Gontzal Fontaneda euskaltzale gasteiztarra hil da
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara irakasle izan zen. Militantzia politikoan ere aritu zen frankismo garaian. Hainbat aldiz atxilotu eta kartzelatu zuten. 2017an Babazorro bloga abiatu zuen ARGIAn eta Iruña-Veleia auziari buruzko artikulu sorta idatzi zuen.
2017ko azaroan elkarrizketa mardula egin zion Miel Anjel Elustondok ARGIA astekarirako (“Carabancheleko kartzelan onartu genuen guk euskara batua”). Bere bizitzari errepasoa ematen dio Fontanedak, eta batez ere frankismo garai betean euskalgintzan egin zuen ibilbideaz eta militantzia politikoaz hitz egin zuen Elustondorekin.
1958an, 15 urte zituela, hasi zen euskara ikasten. Harra piztu zion ikaskide zuen Ibarrangeluko mutiko batek. “Euzkadi euskaldun guztion aberria duk!”, esan zion, eta Fontanedak elkarrizketan kontatzen du nola ordura arte bere aberri bakarra Espainia zen. Aberria hizkuntzarekin lotu zuen eta euskara ikasteari ekin zion Batxilergoko ikasle zela: “Euskalduna izan behar nuela guztiz konbentzituta”. Peli Lopez Presa izan zuen irakasle eta Andoni Urrestarazu Umandi-ren gramatika erabiltzen zuten metodotzat.
1966an euskara irakasle hasi zen. Fontadenak elkarrizketan esaten du “euskaraz jakin gabe” hasi zela irakasten. Felipe Ibarraran irakasleak soldaduskara joan behar zuela-eta irakasteko aukera eman zioten. Irakasle lanok oso gutxi iraun zuten, Guardia Zibilak eraman baitzuen. Hura izango zen atxilotuko zuten lehenengo aldia.
Irakasle lanetan oso konbentzituta hasi ez bazen ere, ondoren bide luzea egin zuen euskararen ikasketan eta irakaskuntzan. Elkarrizketan azaltzen duenez, 1970eko hamarkadaren hasieran Juan Bautista Gamiz irakasle taldea sortu zen eta euskarazko metodoa egin zuten. Tartean ziren Eusebio Osa, Pako Eizagirre eta Jeni Prieto. Hizketan izeneko irakas metodoa egin zuten, “geure erakoa”, dio Fontanedak. Hala dio lan banaketaz: “Aditza eratzea –nor-nori-nork eta beste–, neuk egin nuen; Eusebio Osak, testuak, langileak gora eta nagusiak behera; eta Maribel Elizondok jo zuen material hura makinaz”.
Fontanedak euskara aztertu, ikasi eta irakasteko metodo heterodoxoa idatzi zuen eta horren inguruko elkarrizketa egin zion Onintza Irureta Azkunek 2007an ("Nahasteko baino ez du balio subjektuak").
Euskara ikasle, irakasle eta metodo sortzaile izateaz gain, azken urteotan Gasteizko euskalgintzan hartu zuen parte. Besteak beste, Arabako Errioxako euskararen inguruko dokumental bat egin zuen eta Gasteizko Mintzalaguna egitasmoan ibili zen.
Iruña-Veleia auzia argitu nahian
Iruña-Veleia Argitu plataformarekin bat egin zuen Fontanedak eta afera argitzeko ahaleginak egin zituen. Auziaz artikulu andana idatzi zuen hedabideetan, besteak beste, Naiz, Berria eta Alea-n. 2017an Babazorro bloga ireki zuen ARGIAn. Batez ere Iruña-Veleia auziaz idatzi zuen. Grafitoak faltsuak edo egiazkoak ziren jakiteko ikerketa bururaino eramatea defendatu zuen. Juan Martin Elexpuruk Iruña-Veleia, gezurra ala egia? bere blogean gogoratu du Gontzal Fontaneda, eta hala dio: “Iruña-Veleiako gorabeheretan adiskide eta irizkide izan genuen, lan handia egin zuen afera argitzeko ahaleginean. Babazorro bloga kudeatu zuen bost urtez, eta artikulu sorta utzi digu irakurgai auziaz”. “Gizon handia bezain umila, zintzoa bezain langilea” ekarri du gogora.
