72 urte zituela, minbiziak eraman du, hainbat urtez haren aurka borrokatu ondoan. Sutsuki ezkertiarra eta abertzalea, bizileku zuen Ortzaize herriaren bizi kultural eta politikotik nazio askapenaren aldeko borrokara, hainbat borroketan inplikaturikoa izan da.
Graxi Etxebehere ortzaiztarra zendu da, minbiziak eramanik, 72 urte zituela. Euskaltzalea eta abertzalea, bere militantziagatik aspaldian zen ezaguna. Azkenik, aurtengo Aberri Egunean ikusi ahal izan genuen, Itsasun, 60 abertzalek babesturiko Izan ginen, bagira, izanen gira adierazpena irakurtzen.
Naiz-ek zabaldu du mezua goiz honetan eta orduz geroztik esker eta dolumin mezuak biderkatuz doaz sare sozialetan.
2015ean atxilotu zuten, ETAko kide Iñaki Reta eta Xabier Goienetxea aterpetzeagatik, bi horiek eta beste bi ortzaiztarrekin batera. Aske utzi eta ondokoa adierazi zuen Berria-ri eskainitako elkarrizketan: "Oso garbi dut bake prozesua lagundu behar dugula eta hori pasatzen da desarmatzeko [ETA] erakundearen laguntzetik. Hitz egitekotan, pertsonak behar dira bi aldeetatik. Erakundeak eman ditu oso pauso inportanteak, borroka armaturik ez da gehiago... Beste pauso bat da desarmatzea, eta Parisko Bake Konferentzian garbiki erran dute baldintzak zein izan behar diren. Baldintza haiek estatuen esku daude, eta gure esku, prozesua eta desarmatzea laguntzea". Bake Artisauen sarean barne egondakoa da.
Etxeko ateen irekitze hori aspaldikoa zuen: "Euskal Herriaren alde ari ziren militanteak laguntzen genituen. Francok eta ondokoek xehatu nahi zituzten jende horiek denak –torturatzen zituzten, hiltzen zituzten–, eta berek defenditzen zutena guk defenditu nahi genuena baitzen, orduan bazen gure artean halako… denekin ados ez izanda ere, helburu bera duten jendeen artean bada ikusten ez den piru bat lotzen zaituena. Jende horiendako banuen hurbiltasun bat". Adierazpen hori Irulegiko Irratiari iaz eskainitako elkarrizketan kausitu daiteke.
Funtsean, horregatik sartu zuten preso, 1992. urtean eta sei hilabete pasa zituen Fleury-Merogiseko kartzelan. Kaleratu berri, ondokoa adierazi zuen ARGIAri emandako elkarrizketan: "Gauza batek estonatu nau gehien: nola jostatzen diren gurekin. Dosierra hutsa duzu eta espetxera zoaz. Beraiek erabakitzen badute hobendun zarela, xerkatzen dute ahalegina. Hori ez da justizia. Deus ez den lekutik norbait errudun bihurtzea politika da". 1995ean iragan zen epaiketa: Etchebeherez gain, orotara 80 lagun epaitu zituzten Parisen –euskaldunak eta bretoiak ziren auziperatuak– eta aterpetze horien “kriminalizazioa” salatu zuten aho batez.
Iaz plazaraturiko Ortzaizeko kabalkadan aritu zen, antzerkian. Ordungoz eri zela, rol ttipia izanik ere han egon zen, gustuko zuen kolektibotasunaren parte.
Nafarroaren Egunaren antolatzaile den Basaizea elkartearen sortzaileen artean ere izan zen 1970eko hamarkada bukaeran. Ipar Euskal Herriko garai hartako beste hainbat herritarren gisara, abertzale bihurtu zen gaztaroan. Basaizea izan zuen militantziarako leku, edota politika arloan EMA Ezkerreko Mugimendu Abertzalea.
Erizaina zen ogibidez, eta osasuna eskubide eta zerbitzu publiko gisa zeuzkan –batez ere husteko arriskuan egon daitekeen baserri munduan–. Urte luzez aritu zen jendea bere etxean artatzen, Nafarroa Behereko hainbat herri ttipietan – Ortzaizen, Bidarrain, Arrosan, Irisarrin...–.
Herriaren aldeko inplikazio horren beste adibide bat, Ortzaizeko Etxebestia etxearen salmenta auzitan jarri izana, 2015ean. Garbi izeneko elkarteak diozesiari utzi nahi izan zion etxea, baina horren aurka kokatu zen Etxebehere bera, afera auzitara eramanez eta irabaziz. Eskaintza sozialak eta kulturalak bideratzeko gisan, gune hori Elizaren jabegotik at egotearen alde eraman zuen borroka.
