Suteek bezala, gerrek, kontrolpetik ihes egin eta zabaltzeko duten erraztasuna ezaguna baino ezagunagoa izanik, pentsa zitekeen munduak adi-adi egon behar lukeela gizateriaren herena baino dezente gehiago bilbatzen duten herrialdeei zuzen-zuzenean eragiten dien –eta gogotik gaiztotzen ari den– gatazka batekin. Baina ezetz ematen du. Myanmar, non dago hori? Zer dela eta kezkarazi behar gaitu han gertatzen denak?
Bada eskueran duzun edozein kartografia-baliabidek esango dizu Asia hegoaldeko horrek, itsaso zabalaz gaindi, beste bost herrialde dituela mugakide. Baina a zer nolako bost: Bangladesh, India, Txina, Laos eta Thailandia. Bosten artean, gizateriaren ehuneko 38 inguru bilbatzen dutenak. Ez da halakorik gertatzen beste inon mundu osoan.
Baina ez litzateke hori buruhaustea, berez. Arazoa da Myanmar gerra “zibilean” murgildu dela azken sei hilabeteetan, duela hiru urteko estatu-kolpe militarraren segizioan. Gerra horren “zibil”-tasunari komatxoak jarri behar zaizkio, ez bakarrik halako kasuetan ohikoa denagatik, baizik eztabaidagarria delako herri baten baitako “barne-gerra” dela egun Myanmarren duguna.
Izatez, deskolonizazio-prozesuan Burma/Birmania izenarekin independentzia lortu zuenetik, ia etengabeko “barne-gerran” egon da egun Myanmar dugun hori. Teorian bertako gehiengo zabala den bamar-herriaren ordezkari litzatekeen agintearen eta gutxiengoen (shan, kachin, karen, rakhine, txinatarren) arteko gatazka litzateke; praktikan, benetako boterea bere eskuetan ia etengabe izan duen armadaren eta gerrilla etnikoen arteko gerra gupidagabea. Gure artean, rohingyen kasua besterik ezagutzen ez bada ere.
2021eko estatu-kolpeak egitate hori gehitu dion berritasuna da gehiengo bamar-jendearen artean militarren aurka diharduen oposizioaren laguntasuna (politikoa, gehienbat, oraingoz, militar eta operatiboa baino gehiago) gutxiengo etnikoen matxinada armatu indarberrituarekin, etsai komunaren aurka. Tatmadaw armadaren moralaren moteltasunean zerikusia izango duena, seguruenera.
Baina korapiloa biziro gaiztotzen da mapa zehatzago behatu eta jabetzen bagara altxamendua, berezko tasunez, baina baita ere operatibotasunez, mugetako egitatea dela. Eta une honetan, hein batean Naypyidaw-eko aginte militarra isolatuta legokeela lurrez mugakide dituen herrialdeetatik.
Egoera horren aurrean, beren urduritasuna egintza bihurtzen hasi dira dagoeneko, batez ere Txina eta India, bi erraldoien kasuan. Myanmarreko suteak aise zeharkatu ditzakeelako orain arte Yunnaneko, Assameko akabuan galduak ziruditen muga haiek.
Toru Kubota uztailean atxilotu zuten, Myanmarko bi herritarrekin batera, Yangonen, erregimen militarraren aurkako protesta batean argazkiak eta bideoak atera ostean.
BBC hedabideak ikerketa bat argitaratu du, eta militarrek uztailean egindako lau sarraskiren berri eman du. Uste dute hilketak “zigor kolektiboak” izan direla, herri horiek baitira agintean dagoen junta militarraren oposizioaren gotorlekua. Armadak ez ditu hilketak... [+]
Otsailean militarrak agintera heldu zirenetik, herritarren aurkako hainbat eraso eta ekintza armatu egin dituzte. 1.100 pertsona hil dituzte ordutik, eta 4.500 (haurrak barne) atxilotuta dauzkate. Biztanleei armak hartzeko eskatu diete oposizioko kideek.
Bangladesheko rohingya kanpaleku bateko suteak gutxienez 15 hildako eta 560 zauritu utzi ditu, eta baita 400 desagertu ere. Sugarrek eremu zabala suntsitu dute eta 45.000 pertsona etxerik gabe geratu dira.
Herrialdeko hiri nagusietan istiluak izan dira Poliziaren eta diktaduraren aurkako manifestarien artean. Euskal Herrian 18:30ak zirenerako, gutxienez, 33 hildako aipatu dituzte nazioarteko hedabide nagusiek, sare sozialetan 60tik gora ere zenbatu dituzte. Nazio Batuen... [+]
Armadak larrialdi egoera ezarri du urtebeterako eta herrialdearen kontrola hartu du. Win Myin presidentea, eta Aung San Suu Kyi estatu kontseilaria eta Bakearen Nobel sariduna atxilotu dituzte.
Rui-Ning eta Huabo Times lantegietako langileek gutun bat bidali diote Inditexen sortzaileari. Sindikatuen aurkako errepresaliak salatzen dituzte, COVID-19aren pandemiaren aitzakian.
Mango eta Zara arropa ekoizleen Myanmarren dituzten lantegietako langileek salatu dute koronabirusa dela eta sindikatutako kideak kaleratu dituztela, eta ez sindikalak mantendu. Penn Stateko Unibertsitateko Munduko Langileen Eskubideen Zentroak gehitu du enpresak hainbat eskari... [+]
Urtarrilaren 16an, Birmaniako (Myanmarko) Katxin gutxiengoko kideek beraien hizkuntzan idazten saiatzen ziren bakoitzean, blokeatu egiten zitzaien Facebook. Ez zegoen modurik post bat egiteko hizkuntza horretan. "Zure eskaera ezin da prozesatu", erantzuten zuen... [+]
Behar militarrek ezin dituzte justifikatu espetxeratzeak, torturak, bortxaketak, sexu esklabotza eta jazarpena bezalako delituak, Nazio Batuen Erakundeak (NBE) publiko egin duen txostenaren arabera.
Mugarik Gabeko Medikuak GKEak kaleratutako txosten baten arabera, rohingya etniako 6.700 kide hil zituen gutxienez Myanmarreko armadak, haien aurka egindako erasoaldiaren lehen hilabetean. Horietatik 730 bost urtetik beherako umeak ziren. Myanmarreko Gobernuak 400 biktima baino... [+]
Rohingya herriko ia milioi erdi lagunek ihes egin dute Myanmarretik (lehengo Birmania) Bangladeshera. Myanmarreko Gobernuko iturriek berriki aitortu dute rohingyen herrien %40 hustu direla armadaren bortizkeriatik ihesi. NBEko Giza Eskubideen goi komisario Zeid Ra’ad Al... [+]
Amnesty International (AI) elkarteak gogor kritikatu du Aung San Suu Kyi, Myanmarreko Estatu Kontseilariak –legez presidentea ez izan arren hark du benetako boterea herrialdean– rohingya etnia jasaten ari den erasoei buruz esandakoak. Myanmarreko armadak giza... [+]