Hator, mutil, etxera
Gure bilantziko nazionalaren jatorria konplexua da. Antonio eta Juan Kruz De la Fuente anaiek jarri zuten abiapuntua Gabon kantak sortu zituztenean XVIII. mendearen hondarretan. Durangar hauek –dantzari eta bertsolariak biak, Juan Kruz txistulari ere bai– abesti mordoska sortu zuten.
Herriaren memorian gorde eta, ehun urte geroago, Bartolomé Erzilla musikari durangarrak partituran jarri zituen. Hala ere, XX. mendearen hasieran ez ziren oso ezagunak. Resurreción Mª Azkuek Otsandion bertako bi laguni bertsio bat jaso eta, ohi zuen bezala, hizkuntza aldetik zuzenketa batzuk jarri zizkion. Jesús Guridik, 1920aren inguruan, ahots eta pianorako bertsioan argitara eman, eta geroago abesbatzetarako harmonizatu. Azken egokitzapen honen bitartez zabaldu eta itsatsi da Euskal Herri osoko memoria musikalean. Bide konplexua egungo bilantzikora iristeko, mundua eta bizitza bezalakoa.
* * *
Mundua eta bizitza konplexuak dira eta ulertzeko ahaleginak ez du sinplekerietarako tarterik uzten. Konplexutasuna, ordea, ez da aitzakia inork bere burua indefinizioan utz dezan, bizitzako arazo garrantzitsu guztietan aukeratu egin behar delako.
Horrelaxe gaude egun hauetan, preso eta biktimen kontuan, egunero hedabideetan batzuen eta besteen aldeko aldarrikapenak entzun behar ditugularik. Propaganda, kontu honetan, bereziki mingarri gertatzen da. Pertsona askoren sufrimendu mingotsaz ari garelako, saminduraren ertzean bizi den pertsona ugariren alorrean. Eta propagandazaleak, euren bitartekari kazetarien laguntza zabarraz normalean, jo eta ke aritzen dira gure belarriak, eta batez ere gure bihotzak, garrazkiro astintzen. Aukeratu beharra dago.
* * *
Herritarren oroimenak gorde du Francoren garaian poliziak egindako gehiegikeria askoren gomuta. Familiako, auzoko eta adiskide askok pairatutako tratu txarrak, baita Espainiako poliziak hildako lagunak ere.
Gogoan ditu torturatutakoak, inongo errurik gabe espetxeratutakoak, euskal kulturaren alde jarduteagatik neurririk gabeko erasoak hartutakoak, seme-alaba ikusi ahal izateko milaka kilometro egin behar izan dituztenak.
Abertzale hainbaten gupida eza ere sentitu du, inor akabatzen zutenean edo jazarpena eragiten ziotenean. ETAren biktima askoren begi izutuak nabaritu ditu hurbil. Amorratuta batzuetan, espantuz besteetan egoeraren zentzugabekeria ulertzen ez zutela.
Horien artean adiskide maiteak izan ditu, baita urrutitik ere ikusi nahi ez zituenak ere. Melitón Manzanas torturatzaileak Kongresuko Urrezko Domina duela jakiteak ezinegona sortu dio. Eta Franco edo Fraga Iribarne ohean hiltzea, inongo barkamenik eskatu gabe, nazkagarri gertatu zaio. Jose María Ryan, Miguel Ángel Blanco edo José Javier Mujikaren erailketak arbuiatu ditu. Baina denboraren ibilera lausotzen ari da oroitzapen pilaketa hau.
* * *
Orain, Bartolomé Erzillak, Resurrección Mª Azkuek eta Jesús Guridik egin zuten bezalatsu, herritarren oroimenak gordetzen dituen horiek denak partituran jartzeko garaia iritsi da. Denok batera kantatzeko moduko abesti hunkigarria sor dadin abesbatzarako moldaketa behar dugu. Gupidaren harmonia aldarrikatzen duen estetikan oinarritua, gure onenak etorkizunera proiektatuko dituen abestia. Guridi bezalako musika maisu handiak ekin behar lioke lan horri. Izango al da horrelakorik gure artean? Agertzen den bitartean, neure aukera egina dut: Hator, hator, mutil eta neska, etxera.
