Hamaiketako osasuntsuak, ikasle guztien eskubide
Urteak dira Euskal Herriko txoko askotan eskola-jantokien ereduaren eta bertako elikaduraren bueltan borrokak martxan direla, horren adibide da Gure Platera, Gure Aukera ekimen zabala eta horra batu diren hamaika elkarte. Bazkaria ez da, ordea, eskolan ikasleek egiten duten otordu bakarra: egunero-egunero, hamaiketakoa izaten dute haur eta gaztetxoek, eta Elgetako Herri Eskolako guraso elkarteak, Bergarako Ereindajanekin elkarlanean, arreta berezia jarri nahi izan dio otordu horri. Azarotik, hamaiketako osasuntsuak ikasle guztiei bermatzeko proiektua martxan dute bertan: elikagai ekologikoak eta hurbileko ekoizleenak darabiltzate.
Goiena Telebistak Elgetako esperientziaren inguruan egindako erreportajean, eskola bera eredu izatearen garrantziaz mintzatu da Ikuska Lizarralde guraso elkarteko kidea: “Guraso elkartean bagenuen lehenagotik zalantza edo kezka gai honen inguruan, eskola desio dugun elikadura motaren eredu izatea nahi dugulako”. Jantokiaren bueltan lanketa egiten ari ziren lehenagotik eskolan, eta horretan ari zirela iritsi zitzaien Ereindajaneko kideen proposamena: zergatik ez hasi hamaiketakoak eraldatzetik? “Haiekin elkarlanean ari gara, eta proiektu honen egunerokotasuneko antolaketan oinarri handi bat dira guretzat”, azaldu du gurasoak.
Egitasmoaren helburuetako bat da lehen sektorea, bertako ekoizpena eta hurbileko kontsumoa bultzatzea, noski, baina ez bakarra. Izan ere, guraso elkartetik konturatu ziren ikasleen artean desberdintasun handiak zeudela hamaiketakoan, eta elikagai osasuntsuak jateko aukera haur guztiei zabaltzea ere bazen haien asmoa. Eta ez hori bakarrik: sortzen den zabor kopurua murriztea ere bai. “Aurrerapauso garrantzitsuetako bat izan da hondakinak murriztea, batez ere plastikoa”, zioen Goiena Telebistan Lizarraldek.
Fruta, ogia eta olio ekologikoa
Elikagai horiexek dira azarotik Elgetako Herri Eskolan ikasleek egiten dituzten hamaiketakoen oinarri. Sasoiaren arabera, fruta aldatzen doa, eta ahal dela, hurbileko ekoizleena erabiltzen dute. “Fruta eta olioa Ereindajanen bidez ekartzen ditugu haien ekoizle saretik, sasoian sasoikoa eta momentuko baliabideen arabera. Ogia, berriz, Iurretako okin batek ekartzen digu”, azaldu du gurasoak. Eskema orokor hori moldagarria da, dena den, eta egun berezietan bertako ekoizleen gazta eta jogurtak ere jarri izan dituzte.
Hobetzeko gauzak egon arren, oro har, proiektuak orain arte izandako ibilbidearekin pozik daude ikasleak, gurasoak eta eskolako langileak. “Oso garrantzitsuak dira horrelako ekimenak, bai eskoletan eta baita eskolaz kanpo, eta ez soilik osasun aldetik begiratuta, ekonomikoki ere bai, herri moduan autonomia irabatzeko”, zioen erreportajean Patxikobaso baserriko Monika Irazolak, eskola hornitzen duen okinak.
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]