Gutxienez 185 pertsona hil dira Irango protestetan
Ia hilabete da Mahsa Amini Irango Poliziak atxilotu ostean hil zela, eta herritarrak protestan daude ordudanik. Petrolio findegietan greban dira langileak, eta estatu mailako protestara deitu dute asteazken honetarako.
Irango Gobernuaren aurkako protestek 185 hildako utzi dituzte dagoeneko; horietatik hemeretzi adin txikikoak, Reuters albiste agentziak jakinarazi duenez. Gobernuko iturriek gehitu dute segurtasun indarretako 20 lagun ere hil direla. Protesten hasieratik hilabete betetzear, manifestazio eta grebek ez dute etenik: hain zuzen ere, astelehenetik greban daude Abadango petrolio findegiko langileak –Ekialde Hurbileko zaharrena–. Asalouyehen ere izan dira geldialdiak, zenbait instalazio petrokimiko eta gas natural azpiegitura daude bertan. Asteazken eguerdirako ere protestarako deia zabaldu dute.
Irailaren 16tik ari dira protestan Iranen, egun horretan hil baitzen, poliziaren eskuetatik pasatu eta gero, Mahsa Amini gazte kurdua –Mahsa izenez ezagutu bada ere, bere izen kurdua Jina zen, Iranen izen kurduak jartzea debekatu baitute–. “Janzkera desegokia” egotzita atxilotu zuten, hijaba ez zuelako “egoki” jarria. Ordutik, estatuko gobernu klerikala eraisteko protestak ugaritu dira lurralde osoan, batez ere Irango Kurdistanen: bertako hirietan hasi ziren lehen menifestazioak, bertakoa baitzen Amini.
Manifestariek Aminiren heriotza ikertzeko aldarria plazaratu dute, baina hori ez da eskaera bakarra. Protestek erregimenaren aurkako kutsua hartu dute, eta aldarri feministak plazaratu dituzte: horien artean, beren politika “feminizidak” bertan behera uztea.
Energiaren sektorean gertatzen ari diren grebak izan daitezke, nazioarteko adituen ustetan, gobernuaren aurkako armarik garrantzitsuenetako bat. Azpimarratu dute 2022ko protestak mugarri izan daitezkeela 1979an ezarritako Errepublika Islamiarrean. Hala ere, ez dira herrialdeko historiako jendetsuenak, ezta eragin handiena izan dutenak ere: 2009ko protestek, presidentetzarako hauteskundeen ustezko iruzurraren ondorioz sortutakoek, milaka lagun batu zituzten eta Udaberri Pertsiarra gisa izendatu zituzten.
Jin, jiyan, azadi leloa sinbolo bihurtuta
Teheran hiruburuan hasitako gatazkak herrialde osoa gurutzatu du, baita bere mugak ere. Munduan zehar milaka emakumeren irudiak zabaldu dira hijaba kentzen edota ilea mozten, Irango erregimenaren legeen aurkako protesten sinbolo moduan. “Jin, jiyan, azadi” (“Emakumeak, bizitza, askatasuna”) lelopean egiten dituzte bideo horiek.
Mundu mailako zenbait artista eta pertsonai famatuk ere bat egin dute bideo horiekin, eta ugariak dira beren burua grabatu dutenak hiru hitzok esaten edo ilea mozten. Euskal Herrian, kasurako, zorrotz.eus plataformak zenbait artista bildu ditu, Iranen erabiltzen duten lelo bera errepikatuz. Horien artean izan dira, besteak beste: Itziar Ituño, Uxue Alberdi eta Idurre Eskisabel.
Amnesty Internationalek jakinarazi du azaroaren 2an Teherango Unibertsitateko ikasle bat atxilotu zutela arropa kentzeagatik. Barruko arropatan gelditu zen neska, Irango janzkera kode islamiar zorrotzaren aurka protesta egiteko.
Azken egunetan gutxienez Nazio Batuen Erakundeko bost kasko urdin zauritu ditu Israelgo armadak, UNIFIL Nazio Batuen Libanorako Indar Behin-Behinekoak duen egoitza nagusiaren kontrako erasoetan, Naqoura herrian. Netanyahuk esan du kasko urdinak “giza ezkutu” gisa... [+]
Astearte gauean Iranek ehunka misilekin egin dio eraso Israeli. Base militar eta azpiegitura energetikoen aurka zuzendu du erasoa. Gutxienez zazpi pertsona hil dira erasootan, CNNn irakur daitekeenez. Ez dago garbi Israelgo defentsa sistema zenbat misil neutralizatzeko gai izan... [+]
Narges Mohammadi Bakearen Nobel Saridunak eta beste 33 preso politikok gose greba hasi dute irailaren 15ean. Gaur, irailak 16, bi urte dira Mahsa Amini emakume kurdua Irango Poliziaren jipoiaren ondorioz hil zela. Buruko zapia gaizki jarrita eramateagatik atxilotu zuten.
Hamasek salatu du talde islamistak aurretik onartutako akordio proposamenetan Israelgo lehen ministro Netanyahuk baldintza berriak jarri dituela. Iran su-etenaren alde agertu da, baina Israel “zigortzeko eskubidea” aipatu dute, uztailaren 31n Hamaseko buruzagi Ismail... [+]
Hamasen erasoaren ezohiko muntak, eta Israelgo gerra-kabineteak hari emandako erantzunaren desmasiak zerikusi zuzena dute ondorio geopolitikoen sakonerarekin. Ekialde Ertainean eta nazioarteko aliantzetan aldaketak eragin ditu genozidioak: Israelek zer irabazi eta galdu du?... [+]
Israelek Hamas eta Hezbollahko buruzagiak hiltzeko helburua ez da erresistentzia ahultzea. Benetako asmoa da inteligentzian eta arlo militarrean bere nagusitasunaren irudia berrezartzea Israelgo iritzi publikoaren aurrean .
Hamas, Iran eta beste hainbat eragilek Israeli egotzi diote erasoa, baina oraingoz ez du egiletza onartu. Horrez gain, Hezbollahko agintari garrantzitsu bat hil du Israelek asteazkenean Beiruten, eta ostegunean Israelgo Armadak ziurtatu du Hamaseko buru militarra hil zuela Gazan... [+]
Langile eskubideen aldeko ekintzaile Sharifeh Mohammadiri heriotza zigorra ezarri diote. 2023ko abenduaren 5ean atxilotu zuten aktibista matxinada karguak egotzita.
Azkeneko hamarkadan Frantziak, Erresuma Batuak eta AEBek Siria inbaditu zuten nazioarteko legedia hautsita. 2024an oraindik Washingtonek Siria okupatzeko dozena bat base militar inguru ditu eta herrialdearen petrolioaren zati handia lapurtzen du. Israelek Siriako eta Palestinako... [+]
Komala alderdiak Irango Gobernuaren akusazioa ezeztatu du, eta adierazi du manifestariak “erreprimitzeko eta isilarazteko” saiakera dela.
Irango Zagros mendikatearen hegoaldean dagoen Ghar-e Boof kobazuloan ez dute hominidoen hezurrik aurkitu, baina bai haiek duela 80.000 urte inguru jandako animalien hezurrak; zehazki, 941 hezur.
Eta hezur horiek aztertuta, garai hartako dietaren berri jakin ahal izan dute... [+]
Niloofar Hamedi eta Elaheh Mohamadi kazetariek sei eta zazpi urteko kartzela zigorrak beteko dituzte AEBetako Gobernuarekin kolaboratzea, segurtasunaren aurkako delituak egiteko konspiratzea eta Irango Errepublika Islamikoaren aurkako jarduerak hedatzea egotzita.