Azken hatsa eman du gau honetan, azken unea arte etxean egonik, hurbilekoen artean. Eritasunaz eta heriotzaz ere mintzatu zen Irulegiko Irratiari eskainitako elkarrizketan. Besteak beste, ondokoa zioen: "Partitu behar baldin bada, izan dadila barne baketsu batekin. Eta pentsatzen dut hala izanen dela, ene biziko gauza guziak beren lekuan baitira. Eta gero, hara, izan dadila duintasunez. Nik ez dut batere gogorik hiltzeko, ez nuke nahi, baina ez nuke nahi memento hori lainotu edo gorde ere".
Paris, 1845. Frédéric Bastiat (1801-1850) ekonomialari eta politikari lapurtarrak Pétition des fabricants de chandelles (Kandelagileen eskaera) satira idatzi zuen. Protekzionismoaren aurkari sutsua, kandelagileek "bere argia salneurri baxuegitan... [+]
Presoa ziegan aurkitu dute hilik ostegun iluntzean. Eusko Jaurlaritzak esan du suizidio kasu baten aztarnak dituela. Gainera, Jaurlaritzak 2021ean espetxeen eskumena jaso zuenetik hiltzen den zazpigarren presoa da.
(Azken aldi luzean ezin naiz gauez atera, eta arratsaldez ere larri, eta asteburuetan ere ez, eta (jarri zaizue jada ihes egiteko gogoa), marianitoak eta bazkari azkar samarrak izaten dira nire enkontruneak. Konpainiak ondoegi aukeratu behar ditut. Ezin ditut poteoak... [+]
Iaz, irailaren 9an, jaio eta egun gutxira zendu zen Irati Unamunzagaren eta Jon Arriagaren umea, Nare. Haurdunalditik beretik, bidearen gazi-gozoak konpartitu dituzte ingurukoekin, naturaltasunez, eta dolu perinatalaren prozesuarekin beste pauso bat egitea erabaki dute:... [+]
Liberation eta La Croix egunkariei emandako elkarrizketan, eutanasiari bide emango dion lege proiektu bat bozkatzeko asmoa dutela iragarri du Frantziako presidenteak.
Euskal Herriko Unibertsitateko zenbait ikertzaileek harrera-egoitzetako nerabeen jokabide suizidak aztertu dituzte, eta ondorioztatu dute gazteen laurdena bere buruaz beste egiten saiatu dela. Salatu dute langile gehienek ezagutza “baxua” dutela.
Duela hilabete batzuk, ahizpak bost hilabeteko haurdunaldia eten behar izan zuen umekiak buruan zekarren deformazio baten ondorioz. Malko artean hartu zuen erabakia, eta berria eman eta bost egunera umea (Xoán) erditzen zegoen Gurutzetako ospitalean (garapen-maila... [+]
2022an 576 herritarrek eskatu zuten hiltzeko laguntza eta 288k lortu zuten Eutanasia Legearen babesa. 2021eko ekainean jarri zen indarrean legea eta, harrez geroztik, 749 pertsonak erabili dute. 2021ean 173 izan ziren eskaerak eta 75 izan ziren onartuak.
“Gehiago Gara” ekimena aurkeztu dute abenduaren 16an Donostian hainbat elkarteren artean, "haurren heriotzaren aurrean naturaltasunez eta humanitatez jardutea posible dela gogoratuz, dagoneko horrela jarduten dutenen erakundeei aitortza eginez, eta alor... [+]
Lagundu nahi eta kontrakoa eragin dezakegu, ez badakigu gestionatzen zer esan eta egin, gertuko norbaitek aitortzen digunean egoerak gain hartu diola eta bere buruaz beste egingo duela. Jarraibide erraz batzuk eman ditu Pablo R. Coca psikologoak, hain egoera konplexuari aurre... [+]
Salatu du larunbatean bere burua urkatu zuen presoari ez zitzaiola suizidioen aurkako protokoloa ezarri eta ziegan bakarrik zegoela, aurreko egunetan “ondo ez zegoela” adierazi bazuen ere. Azpimarratu du Jaurlaritzak espetxeen eskumena hartu zuenetik bere buruaz... [+]
Paleolitotik ez da aldatu gure harridura heriotzaren aurrean. Hileta-erritu bat irudikatzean, beti sartzen dira koadroan tristura eta larritasuna halabeharraren aurrean; pintzelkada leunetan edo dosi handietan, kultura horren emozioen tratamenduaren arabera, adierazkor edo... [+]
Heriotzari beldurra izatea ez da arraroa, haurrek gaiarekiko kontzientzia hartu ahala. Gau Beltzaren atarian, heriotzak sor dezakeen izua kudeatzeko moduaz aritu gara Naroa Martinez psikopedagogoarekin.