Hauek dira babestu beharko genituzkeen lurrak, bioaniztasuna segurtatu eta klima egonkortzeko
Mundua mapeatu dute, eta orain, xehe-xehe dakigu ezinbestean zein lur eremu babestu beharko genukeen gainean dugun krisi bikoitzari aurre egiteko: bioaniztasuren galera eta klima larrialdia. Sciences Advance aldizkarian Global Safe Net (Segurtasun Sare Globala) proiektuaren ondorioak argitaratu dituzte, eta honen arabera, gutxienez lurrazalaren erdia babestu beharko litzateke, egungo %15aren aldean.
Kilometro koadroko pixel bat. Horraino iritsi da Global Safe Net (GSN) munduan babestu beharreko lur eremuak mapeatzeko orduan. Berrikitan argitaratu ditu bere ikerketaren ondorioak, eta webgune bat ere atondu du, azaletik azalera ikusteko zein diren espezieen kontserbaziorako natur guneak nola karbonoa biltegiratzeko biomasen eremuak.
Askotan bananduta ageri zaizkigun arren, biodibertsitatearen galera eta klima larrialdia eskutik datoz. Are gehiago, munduaren berotze globalaz gain, gizakiarentzat beste mehatxu batzuk ere agerian jarri zaizkigu Covid-19aren pandemiarekin: zoonosiek eragindako gaixotasunak. Munduko bizitza ororentzat etorkizun ilun hori saihesteko, beharrezkoa litzateke orain duguna baino askoz ere lur eremu gehiago babestea.
GSNek dioenez lurrazalaren erdia bermatu beharko litzateke zeregin horretara. Egun, 20 milioi kilometro koadro daude babestuta, eta 67 milioi kilometro koadro beharko liratekeela dio proiektuak.
Zehazki, egun babesturik dauden eremuez gain, lurrazalaren beste %30 identifikatu dute espezieen aniztasuna eta ugaritasuna kontserbatzeko ezinbesteko bezala; bereziki Siberian eta Kanadako iparraldean daude, baita Brasil, AEB, Australia eta Txinako habitat zabaletan ere, natur aberastasun handikoak. Gainera, lurrazalaren %5 gehiago karbono-biltegi bezala erabili beharko litzateke, “klima egonkortzeko”. Denera, beraz, Munduaren erdia.
Gizakiak urbanizaturiko dentsitate altuko guneak eta nekazaritzara emanikoak ez dira kontuan hartu mapa osatzerako garaian, bai ordea gizaki gutxi bizi direnak edo urrunekoagoak. Zentzu horretan, ikerketak arreta berezia jarri die lurralde indigenei, babestu beharreko guneen %37 osatzen baitute: “Horrek erakusten du herri indigenek eta euren lurrek eginkizun garrantzitsua dutela biodibertsitatea eta Lurreko atmosfera zaintzeko”.
Beste ondorioetako bat da desagertzeko arrisku larrian dauden espezieak babesteko nahikoa litzatekeela soilik lurren %2,5 gehiago babestea –egungoez gain–, eta hori gauzagarria litzatekeela bost urteren buruan.
Lur autoktonoen inguruko erreklamazioei kasu egitea, Parisko klimaren gailurrean hitzemandakoa betetzea eta Naturaren Aldeko Akordio Globala aurrera eramatea funtsezkoak direla deritzote ikerketaren sinatzaileek. Gogorarazi dute COVID-19aren pandemiarekin estatuek erakutsi dutela gai direla milaka milioi diru mobilizatzeko, eta kasu honetan ere gauza bera egin beharko luketela.
Eta Euskal Herrian zer?
Mapak hamaika biodibertsitate geruza gainjartzen ditu (babestu beharreko espezieen sail handiak, fenomeno arraroak, ukitu gabeko lurrak…) eta eremuen arteko korridoreak ere identifikatzen ditu, batez beste 2,5 kilometro zabalerakoak. Eko-eskualdeka eta herrialdeka kontsultatu daitezke datuak.
Euskal Herriari dagokionez, Kantauri, Iberiar Penintsula eta Pirinioetako basoen eko-eskualdeak bereizi daitezke. Bertoko lurren zati bat jadanik babesturik dago, Parke Natural eta antzeko sareen bidez, baina horrez gain, Nafar Pirinioetan oso-osorik mantendu diren “eremu basatiak” ere babestu beharko lirateke, baita biomasa handiko lur-sail ugari ere, kasu honetan lurralde guztietan erabat barreiatuak, hala nola Bortzirietan, Malerrekan, Altzanian edo Uribarri urtegiaren iparraldean.
