Aurrekontu Orokorrak negoziatzeko tartea mahai gaineratu zuen Espainiako Gobernuak urrian, Podemosekin lortutako itunaren aurkezpenean. Lan arloko hainbat neurriren artean, gutxieneko soldata gordina 900 eurora igotzea aurreikusi dute, urtean 14 ordainketetan banatuta. Horrela, eragile sozialak 2020rako urteko 14.000 eurora ailegatzeko hartutako konpromisoari bultzada eta orokortasuna emateko aukera ireki dute. Osagarrien eta zuzenbide-arauen inguruko eztabaida piztu du aurreikusitako neurri honek, eta aste honetan beste urrats berri bat eman du Kongresuak hobekuntza hau gauzatzeko.

Arlo teknikoen eta lehia politikoaren gorabeherak direla eta, eztabaida teoriko sakonak ekarri ditu neurri hau adosteak. Eta jakin badakigu nolakoak diren plazaurrean agertzen diren desadostasun teorikoak: bakoitzak bere marko propioari lege aldaezin moduan eusteko ohitura izaten du, beste askorentzat onargarriak ez diren argudioak lau haizeetara zabalduz. Gutxieneko soldatak langabezia areagotuko duela izan da klasikoenen artean entzun dugun argudio (neo-)klasikoena. “Lan merkatuan” konpontzen dituzte lan harremanetako arazoak ekonomilari neoliberalek, errenta guztien, eta batez ere baxuenen, igoerak duen eskari efektua albo batera utziz. Bizi-baldintzekiko eta banaketa-gatazkarekiko loturak gutxietsiz, ekoizpen kostua baino ez da haientzat soldata, eta lanaren kostua igotzearen aurka agertzen direnean, landun kopuruari eustearen aldeko moduan agertzen dira, ekonomilarien lege eztabaidaezina dela argudiatuz.

Akats horren kontra borrokatzen dute sarritan ekonomilari kritikoek, soldataren ezarpenaren eta landun kopuruaren arteko lotura ezbaian jarriz. Keynesiarrek diotenez, lan kargaren ondorioz kontratatzen dute enpresariek, ez arau sozialen bidez ezarritako soldataren neurriaren arabera. Marxisten arabera, soldataren ezarpenak etekinak ditu itzalpean, hor bai kokatzen dela banaketa-gatazkaren gakoa. Gutxieneko soldata igotzerakoan ez dira hainbeste landun kopurua eta kontratu kopurua arriskuan daudenak, baizik eta ondasun eta zerbitzuen merkatuan saltzeko aukerak (nork erosten ditu ekoiztutakoak, gehiengo langileak ez bada?) eta klase sozialen arteko lehia da eztabaida honen muina.

Denbora osoko lanen gutxiengo soldatetatik haratago, premiazkoa da baita gatazka honetatik kanpo geratzen diren arazoak konpontzea. Emakumeen heren batek lan partzialetan dagoen garai honetan, lan harremanak sortzen dituzten ezinegonak konpontzeko beste neurri batzuk dira hartu beharrekoak, emakumeen lan baldintzetan eta soldaten arloan areagotu den arrakala ixtearen beharra nabarmenduz. 864 euro baino gutxiago jasotzen dute bi milioi lagilek Espanian, eta 2019an gehiengoaren soldata igotzeko joera gailendu dadin espero dugu, bereziki emakumeen eta eskasia material duen ororen egoera hobetuz.

Krisia atzean uzteko, gutxieneko soldatak baino, soldata guztiak igotzea beharrezkoa dela dio Jorge Uxo ekonomilariak, azken urteetan geratu den “hamarkada galduan” Espainiako ekoizpen harremanen produktibitatearen eta soldataren arteko aldentzea salatuz. Larria da epe horretan soldatek BPGarekiko galdu duten tartea hain handia izatea, eta, langileen bizi-baldintzetatik haratago, sistema kapitalista eta patriarkal honek sortzen duen etengabeko krisiaren adierazle moduan hartu ditzakegu. Suspertzea sarritan goraipatzen dute azken bolada honetan, Europar Batasunaren krisialdiaren bukaera dekretatuz. Baina bada nahiko etekinak eta salmentak berreskuratu izana, ez bada gehingoaren onurarentzat eraikitako irtenbidea?

Emakumeak dira krisia eta susperraldi kaskar hau gehien sufritzen dutenak, baina etorkin eta gazte oro ere bada testuinguru berri honen inposizioaren aurrean materialki eta espiritualki bortxatua. Oso larriak dira azken urteetan gazteen lan baldintzetan garatu egin izan diren murrizketak, eta soldata errealetan beherakada nabarmena jaso dute gaurko gazte eta ez hain gazteek, aurreko belaunaldikoekin alderatuta.

Gutxieneko bezain ezinbesteko urratsa da soldaten igoera, eredu ekonomikoa eraldatzeko bidean jarri beharko genukeen bitarteko nagusienetariko bat. Baina ez da banaketa-gatazka kapitalismoaren arazo bakarra, iraunkortasun ekologikoa eta, batez ere, ekoizpenaren norabidea eta baliabideen jabetza da ezbaian jarri beharko genukeena. Bernard Friotek esaten duen moduan : “klase agintariek bizi baldintzen, eskubideen eta zerbitzu publikoen kaskartzea ez den bide bat proposatzeko ezintasunak, elkarrekin eraiki beharko genukeen etorkizunaren faltan, Europako herrialdeen matxinada egitera eramango gaitu”. Ea ba.

Albiste hau El Salto-k argitaratu du eta CC-by-sa lizentziari esker ekarri dugu ARGIAra.