Groenlandia, Panamako Kanala, Kanada eta Gaza: Trumpen inposaketen mehatxupean
Groenlandia eta Kanada AEBen barne eta Panamako Kanala bere kontrol zuzenaren pean nahi ditu Trumpek. Gazari begira ere argi utzi du: israeldar bahituak ez badituzte berehala askatzen, "infernua" zabalduko du Ekialde Hurbilean. Azkenik, Mexikoko Golkoari izena aldatu nahi dio. AEBetako presidente bihurtzeko hamahiru egun eskas dituela eman du guzti horren berri, urtarrilaren 7an egindako prentsaurrekoan.
Floridako bere etxean eskainitako prentsaurrekoan hainbat helmuga argitu ditu urtarrilaren 20an AEBetako presidente bihurtuko den Donald Trumpek: Groenlandia AEBen parte egitea, Panamako Kanalaren gaineko kontrol osoa, Kanada AEBetako 51. estatua bihurtzea eta israeldar bahituak berehala askatu ezean "infernua Ekialde Hurbilarentzat". Estrategia ekonomikoak eta geopolitikoak ezkutatzen dira helburu horien gibelean: Txinaren kontrako gerra ekonomikoan posizioa hobetzea –Panamako Kanalaren kontrolarekin– zein baliabide naturalen merkatuan indarra irabaztea –Kanada zein Groenlandiako baliabideen jabegoa lortuz–.
Gaza
Urtarrilaren 20an israeldar bahituak ez badira askatuak, orduan Ekialde Hurbileko egoera okertuko dela argi utzi du Trumpek: "Ez da Hamasen onerako izanen, ezta inoren onerako ere. Infernua zabalduko da. Horrela da, ezin dizuet zehaztapen gehiago eman". Ekialde Hurbilerako "infernuaren" mehatxua zabaldu zuen abenduan ere.
Panamako Kanala
1914 inauguratu zuten Panamako Kanala eta AEBek eskuratu zituen Ozeano Barea eta Atlantikoa lotzen dituen ubidearen gaineko eskubide guztiak. Baina 1977ko hitzarmenari segi, 1999an berreskuratu zuen kontrola Panamak. Txinaren esku-sartzea handiegia dela iritzita kontrola berreskuratzeko xedea du Trumpek. "Ez dira justuak gurekin, beste herriei baino gehiago ordainarazten diete gure ontziei (...) Gutaz trufatzen dira, tontoak garela uste dutelako. Baina bukatu da, ez gara gehiago tontoak". Horretarako, bide militarrak baliatzeko aukera ez du baztertu.
Trumpen hitzei erantzunez, Panamako presidente José Raúl Mulinok argi utzi du kanalaren "burujabetasuna" ez dela "negoziagarri".
Groenlandia
Helburu bera du AEBetako presidente berriak Kanada eta Groenlandiarekin ere: kolonizatu nahi ditu. Kanada eta Islandiaren arteko uharte bat den Groenlandiak, autonomia ukanik ere, Danimarkaren menpe segitzen du. Presidente zela, 2019ko prentsaurreko batean plazaratu zuen jadanik asmo hori, "AEBen interes estrategikoentzat" onuragarri izanen zelakoan. Abenduaren 22an ere ondokoa adierazi zuen X sarean: "Munduko segurtasun eta askatasun beharrak ase ahal izateko, AEBek uste dute guztiz beharrezkoa dela Groenlandiaren erabateko kontrola izatea". Danimarkak horrelakorik onartu ezean "maila oso altuko" zergen bidez kaltetuko dituela abisatu ditu dagoeneko danimarkarrak. Kasu honetan ere ez du baztertu militarki erasotzearen aukera.
Kanada
Kanadako presidente Justin Trudeauk dimisioa aurkeztu eta berehala argitu du bere helburu geopolitikoa Trumpek: Kanada izan beharko litzateke AEBetako 51. estatua. Dioenaz, kostu handiegiak ondorioztatzen dituzte Kanadarekilako harremanek: "Kanada AEBei fusionatuz gero ez genuke aduana gasturik, zergak azkarki gutituko lirateke eta Kanadak segurtasuna luke etenik gabe inguraturik daukaten itsasontzi errusiar eta txinatarren aurrean". Kritika gogorrak jaso ditu Kanadako agintarien partetik: "Trumpen adierazpenek argi uzten digute ez dakiela zer nolako herri azkarra den Kanada. Mehatxuen aitzinean ere ez gara uzkurtuko", Atzerri ministro Mélanie Jolyren hitzetan.
