuen goizean, eta hara ere jende asko bildu zen”, dio Mendibourek. Jendartean bertako hazien gaiarekiko interesa badagoela sumatzen dute, eta horretan sakontzeko aukera bikaina izanen da Hazi Azoka. Otsailaren 16an izanen da hitzordua, Itsasuko Sanoki gelan, goizeko 10:00etatik arratsaldeko 17:00ak arte. Tartean, haur nahiz helduentzat tailerrak, hazi trukea, ekoizle eta hazizainen postuak, jana eta edana… denetik izanen dute. “Gure asmoa da urtero azoka hau egitea eta jendea bertan parte hartzera gonbidatzea. Izan laborari edo ez, nornahi egiten ahal da haziekin, trukatzeko momentu bat da”, gogorarazi du.
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]