Gure territorio libre bakarra
Euskara baldin bada euskaldunon territorio libre bakarra, testu librea da mediku euskaldunon territorio libre bakarra. Zer da, baina, testu librea? Nola azaldu, osasun langilea ez denari, zein garrantzitsua den historia klinikoa? Bere baitan gordetzen den altxorra, urrezko giltza, testu librea dela nola esan?
Ordenagailuarekin lan egiten dugu, egun, medikuok. Aurrean daukagun pantailari so ematen dugu eguna, pazienteari begiratzeko astirik gabe. Eta lanerako darabilgun euskarri informatiko hori erdaldunek egin dute, euren neurrira, euren mesederako. Pazienteari bronkitisa diagnostikatu ondoren, erregistratu nahi eta, hara, gazteleraz idaztera behartzen gaitu: bronquitis aguda. Gure jarduerarako ezinbestekoak diren proba osagarriak euskaraz eskatu, eta ordainetan txostena gazteleraz jasotzen dugu. Den dena dago gazteleraz, atal bat ezik: testu librea. Bertan, pazientearen gorabeherak, haren gaineko oharrak, edo berak esandakoa jasotzen dugu, baita guk egindako azterketan antzemandakoa, gure neurrira. Euskaraz. Halaber, beste espezialistenganako bideraketak euskaraz doaz. Baita edozein frogaren eskaera ere: euskaraz. Testu librea euskaraz idatz dezakegun gauza bakarra da.
"Orain arte euskaraz idatzi ez duten horiek hasiko dira, Itzulbide proiektuari esker, buru-belarri euskararen alde, euren burua zuritzeko. Oraindik ez dute ikasi besteen gogoaren menpean ez dagoela aske izaterik. Medikuok ere herrigintzan, euskalgintzan, gure ekarpena egin dezakegula, gure esparrutik"
Orain testu librea erdaldundu nahi dute, gazteleraz jarri, itzultzaile automatiko baten bitartez. Itzulbide du izena, aurrera egiten ari garen une honetan hasierara bueltatzeko. Euskaraz idazten dugun apurra. Langile erdaldunak bakean eta lasai bizi daitezen. Aurrerantzean euskaraz ez dakien ordezko medikua bidaliko dute, arazorik gabe. Aurrerantzean, ospitaleko medikuak ez du euskara ikasteko beharrik izango, den dena gazteleraz egongo baita. Hori baita euren helburua: medikuoi euskaraz idaztea onartu, baina betiere historia klinikoa gazteleraz baldin badago. Euskara, beraz, aukerazkoa, norbanakoaren esparruko eskubidea, gaztelera guztiona eta derrigorrezkoa delarik. Behin betiko.
Orain arte euskaraz idatzi ez duten horiek hasiko dira, Itzulbide proiektuari esker, buru-belarri euskararen alde, euren burua zuritzeko. Oraindik ez dute ikasi besteen gogoaren menpean ez dagoela aske izaterik. Medikuok ere herrigintzan, euskalgintzan, gure ekarpena egin dezakegula, gure esparrutik.
Testu librea da mediku euskaldunon territorio libre bakarra, euskara euskaldunoi geratzen zaigun territorio librea den bezala. Eta prest gaude gurea dena defendatzeko: euskaraz, eta ez besterik, idazteko eskubidea. Euskaraz, Euskal Herrian. Hasteko, ez dugu Itzulbide proiektuan parte hartuko. Ez diegu baimenik emango gure pazienteen gaineko oharrak, euren baimen informaturik gabe, erabiltzeko eta itzultzeko. Behar izanez gero sendagileen elkargoetako aholkularitza juridikora joko dugu: informatikariak, teknikariak, zerbitzu-buruak epaitegietara. Zuzendaritzak, halere, ez du etsiko. Guk euskaraz idazten duguna erdaraz nahi duelako, aldez edo moldez. Ezta guk ere: gure territorio librea defendatuko dugu. Presta dezatela eurek euren Euskaraldia, euren itzultzailea: gu gose grebara joatek prest gaude, ez nolanahi, baizik eta oinarrizko eskaera zehatz batzuekin. Ez da samurra izango, eta faltan botako ditugu pazienteek ekartzen dizkiguten barazkiak. Izan ere, zuzendaritzak dauka agindua, baina botererik ez. Gu gosez egon gaitezke, baina eurek ez dute Aramaioko tomaterik jango.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]
Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]
Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.
Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]
Azaroaren 19a komunaren munduko eguna da. Gaur oraindik ere, XXI. mendean, langile askok, hemen, Euskal Herrian bertan, ez daukate haien lanaldietan komuna erabiltzeko eskubidea. Horren adibide dira garraioko langile asko.
Komunak osasun publikoaren giltzarria dira, eta... [+]
“Ibiliz ikasten da ibiltzen, eta kantuan kantatzen”. Horixe izan da aste honetako ikasgaietako bat C2ko taldeetan. Helburua ez zen abesten edo oinez ikastea, gerundioa behar bezala erabiltzea baizik. Zer pentsatua eman dit jarduerak, eta irakasten nola ikasten dugun... [+]
Adimen artifiziala gizakion eremu asko ordezkatzen ari dela badakigu: erosotasuna, abiadura, efizientzia... Mundu kapitalista honen abiadura beharretan, gizakion ahalegina oztopo dela sinetsarazi digute. Gure, klase xumeen, egiteko eta sortzeko aukerak murrizteko erasoak leku... [+]
Azken asteotan, arkitekturan dihardugunontzat ez da posible izan Valentziako klima gertaera gure lan hizketaldira ez ekartzea. Uraren ibilbidea eraikinen estalkietan, estolderietan, plazetan eta parkeetan pentsatu eta diseinatu behar ditugulako. Ongi dakigu giza eskalako ur... [+]
Autoestimuak batzuetan gauza intimoa dirudi. Baina autoestimuak zerikusia baldin badu norberak bere buruaz duen irudiarekin, norbere buruari ematen zaion balioarekin, zerikusia izango dute hartu ditzakeen erabakiek ere. Zer balio du erabakirik hartu ezin duen norbaitek? Eta... [+]