Emaitzak pozik egotekoak direla esan zenuten atzoko agerraldian. Zertan hobetu da azken urte hauetan?

Ez da urte bateko kontua izan, 2015ean hasi zen tendentzia da. Krisiaren ondorengo garai honetan, immigrazioaren aurreko jarrerek hobera egin dutela ondorioztatu dugu. Hau da, testuinguru ekonomikoak hobera egin duen heinean etorkinen aurreko jarrerek ere hala egin dute. Hori egiaztatu egin ahal izan dugu. Inkestan bildutako datuekin Tolerantziaren Indizea —zerotik 100 puntu bitartera— kalkulatzen dugu, eta ikusi dugu datu hori BPGrekin batera doala. Hortaz, badago harreman sendoa migrazioarekiko iritziekin.

Etorkinei buruzko zurrumurruek eta estereotipoek hor jarraitze dute ordea.

Oso indartsu daude, oso errotuta. Ezin da beste era batera izan. Beheruntz doaz bai, baina batzuk oraindik oso indartsu daude. Ongizate estatua adibidez, edota gizarte prestazio eta gizarte politikekin loturiko zurrumurruak beti mantentzen dira. Hauek krisi garaian eta ondorengoan ere gure artean izan dira.

EAEko gizarteak uste duena baino etorkin gutxiago dago gure artean, eta datuek urtero islatzen dute gauza bera. Zergatik gertatzen da?

Esparru honetan errealitatea eta pertzepzioa ez datoz bat; hainbat fenomenok eragiten dute. Datuek gehienbat, baina horrez gain komunikabideen trataerak eta iritzi publikoak zeresan handia izaten dute. Baina bai, urtero gertatzen da gauza bera. Zenbakiak ia urtero antzekoak izan ohi dira; aurten, pertzepzioa %17 ingurukoa zen, eta errealitatea %9,4koa, ia erdia.

Aurtengoa izan da lehen urtea etorkinen jatorriaz galdetu duzuena.

Premien arabera galderak txertatzen joan gara azken urteetan. Ondorioztatzera iritsi gara magrebtarrak direla gure gizartean zarata gehien sortzen duen taldea, eta abegikotasun maila aztertzen badugu, argi ikusten da sinpatia gutxien hauengan dugula. Gainera uste da magrebtarrak direla etorkinen gehiengoa, eta ez da hala. Azken urteetan etorri direnen %70a latinoamerikarrak ziren. Hortaz, hemen ere ikusten da pertzepzioaren eta errealitatearen artean ez duela zertan harremanik izan.

Islamaz galdetzen iaz hasi ginen, eta oraindik ez dagoela ondo ikusia; 0tik 10erako eskalan, iaz 2’8 eta aurten 2’7. Ikusten da badagoela zarata bat, ez kolektibo guztiekiko, baina bai batzuekiko. Horregatik diogu EAEko gizartea antibalentea dela.

Etorkinek izan beharko lituzketen eskubideei buruz ere egin duzue lanketa. Hezkuntza eta osasuna funtsezkotzat jotzen ditu gizarteak, baina beste zenbait eskubide aldiz ez.

Euskal gizarteak hezkuntza eta osasuna eskubide unibertsaltzat ulertzen ditu; hau da, edonork eduki beharreko zerbait dela pentsatzen du. Baina gainontzeko eskubideei buruz mintzatzean traba edo muga gehiago topatu dugu, nagusiki egoitza-baimena izateko eskubidearekin. Hala eta guztiz ere, azpimarratu nahiko nuke etorkinek inongo eskubiderik izan beharko ez luketela dioten horiek oso gutxi direla.

Asiloa eskatzen duten errefuxiatuekiko, zer iritzi du EAEko gizarteak?

Orokorrean, jarrera oso irekia dela esango nuke. %30ak dio denei lagundu behar zaiela, eta beste %40 inguruk dio ihesean badabiltza edo jazartuak baldin badira lagundu behar zaiela. Hortaz, kopuru esanguratsu batek babestuko lituzte, eta hori pozgarria da.

Datozen urteei begira, jarrera hauek zer-nolako bilakaera izango dutela uste duzu?

Epe motzera begira, nire ustez, ez da aldaketarik egongo. Aurrez esan bezala, testuinguruak markatzen du, eta ez dut ezer nabarmenik espero. 2015etik hobetuz doaz jarrerak, baina noizbait egonkortuko da, eta testuinguru honetan izango dela uste dut. Hala izatea nahiko nuke behintzat, gizarteak jarrera irekia baitu eta testuinguru politiko zein ekonomikoari begiratuta ondo baikaude. Europako gainontzeko herrialdeei begiratuta ere, xenofobiari dagokionean, ondo gaude.

Aprobetxatu beharreko momentua da; lo ez geratzekoa eta lana egitekoa. Hainbat programa eta neurri hartu behar dira elkarbizitza eta integrazioa sustatzeko, eta horretarako, lan egin behar da Eusko Jaurlaritzatik, udaletatik eta gobernuz kanpoko erakundeetatik. Taldeon arteko elkarlana da garrantzitsuena elkarbizitza bultzatzeko. Elkarbizitzak denbora behar du, baina gure esku dago abiadura gehiago edo gutxiago ematea. Orain ordea, uste dut badela momentua martxa bat igotzeko, testuingurua lagungarri baitugu.