Azaroaren 11n, Mikel Arregiren 40. heriotzaren urteurrenean, ekitaldi instituzionala burutu zen Lakuntzako udaletxean. Ekitaldi horretara Nafarroako Lehendakaria eta Gobernuko hainbat ordezkari gonbidatuta zeuden, baina ez ziren joan. Bai, ordea, EH Bildu, Geroa Bai eta Navarra+ taldeko parlamentari batzuk.
Azaroaren 11n, 40 urte bete dira Mikel Arregi Marin hil zutenetik. 33 urte zituen, eta Herri Batasuneko militantea zen, eta udal honetako zinegotzia, Lakuntzako Udalean herri hautagaitza baten ordezkari.
Etxarri Aranatzen hil zen, Guardia Zibileko agenteen tiroen ondorioz, 1979ko azaroaren 11ko goizaldean. Altsasuko norabidean zetorren autoz, beste pertsona batzuekin batera, errepideko kontrol bat kendu ondoren.
Guardia Zibilaren 521 Komandantziak hasiera batean publiko egin zuen ohar ofizialak "kontrol bat gainditu" zutela zioen. Autoko bidaiariek, ordea, ez zuten inolako kontrolik ikusi, ezta seinalerik ere, eta ez zuten gelditzeko seinalerik jaso tiroen egileen aldetik.
Gertakaria gertatu eta egun gutxira, Ikerketa Batzorde bat eratu zen. Bertan, Mikelen senideek, lankideek eta aurrez aurreko hainbat lekukok, gehienak Etxarri Aranatz-ko bizilagunak, adierazi zuten ez zegoela inolako kontrolik une hartan, eta ez zirela erabiltzen ari mangito reflektariak. Gertakarien tokitik kasualitatez zirkulatzen ari zen anbulantzia bateko gidaria ere zaurituez arduratu zen, eta haren testigantza eman zuen, bertsio hori bermatuz.
Adierazpen horietatik guztietatik txosten zabal bat atera zen, eta epailearen aurrean aurkeztu zen gertakarien ikerketa irekitzeko, Espainiako Gobernuari egindako eskaera bati lotuta: aurreko adierazpenak zuzentzeko eta epaiketa berehala egiteko.
Azkenik, Blanca Burusco (Biktimen Arrerako zerbitzuburua), José María González (Bizikidetza eta Giza Eskubide zerbitzuburua), Bakartxo Ruiz eta Adolfo Araiz (EH Bildu), Jon Arakama (Geroa Bai), Iñaki Iriarte (Navarra +), Sakanako alkate eta zinegotziak (1979 eta 2019koak), Mikel Arregiren senideak eta Lakuntzako herritarrak izan ziren ekitaldian.
Ekitaldia oso xumea izan zen. Bertan aipatu zen Mikel Arregiren hilketa 1981eko irailean izan zen epaiketa aztertu ondoren, Ikerketa Batzordeari arrazoia eman zitzaiola, sinesgarritasuna emanez Mikel Arregi zihoan ibilgailua gertaeren tokitik pasatzen zenean inolako kontrolik ez zegoelako bertsioari. Aurkeztutako frogek eta testigantzek bertsio ofiziala indargabetzea lortu zuten, eta, horregatik, bi hilabeteko atxiloaldia eta familiari diru kopuru bat ordaintzea egotzi zioten Guardia Zibileko agente bati. Epai hori, gehiengo sozialaren iritziz, ez zen bat etorri gertaeren tamainarekin, "Epai sinboliko" gisa ulertu baitzen, gertatutakoa "intentzionalitaterik gabeko okertzat" jotzen baitzuten.
Une nahasi haietan, Lakuntzako eta Etxarri Aranatzeko herriek Mikel Arregiren eta gertatutakoaren oroimenak denboran irautea nahi izan zuten. Horregatik, gertakarien lekuan monolito bat jartzea erabaki zuten. Jose Ramon Anda Bakaikuko eskultore ospetsuaren obra bat, fundizioko bere kideek urtua eta egina. 1980an inauguratu zuten, eta ordutik hainbat eraso jasan ditu, azkena duela hilabete gutxi.
Mikel Arregiren oroitzapena eta memoria bizirik mantendu nahi izan ditu Lakuntzako Udalak. Era berean, monolitoari bere oroimenean behin eta berriz egindako erasoak gaitzestea ere, "haren oroimenaren eta herritarrek bizikidetza normalizatu eta baketsuan bizitzeko duten eskubidearen aurkako ekintzak direlako", esan zuen Lakuntzako alkateak.