Mexikoko Golkoa
Urtarrilaren 20an Mexikoko Golkoari izena aldatu nahi dio Trumpek, "Amerikako Golkoa" izendatuz. Migrazioaren kontrako adierazpen gogorrak zabaldu ditu Mexikoz aritzerakoan.
AEBko John C. Coughenoiur epaileak onartu du Washington, Arizona, Illinois eta Oregon estatuek elkarrekin aurkeztutako helegitea, eta horren arabera atzera bota du Donal Trumpek AEBn jaiotako migratzaile ez legezkoen seme-alabak kanporatzeko dekretua.
Donald Trumpen agintaldia hasi da politika atzerakoiak ezartzen woke edo DEI izan daitekeen guztiaren kontra, eta baita neurri teknologikoak iragarriz. Lehen unetik, karguaren zina egin zuenetik, teknologiako erraldoien buruak lehen lerroan egotea deigarria izan zen: bereziki... [+]
Groenlandia, X. mendearen amaiera. Lehen esploratzaile eta kolono eskandinaviarrak uhartera iritsi ziren. Baina XV. menderako kokaleku horiek abandonatuta zituzten eta jatorrizko inuitak geratu ziren. Baina 1721an, Hans Egede misiolariak espedizio bat antolatu zuen eta kolonoak... [+]
Stargate izeneko proiektuarentzat 500.000 milioi dolarreko inbertsioa iragarri du AEBetako presidente izendatu berriak. OpenAI, SoftBank eta Oracle konpainiek hartuko dute parte.
Bere agintaldiaren azken egunetan Joe Biden AEBetako presidenteak egikaritu duen barkamen-zaparrada historikoak zeresanik eman behar luke, halakoen onuradun ezagunenetako batzuen kasuan behintzat ezinbestez egin beharko litzatekeen irakurketagatik. Edo ez al da justiziaren... [+]
"Ameriketako Estatu Batuen gainbehera aldia amaitu da", esanez abiatu du kargu hartze ekitaldiko diskurtsoa Donald Trumpek. Besteak beste, trans eta pertsona ez-bitarren eskubideak deuseztatuko dituela promestu du, baita energia berriztagarrien aldeko politikekin... [+]
Donald Trumpek asteleheneko 18:00etan (12:00ak Washingtonen) egingo dio zin AEBetako presidente izateari. Europako eta beste hainbat herrialdetako eskuin muturreko estatu buruak gonbidatu ditu inbestidura ekitaldira. Egun bakar bat lehenago emandako mitinean aurreratu duenez,... [+]
Irulegi irratiak elkarrizketatu du AEBetako Montana estatuko Auzitegi Nagusiko epaile Katherine Bidegaray. Gurasoak behe nafartarrak zituen, aita Mendibekoa eta ama Ahatsakoa.
Hainbat enpresak aniztasun eta inklusio politikak aldatu dituzte Donald Trumpen gobernu berriari ongietorria egiteko.
Donald Trumpek urtarrilaren 20ean berriro hartuko du AEBetako lehendakari kargua, eta bigarren agintaldia izango du Etxe Zurian. Aurreko agintaldian, 2017-2021ean, lotsa gutxirekin ibili bazen erabakiak hartzeko orduan, agintaldi honetan konplexu urri horiek ezabatuko ditu eta... [+]
Pitzatu samar dagoen astakirten baten ateraldia bailitzan hartu zen –Europan batik bat, baina baita gainerako bazterretan ere– 2019ko abuztuan Donald Trump, AEBetako presidenteak Groenlandia erosteko azaldu zuen asmoa.
AEBko eta munduko hiri handienetakoa den Los Angeles sute ikaragarriek harrapatu dute eta jadanik 150.000 lagun lekuz aldatu behar izan dituzte agintariek. Alkateak larrialdi egoera ezarri du, garrek ehundaka etxe kiskali dituzte hainbat auzotan, eta haizete gogorrek ez dute... [+]
Artista polifazetikoa izan zen Harry Smith (1923-1991). Inkonformista erradikala ere bai, bere biografia askotan nabarmentzen denez. Instituzio eta galeristetatik urrun, eskale baten itxura izan zuen urte luzez. Berari buruzko azken liburua, Cosmic Scholar: The Life and Times of... [+]