.jpg)
Eremuen zatikatze gehiegizkoak halabeharrean dakar korridore ekologiko ugari ezarri behar izatea; Euskal Herriaren kasuan oso nabarmen ikusten da hori. Esaterako, Gipuzkoan Aiako Harria eta Pagoeta parke naturalen artean dauden Andatza, Belkoain edo Zubietako gainak –erraustegia barne– zeregin horretarako babestea proposatzen du Global Safe Net proiektuak.
Mendizale batek asteburuan ikusi du animalia Lapurdiko Azkaine herrian, eta otsoa dela baieztatu du Pirinio Atlantikoetako Prefeturak. ELB lurraldean "harraparien presentziaren kontra" agertu da.
Biologian doktorea, CESIC Zientzia Ikerketen Kontseilu Nagusiko ikerlaria eta Madrilgo Rey Juan Carlos unibertsitateko irakaslea, Fernando Valladares (Mar del Plata, 1965) klima aldaketa eta ingurumen gaietan Espainiako Estatuko ahots kritiko ezagunenetako bat da. Urteak... [+]
Nola azaldu 10-12 urteko ikasleei bioaniztasunaren galerak eta klima aldaketaren ondorioek duten larritasuna, “ez dago ezer egiterik” ideia alboratu eta planetaren alde elkarrekin zer egin dezakegun gogoetatzeko? Fernando Valladares biologoak hainbat gako eman dizkie... [+]
Nekazal eremu lehor baten erdian ageri da putzua. Txikia da tamainaz, eta ez oso sakona. Egunak dira euririk egiten ez duela, baina oasi txiki honek oraindik ere aurretik bildutako urari eusten dio. Gauak eremua irentsi du eta isiltasunaren erdian kantu bakarti bat entzun da... [+]
Eskoziako Lur Garaietara otsoak itzularazteak basoak bere onera ekartzen lagunduko lukeela adierazi dute Leeds unibertsitateko ikertzaileek.. Horrek, era berean, klima-larrialdiari aurre egiteko balioko lukeela baieztatu dute, basoek atmosferako karbono-dioxidoa xurgatuko... [+]
_Glaciar.png)
Desagertzeko arriskuan dauden izotz-masak dokumentatzen dituen nazioarteko erregistro batek Pirinioetako Monte Perdido sartu du zerrendan.
2022an galeperra galzorian izendatzea proposatu zuen Espainiako Zientzialarien Batzordeak, bere ehiza debekatzea ekarriko lukeena. Espainiako Gobernuak orain erabaki du ez ematea babes hori espezieari, eta ehiztarien lobbyak eskainitako informazioa erabili du horretarako.
Trebea, burutsua eta iheskorra; olagarro arruntak, izenak hala adierazten ez badu ere, aparteko trebetasunak ditu. Itsas molusku zefalopodo haragijale honek txundituta gauzka, bere ezaugarri eta ahalmen bitxiekin. Ornogabe guztien artean adimentsuena da, besteak beste.
Hotza gogor ari du. Ez denean, baina aurtengo neguan lurralde batzuk ederki jotzen ari du. Eta intsektuek nola irauten dute, udaberriarekin indarrean berragertzeko? Kaleko galdera izan dut bart. Hortik intsektuen adimendu eta buruargitasunera koxka ttikia dago. Berritu ditugu... [+]
Faroe uharteetan, Ipar Atlantikoko artxipelago bat, Danimarkaren kontrolpean, urtero ehunka zetazeo hiltzen dituzte –normalean milatik gora–. Batzuek "tradizioa" deitzen diote, hainbat mendetako antzinatasuna duelako. Baina odolez gorritutako hondartzan... [+]
Munduko landa eremu periferikoetan 4 milioi kilometro koadro laborantza lur abandonatu dira azken 75 urteotan. Orain arte arrazoi ekonomikoengatik uzten baldin baziren nagusiki, gerora, klima aldaketak ere horretara bideratuko ditu geroz eta gehiago. Bioaniztasuna babesteko xede... [+]
Gurean hain ezaguna den hegazti hau ustelzale porrokatua da, eta honek ez dio fama onik ekarri. Batzuek arrano, buitre, futre, hatxarrano edo mirusai deitzen diote; izen ofiziala sai arrea (Gyps fulvus) da.
Gaur egun Lur planetan bizi diren intsekturik handienek 30 cm inguruko tamaina izan dezakete, gizaki baten seiren bat, gutxi gorabehera. Horien artean daude tximeleta eta sits erraldoiak edo kakalardo potoloak. Halako izaki harrigarrien aurrean nola bada erreparatu lau... [+]
Lapurdiko hezegunea funtsezkoa da biodibertsitatearen biziraupenerako. Proposamena eremuan zabaldu dute eta Errobi inguruko sistema hidrauliko osoa barnean izango luke; Baionako, Angeluko, Basusarriko, Milafrangako eta Uztaritzeko Aturri ibaiaren ibaiadarrak, esaterako. Bost... [+]
Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]