Motibazio politikoko biktima guztien "egia, justizia, aitortza eta erreparaziorako eskubidean aurrera egiteko" Lakuntzako Udaletxearen borondatea erakutsi zuen herriko alkateak, "inolako indarkeria-gertakaririk ez errepikatzeko berme gisa".
1991n zauritu zuen larri ke pote batekin Espainiako Poliziak Iruñean eta 31 urte ondoren lortu du instituzio publiko baten aitortza biktima gisa. Espainiako Gobernuak ere kalte-ordaina ordaindu behar izan zion, baina ez da kasuagatik poliziarik zigortu.
Jose Miguel Etxeberria Naparra 1980ko ekainaren 11n ikusi zuten azken aldiz Ziburun eta bere heriotzaren nondik norakoak ez dira argitu gaur arte. Lizartzako Igarolabekoa baserrian egin diote oroimen ekitaldia eta desagerpena argitzea eskatu du familiak aurten ere.
Motibazio politikoko lehen hamabi biktimarentzat aitortza eta erreparazio ekitaldia egin da maiatzaren 30ean Iruñeko Baluarte aretoan. Ekitaldia urtero egiteko asmoa agertu du Gobernuak.
Biktimen familiei barkamena eskatu diete ere azken 50 urte hauetan "behar besteko" babesa ez emateagatik. Poeta biktima gisa aitortu duten bezala, Moriko ere hala izatea eskatu du udalak, eta "epe laburrean".
Maiatzaren 30ean eginen dute Estatuaren eta eskuin muturraren indarkeriaren biktimen aitortza ekitaldia, Baluarten. Biktima zehatzei egiten zaien molde honetako lehen ekitaldi publikoa izanen da, eta 2019ko legearen babespean gauzatuko da.
Eskuin muturreko taldeek eta funtzionario publikoek eragindako motibazio politikoko ekintzen biktimen lehen hamabi aitorpenak egin ditu Nafarroako Gobernuak. Beste hirurogei espediente aztertzen ari da.
Asteazken honetan prozesu horren berri eman du Martin Zabalza motibazio politikoko Biktimen Aitortzarako eta Erreparaziorako Batzordeko lehendakariak. Ostegunean, Egiari Zor Fundazioak eta Nafarroako Torturatuen elkarteak pauso garrantzitsua dela adierazi dute Iruñean... [+]
Sanfermines-78: gogoan! elkarteak, German Rodriguezen ahaideek, 1978ko sanferminetako gertaeretan larriki zauritutako pertsonak eta Iruñeko Peñen Federazioak 2019ko urtarrilean kereila bat paratu zuten 1978ko sanferminetan, Iruñean, jazotako poliziaren... [+]
Datorren igandean, urriaren 15ean, beteko dira 40 urte GALek Joxean Lasa eta Joxi Zabala Baionan bahitu zituela. Guardia zibilek torturatu eta hil ondoren, oraindik ez dituzte terrorismoaren biktimatzat hartu.
Gaur 30 urte Espainiako Poliziaren eskuetan hil zen Xabier Kalparsoro Golmaio militante zumaiarra. Anuk.eus webgunea zabaltzearekin batera ekitaldia egingo dute gaur, irailak 26 . Ekimena bultzatu duen Hegiak elkarteak dioenez, urteak beste zalantza daude Anuken heriotza... [+]
Egiari Zor Fundazioak jakinarazi duenez, Donibaneko oroitzeko gunean pintura hori eta gorria bota dute ezezagun batzuek.
Joan den martxoaren 22an 39 urte bete ziren Pasaiako badiako hilketatik. “Sarraski” hitza ere baliatu izan da 1984ko hartan gertatua adierazteko. Segadan hildako baten anaia elkarrizketatu zuen ARGIAk duela gutxi, Pello Aizpuru Arbelaitz, eta honek hainbat argibide... [+]
Justizia eta aitortza eskatu dituzte Pasaian eraildako senideek Donostiako Auzitegi aurrean, errekonozimendu saioa egiten ari zirenean. Bertara deitutako zazpi polizietatik hiru baino ez dira agertu auzitegira.
Orduko Eusko Jaurlaritzak –Carlos Garaikoetxea lehendakari–, ez zuen bertsio ofizialarekin bat egin. EAJren EBB ere ez zen ados: “Ondo baino hobeto prestatutako tranpa”. Donostiako eta Iruñeko gotzainak ere ez: “Ez dago etsaia akabatzerik,... [+]