Harizti borobil bat mugari
Mugek itotzen gaituzte. Ondo esanda, mugek itotzen naute; izan ere, izango da baten bat zeina mugen estuasunean bertan gozo ederki sentituko den. Ni itotzen naute baina, harrigarria, mugak desegin daitezke. Lursail baten mugak, auzo baten mugak, udal baten mugak, eskualde baten mugak, probintzia baten mugak, herri baten mugak, hizkuntza baten mugak eta geure buruaren mugak. Muga fisikoak, irudizkoak, alegiazkoak... denak egin eta desegin ditzakegu. Nire esku dago.
Lagun artista bat sartua da muga desegingintzan, Asier Gogortza beratarra. Argazkilaria da eta izugarrizko lan dotoreak egiten ditu, beti lurraldea, paisaia eta horiekin harreman handia duen arkitekturari lotutakoak; ikusi asiergogortza.net: ezker paretarik gabeko frontoi soilak (Plaza libreak), giro zakarrak jotzen duen aldeko etxeen fatxadak (Mendebalde), Bigarren Mundu Gerrako bunkerrak argazki makina bihurtuz egindako seriea (Concrete landscapes) eta, besteak beste, kuttunena nuena, Leitzako Goiko Soro baserriaren atarian eroritako gaztaina handiarena, zeinaren gerria biltzeko zazpi lagun behar ziren: jada lurrean argazki kamera bihurtu zuen. Bai, kuttunena nuen. Dagoeneko ez, ordea. Burua ia erotzeraino joanarazi didan bere azken egitasmo erraldoia bertatik bertara bizitu dut. Duela bost urte bizikletan zihoala, aspalditik ezagun zuen haritz (Quercus robur) bikote baten azpian geratu eta ezkur pila topatu zuen; haritz haiek batek baialdia eta besteak baiurtea izan, nonbait. Ezkurrak jaso eta erein. Eta haritzak etorri. Eta haritzak hazi. Eta Berako eta Urruñako Herriko Etxeak gogatu ditu eta mugak elkartzen dituen bi udalen herri lurretan harizti bat sortu du.
Hariztia du izena Erentzazu mendiaren magalean, toki paregabean, sortzen ari den arte-lanak. Hitzak eta jokoak besterik ez zaizkit etortzen hura Asierren eskutik ezagututakoan bizitu nuena azaltzeko. Tartean genuen soinuaren beste artista erraldoi, eta hala ere lagun bat: Alex Mendizabal; hau bere soinu instalazioak ezartzera igo zen mendira. Mendiko ate edo lepo bat da tokia, hau da, tontor arteko pasabidea. Bertan bide mordoxka gurutzatzen da: bide, bidaxka, mandabide, pista… Ez da nolanahiko tokia. Makina bat etorri eta joan, eman eta hartu gertatu izango da hor. Hor bizitakoak sentitzen dira bertan. Haritzezko bi zirkulu landatu ditu muga gainean, sarobeak edo jentil baratzeak balira bezala. Zintzarriak. Behorrak. Ardiak. Akainak. Gorosti makilak. Paisaia izugarria. Mugak eta horiek igarotzeko hankapauso eta zaldain bilduma bikaina. Bideak lotzen dituzten garomenak (Pteridium aquilinum). Garoleku bikainak daude bai paraje horietan. Garo-meta ederra dago urrutira gabeko Eltzaurdi baserri aldamenean; etxeko aziendarentzako ohatze ederra eta ondoren baratze, soro, sagastirako ongarri bikaina.
Lanaren garapenaz bi liburu berezi argitaratuak ditu dagoeneko, eta hirugarren bat bidean da. Hazten ari den ekintza. Hazten ari den hariztia.
Garoek, haritzek, landareek ez dute mugarik ezagutzen eta guri begira diote: tira, tira zein txorok jar diezaioke mugarik bere bizitzari?
Bukatu da (bukatzen ari da) tomatearen sasoia eta unea aprobetxatu nahi nuke uda honetan izandako kezka eta amorruak orriotara ekartzeko.
2016an ikusi omen zuten lehen aldiz Herrialde Katalanetan. Bi urte geroago, 2018an alegia, Xanti Pagola eta Imanol Zabalegui entomologoek Gipuzkoan azaldu zela jakitera eman zuten. Eta euskaraz izendatu ere bai! Urte batzuk pasa dira eta ez dut esango gure artean ikusteaz ohitu... [+]
Bart arratsean izan da. Etxekoak gintonikari zurrupaka. Ni aspaldi dibortziatu nintzen gintonikarekin. Ginak oso gogoko ditut, hortz-haginak ur, baina tonikak ezin edan ditut, gozoegi eta burbuila zakar gehiegi.
Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.
Azala ez da azaleko gaia, kanpoarekiko muga eta gure buruaren babesa baizik. Ordea, kosmetiko industrialak erabiliz gero, toxiko kimikoak barneratzen ditu gure gorputzak azaletik, eta dutxako zulotik behera joaten direnean, ura eta Lurra ere kutsatzen ditugu egunero. Eredu... [+]
Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]
Datozen 100-150 egunak erdi lo negukatzen igaroko dituzte landare askok. Beren jakiak sortzeko nahitaezkoak dituzten hostoak askatu eta aurreko 200-250 egunetan metatutako erreserbei esker biziko dira.
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Asko hitz egiten da basoaz azken aldian. Basoak berreskuratzeaz, basoak sortzeaz eta basoaren hedadura zabaltzeaz entzungo duzu sarri. Eta ekintza ona izan daiteke zalantzarik gabe, ekosistema moduan duen balioa handia delako. Baina, basoari jartzen diogun atentzio eta indar... [+]
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
192 milioi sagar 2024. urtean. Segundoero sei sagarretik gora saltzen du Britainia Handiko Tesco supermerkatu kate han ezagunak; ia 27.000 tona. Zenbaki ikusgarriak dira baina are harrigarrigoak dira bertokoak, Ingalaterrako sagarrak direla jakinda.
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Antzinako greziar eta erromatarrek izaki mitologikotzat zituzten animalia hauek, itsas hondoan jaio eta hazi ostean, lehorreko zaldien tamainara heltzean, Neptunoren gurditik tiratuko omen zuten. Urrutian ikusten omen zituzten, olatu tontorretan jauzika.
UNESCOk Munduko Biosfera Erreserben Sarea zabaldu du hamaika izendapen berrirekin, horien artean da Iratiko Oihana. Astearte honetan jaso dute diploma Zaraitzu eta Aezkoa ibarretako presidenteek Ariben.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.