.
Ilbeltzeko igande goiz batez jo dugu Baztanera. Eguzkiak oraindik ez du Lekarozko plaza argitu; bertan elkartu gara Garbiñe Elizegi Narbarte, Itziar Torres Letona eta Ernesto Prat Urzainkirekin. Itzaletan hotz egiten du eta umorez goxatu dugu lehen agurra, hogei urtean... [+]
Ingelera orduak handitu eta euskarazkoak murrizteko foru aginduaren kontrako helegitea aurkeztu du STEILAS sindikatuak. “Murgiltzea ataka larrian jartzen ari dira” salatu dute.
"EITB euskalduna, zuzendaritzatik hasita!" lelopean, otsailaren 25ean egingo dute elkarretaratzea, asteartean, EITBko ELA, LAB eta ESK sindikatuek nahiz Aldatu Gidoia ekimenak deituta.
Lizarraldean euskara sustatzeko lana egiten duen Bagara elkarteak egin du salaketa: "Sorkuntzarako gaitasuna bultzatzen da eta pentsamendua kritikoa lantzen, hori guztia ikuspegi ludikotik, gozamenean oinarrituta".
44 urte ditu, ama mexikarra, eta eskoziarra aita. Mexiko Berrian jaio zen, Utah-n hazi, eta duela hogei urte izan zuen euskararen berri, Cadizen Zinemagintza ikasten ari zela, norbaitek abizen euskalduna zuela esan zionean. Duela bi urtetik Donostian bizi da eta euskara ikasten... [+]
Hizkuntzarako ere gurasoak haurrentzako eredu direla kontuan hartuta, euskararen erabilera eta irakaskuntzari buruz sentsibilizatzeko helburua duen hamabostaldia antolatu dute Hendaia, Urruña, Donibane Lohizune eta Ziburuko herriek. Martxoaren 15etik 30era guraso... [+]
.jpg)
Otsailaren 22an itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz irekiko... [+]
Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]
Euskarazko B2 eskakizuna zuten bi udaltzain lanpostu baliogabetu zituzten epaileek iazko urtarrilean, euskara eskatzea "diskriminatzailea" izan zitekeela iritzita; eta aitzineko astean, Donostiako Udalak aurkezturiko helegitea ez aztertzeko erabakia hartu du EAEko... [+]
Gabonetako argiak pizteko ekitaldia espainolez egin izanak, Irungo euskaldunak haserretzeaz harago, Aski Da! mugimendua abiatu zuen: herriko 40 elkarteren indarrak batuta, Irungo udal gobernuarekin bildu dira orain, alkatea eta Euskara zinegotzia tarteko, herriko eragileak... [+]
Haurrak dituzten familiei egiten diete deia, bereziki. Seme-alabentzat onena nahi dugulako, etorkizunerako aukerak zabaltzea litzateke euskara ematea. "Eleaniztasunaren aldeko hautua egiteko gonbidapena da, euskara ematea batzea delako", esan du Ana Ollo Euskara... [+]
Azken urteetan, adimen artifizialaren (AA) garapenak hizkuntza gutxituen egoeran eragin nabarmena izan du. Teknologia erraldoiek garatutako eredu nagusiak, hala nola ChatGPT, hizkuntza nagusietan trebatzen dira, eta horrek euskararen moduko hizkuntzak bazterrean uzteko arriskua... [+]
Horrela eman diogu amaiera deskolonizazioari buruzko lantaldeari, joan den azaroan Arraia-Maeztun (Araba) egin ziren “Euskal Herrian ekofeminismoak gorpuzten” topaketen baitan. Lurraldearen defentsaren hainbat espresioren babesleku izan zen, ideia emankorren hazitegi... [+]