Badira hauteskundeek erabaki politikoei legezko izaera emateko baino ez dutela balio diotenak. Eta ez dira gutxi horrela pentsatzen dutenak. Bale, baina horrekin gauza asko esaten dira, besteak beste, benetako agintea, boterea, joko horretatik kanpo dagoela.
Baina –nire... [+]
Doako unibertsitatea aldarrikatu eta EHUren erantzukizuna seinalatu dute 10.549 ikaslek, Unibertsitateko Indar Batasunak abiatutako sinadura bilketaren bidez.
2012ko azaroaren 9an egin zuen bere buruaz beste Barakaldon, etxegabetua izan behar zuenean. Ordutik, Barakaldoko beste 2.400 familia bota dituzte euren etxeetatik. Asteartean bertan, familia bat etxegabetu zuten Astrabuduan.
Munduko pertsonarik aberatsena da Musk, Forbes-en azken sailkapenaren arabera. Vivek Ramaswamy politikari eta enpresa-buru kontserbadorea izanen du bere ondoan, kargua betetzeko. "Erreforma estrukturala" bideratzekoa dute, gobernuarentzat "inoiz ikusi gabeko... [+]
Silizearen hautsak sorturiko gaitz eta biriketako minbizi kasuek ez dute etenik azken urteetan. Australian, Ingalaterran edo Espainiako Estatuan alarmak piztu dira, eta kristal-silizea duten kuartzozko sukalderako mahaiak egitea debekatzeko urratsak ematen hasi dira.
2023ko abuztuaren 4an atxilotu zuten etxean Teherango Inteligentzia Ministerioko agenteek. Desagerrarazi eta gero, fisikoki nahiz psikologikoki torturatu zuten Evingo espetxean. Orain heriotza-zigorra ezarri diote, eta espetxekideek haren aldeko defentsa eskutitza argitaratu... [+]
Berkeleyko unibertsitateko (Kalifornia, AEB) arkeologo talde baten arabera, ezkerreko irudian ageri den eszena ez litzateke zuzena. Hau da, gizakiek ez zituzten lantzak jaurtitzen mamutak eta beste ugaztun handi batzuk ehizatzeko. Horixe zen orain arte zabalduen zegoen... [+]
Zamora, X. mendearen amaiera. Duero ibaiaren ertzean eta hiriko harresietatik kanpo Santiago de los Caballeros eliza eraiki zuten. Eliza barruko kapiteletan askotariko eszenak irudikatu zituzten, besteak beste, eduki sexualak zituztenak: orgia bat, emakume biluzi bat gizon baten... [+]
2022ko urrian Iruñeko Sadar futbol zelaian jokatu zen Espainiako eta AEBetako emakumezkoen futbol selekzioen arteko partiduko zaleak iraintzea eta jazartzea leporatu zizkioten hainbat laguni. Epaiketa egin berri da eta akusatuak absolbitu ditu Iruñeko Zigor Arloko... [+]
Lo Que no te Cuentan de Vitoria eta Lo Que no te Cuentan de Pamplona Telegram taldeak sortu ditu Lo Que no te Cuentan de Donosti taldearen administratzaileetako batek berriki. Gasteizko kontuak ez du jarduerarik momentuz, baina Iruñekoak 500 jarraitzailetik gora ditu eta... [+]
Nafarroan torturatutako ia mila pertsonaren errealitatea eraldatzen hasi berri dela azaldu du antolakuntzak. Nafarroako torturaren biktimen lehen aitortza ofiziala aurtengo apirilean egin zen, eta oraingoa antzeko prozesuetatik igaro diren beste torturatuekin eta gaian aditu... [+]
Eurostaten arabera, 2013tik 2021era bitartean, 13.530 kasu erregistratu zituzten Europar Batasunean. Teorian 2005ean debekatu zuten amiantoaren erabilera, baina mesoteliomaren sintomak ez dira agertzen hamarkada asko igaro arte. Amiantoagatik 700 pertsona baino gehiago hil dira... [+]
Igeriketa, patinetean ibiltzea eta irakurtzea gustuko ditu Leire Manzanares Etxeberriak (Donostia, 2005). Garapenaren nahasmendua dauka eta Zereginak Ikasteko Gelan (ZIG) dago. Gurasoekin batera informazioa bilatzen aritu da ikasten jarraitzeko aukerak aztertzeko, baina oztopoz... [+]
