Hanlonen printzipioa Spratly uharteetan
Hanlonen printzipioaren juzgu egin beharko da, agian: “Inoiz ez iezaiozu gaiztakeriari egotzi ergelkeriak ederki esplika dezakeena”. Protagonista nagusiek biziro hobesten dute aukera hori.
Kontua da oraintxe betetzen direla 25 urte “BRP Sierra Madre korapiloa” katramilatzen hasi zenetik.
1999ko garaitsu honetan, Filipinetako aginte gorenak, hau da, Joseph Ejercito Estrada presidenteak (izenaren nondik norakoak nahiko zuzen islatzen du pertsonaia), eta haren Defentsa ministroa zen “Orly” Mercadok erabaki zuten “Sierra Madre” gerraontzi zaharra, desegin ordez, Second Thomas Shoal / Ayungin / Renai Jiao hondarperaino atoian eraman eta bertan uztea, hondoa jota, Palawan uharte filipinarretik 110 itsas-miliatara dagoen hareatza haren burujabetasuna aldarrikatzeko. Jiang Zemin-en gobernu txinatarrak gogotik egin zuen protesta, gure artean Spratly uhartedia deitu ohi den itsasalde hura guztia bere manupekoa dela zeritzolako. Orduan eta orain.
Aurreko bost urteetan, handik 22 itsas-miliatara dagoen Mischief Reef / Panganiban / Meiji Jiao haitz-puntaren inguruan sututako kalapitak ezartzen zuen testuingurua. Tenore eta erregimen desberdinekin, betiere haren burujabetasuna beretzat aldarrikatua duen Txinak, egitura iraunkor ziztrin samar batzuk eraikitzeari ekin zion han. Filipinek gogotik arbuiatu zuten pausoa. “Sierra Madre” zaharra hondoa jota utzi eta bertan soldadu-taldetxo bat finko egonarazteak jokaldi zuhurra ere bazirudien.
Urteen epaia oso bestelakoa dela esan liteke. Alde batetik, 1999an jada 50 urteko ontzi zaharra zen “Sierra Madre”, hondakin hutsa da gaur egun. Kosta egiten han egon behar duten soldadu filipinarren bizimodua imajinatzea. Horrexegatik, besteak beste, ekin dio Marcosen egungo administrazioak bertan zerbait berriagoa, eta bizigarriagoa, eraiki nahiari. Bere garaian, antza denez, Duterte eta Xi Jinpingen artean hitzartu zena hautsiz. Eta txinatar kostazainen ur-kanoien zurrustak nozituz hartarako hornidurak eraman nahi izan dituzten bakoitzean.
Bizkitartean Mischiefen, duela mende laurdeneko haitz-punta hura, dezenteko irla bilakatu baita, aire- eta itsas-base osoa bihurtzeko. 2014-2015ean Spratly uhartedian Txinak, “irlagintza” medio, eraiki zuen defentsa-sistema erraldoiaren gotorlekuetako bat da, ezbairik gabe. Eta bertatik bertara du kontrolpean ingurumaria.
Ez zen oso zuhurra izan “Sierra Madre”-ren aurria hara eramatea.
Baldin eta benetako asmoa ez bazen, eta ez bada, gertatzen ari den moduan, tentsio-sortzaile izan zedila. Baina kasu horretan, Hanlonen printzipioa ezesten hasi beharko ginateke.
Mundu mailako inperioaren urbs estatubatuarra –eta haren periferiako lurbira osoa– Donald Trumpen bigarren agintaldirako kontuak ateratzen ahalegintzen ari garenean, tentsioak gorabidean jarraitzen du datozen lau urteetan, zalantzarik gabe, arreta-gune nagusietakoa... [+]
Azkenean, odolik isuri gabe amaitu da apirilaz geroztik Sabina/Xianbin/Escoda atoloiaren urmaelean, Spratley uhartediaren ekialdean, BRP Teresa Magbanua, Filipinen kosta-zaintzako ontziaren aingura-aldi luze bezain atezua. Irailaren 15ean, igandez, aingura jaso eta porturantz... [+]
“Hodeia” izen etereoak ezkutatzen ditu ur eta energia kantitate handiak kontsumitzen dituzten zerbitzariz betetako pabiloiak. Bada, adimen artifizialak ere badu B aldea: Asia, Afrika eta Hego Amerikako milioika pertsonen lan esplotazioa. The Washington Posten... [+]
Asteartean Elkanoren Lehorreratzea herri antzerki berezia egingo dute Getarian. Eusko Jaurlaritzak ezarritako jai egunarekin bat eta Elkano Cadizko Sanlúcar de Barramedara heldu zela 500 urte bete direla eta. Halere, ez da mundu bira horrek eragindako lehorreratze... [+]
Walden Bello Filipinetako idazle, ikerlari eta antiglobalizazio aktibista ezaguna abuztuaren 8an atxilotu zuten; abuztuaren 9an fidantzapean atera zuten kartzelatik behin behinean. Focus on the Global South Gobernuz Kanpoko Erakundearen zuzendari exekutiboa da Bello, besteak... [+]
Filipinetako Rodrigo Duterte presidenteak adierazi du Lapu-Lapu heroi nazionalaren estatua handiagoa eta altuagoa izatea nahi duela, Fernando Magallaes konkistatzaile portugaldarrarenak baino. Mundu Biraren espedizioan Joan Sebastian Elkanoren nagusia izan zen Magallaes, hil... [+]
Erasoen erdia baino gehiago Kolonbian, Mexikon eta Filipinetan gertatu ziren, Global Witness erakundeak emandako datuen arabera. Klima larrialdia areagotzen doan neurrian, "haien lurra eta gure planeta defendatzen duten" pertsonen aurkako indarkeria ere areagotu egiten... [+]
Rodrigo Duterte Filipinetako presidenteak konfinamendua betetzen ez dutenei tiro egiteko agindu du. Herrialdeko biztanleria osoaren %16a pobrezian bizi da, eta kaleetan lan egitea da bizirauteko duten era bakarra.
Vicente L. Rafael historia irakaslea da AEBetako Seattleko Washington Unibertsitatean. Elkanoren Mundu Birari buruz Euskal Herrian ekoitzi eta diruz lagundutako filmak piztu duen eztabaidaz idatzi du Filipinetako Rappler hedabidean. Espainiako inperioaren krudelkeriak ezkutatu... [+]
Espainiako eta Euskal Herriko erakunde pubilkoen diruz lagundutako eta sustatutako Elkano, lehen mundu bira filma animaziozko lanik onenaren Goya sarirako izendatu dute. Bien bitartean, film hori bera zinemetan eskaini ala ez aztertzen ari dira Filipinetan, hango banatzaileak... [+]
Twitter bidez agerian utzi dute Elkanoren filmeko pertsonaia nagusiak Mexikoko konkistan girotutako El doradorako Bidea filmaren kopia direla. Euskal Herrian Elkanori buruz egindako filmak kritika gogorrak jasotzen jarraitzen du Filipinetan.
Eusko Jaurlaritzak, Gipuzkoako Aldundiak, EiTBk eta Espainiako Gobernuak diruz lagundutako Elkanoren mundu birari buruzko filma Filipinetan ez dela ongi etorria salatzen ari dira milaka lagun. Elkano eta Magallaesen espedizio armatuak Espainiako kolonialismoaren lehen mugarria... [+]