Eneritz Martin, beasaindarra, 21 urte. Fabrikazio mekanikoko diseinuko teknikari izateko gradua ari da ikasten Goierri Eskolan, goizetan. Arratsaldetan, Idiazabalgo Jaso enpresan ari da praktikak egiten. Ikasketek eta praktikek ez diote denbora libre gehiegirik uzten, baina ahalegina egiten du, bere zaletasun handienetako bati ere denboratxo bat eskaintzeko; saskibaloiari. Beasaingo taldean haurrak entrenatzen ditu. Energia handiko neska da, irribarretsua, alaia, kaskagogorra onerako eta txarrerako, maitakorra batzuetan eta ez hainbeste behar denean, gauzak argi eta garbi esaten dakiena parean duena izotz uzteraino. Bere ilusio handienetako bat, Erasmus esperientzia bat bizitzea. Pixka bat ezagutzen dutenek badakite, lehenago edo beranduago, hori ere egingo duela.

Eneritz Martin, bere adineko neska bat gehiago dela aldarrikatzera dator, eta baditu pixuzko arrazoiak horretarako. Egia da, momentuz, ezin duela korrikarik egin, ibilkeran antzematen zaiola ‘zerbait’, hitz egiteko ere zailtasun txiki bat duela, eta ez duela ondo ikusten, beste gauza batzuen artean.

Izan ere, duela bost urte, 18 urte betetzeko hilabete gutxi batzuk falta zitzaizkiola, tumore bat topatu zioten buruan. Saskibaloian jokatzen ari zela zorabiatu egin zen. Nahiz eta hasiera batean ez zuten pentsatu zerbait larria izan zitekeenik, beranduago berriro zorabiatu eta proba medikuak egitera joan zen. Emaitzek ez zekarten albiste onik. 2018ko uztailaren 2an sei orduko urgentziazko ebakuntza egin zioten. Garuneko laugarren bentrikuluan, zerebeloaren atzean, tumorea kendu behar izan zioten. Ebakuntzaren ondoren 48 ordu pasa zituen suspertze gelan. Guztiak ondo behar zuen ebakuntza eginda, baina hurrengo egunetan Eneritzen eboluzioa ez zen behar bezala joan. Infekzio larria zuen eta bere bizitza hari fin batetik zegoen zintzilik. Ezin hitz egin, ezin ibili geratu zen. Guztia ikasi behar izan zuen berriro.

Minbizia gaindituta zuela zirudienean, bigarrenez, kirofanotik pasa behar izan zuen. Tumorea berriro hantxe zen. Eta ostera ere, zerotik hastera. «Ez da gozoa izan», baina batere konplexurik gabe kontatzen du, argi eta garbi hitz eginez.

Inklusioa, ez integrazioa

Azkeneko urteotako bizipenen, eta batez ere, nola hobetu den, eta oraintxe zertan ari den, horren guztiaren inguruan Eneritzekin berriketan, bi hitz atera dira mahai gainera; integrazioa eta inklusioa. Integrazioak, arruntak eta bereziak biltzen ditu baina espazioak, jarduerak, lanak,… desberdin eta era segregatuan egiten dituzte. Gizartea, homogeneitatearen arabera banatzen du.

Inklusioa, harago doa; gizarte inklusiboan arruntak eta bereziak batera hezten dira, espazioa bat da bientzat, elkarlanean jarduten dute eta kuadrilla bakarra osatzen dute, besteak beste.

Eneritzek, inklusioaren aldeko ahotsa altxatu nahi du: «Aukera berdintasuna eskatzen dut; ikasteko, lanerako, kirola egiteko…». Garbi dauka, hori dela «guztiontzat gizarte justu» bat eraikitzeko modua, eta justua izateaz harago, garbi du baita ere, inklusioa dela behar bereziak izan dituenarentzat errehabilitazioaren parte ere.

«Ikasgelan edo lanerako elkarrizketa bat egiterakoan, batzuek behintzat, zer dudan zuzenean galdetu beharrean, arraro begiratu eta norbere ondorioak ateratzen ditu, eta horrek, sarri, sortzen ditu egoera desatseginak eta okerrak. Okerrak, zeren norbaitek pentsa lezake ez naizela gai zenbait gauza egiteko. Eta bai, hala da, ezin dut korrika egin edo pixu handirik altxatu adibidez, baina ikasteko eta lanerako gaitasuna dudala egunero-egunero ikus daiteke, ikusi nahi duenak behintzat».

Eskerrak

Eneritzen bizitza lehenbailehen normaltasunera itzul dadin lagundu eta babestu duten guztiei eskerrak emateko ere baliatu nahi ditu lerro hauek; «Eskerrak modu batean edo bestean lagundu didaten den-denei, baina bereziki, Beasaingo Martin Joxe Mendiari, niretzako aitona bat bezala delako».