Giza eskubideak nazioarteko merkataritzaren gainetik: oztopoz betetako helburua
Urriaren 23tik 27ra Genevan egin da hirugarren lan saioa –2015 eta 2016koen ostean– transnazionalen giza eskubideekiko erantzukizuna arautzeko. Helburu hori betetze aldera, itun lotesle bat sortzeko NBEren agindua du gobernu arteko lantalde batek; ez da erronka erraza, besteak beste Europar Batasuna prozedura zango-trabatzen ari delako. Lantaldearen bileran izan zen Erika González, OMAL multinazionalen behatokiko (OMAL) ikertzailea, eta hark eman digu Genevako saioaren berri.
2014an lantaldea eratzea onartu zenetik hirugarren saioa izan da hau. Zer erabaki da?
Funtsean, prozesua aurrera doala. Horrek esan nahi du laugarren lan saioa egingo dela 2018an, oraindik zehaztu gabeko datan. Konpromisoa hartu da lau hilabete lehenago aurkezteko transnazionalek giza eskubideekiko duten erantzukizuna finkatuko duen dokumentuaren zirriborroa, ondoren lan saioan eztabaidatzeko. Aurrera jarraituko da beraz, baina ez oztoporik gabe.
Zirriborro horren ildo nagusiak zeintzuk izango diren esaterik badago?
Lantaldeko presidentzia duen Ekuadorrek agiri bat aurkeztu du, itunak jaso beharko lituzketen elementuak aipatuz. Aipagarrienetako bat da –azken hamarkadetan ez baita horrela izan– giza eskubideak merkataritza eta inbertsiorako nazioarteko arauen gainetik jartzen dituela. Horrek aurkako erantzun ugari eragin du; Mexikoko ordezkaria, konparazio baterako, oso tematuta zegoen hierarkikoki giza eskubideak gainetik egin behar luketela ukatzen.
Beste elementu aipagarri bat da bereziki azpimarratzen dela ituna enpresa transnazionalei baino ez dagokiela.
Europar Batasuna indarrez aritu omen da horren kontra.
Bai, balizko itun batek enpresa guzti-guztiei eragitea eskatzen dute, nahiz eta gaian aditu askok hamaika aldiz nabarmendu duten transnazionalak direla, hain zuzen, giza eskubideekiko betebeharrei izkin egiteko erraztasun handiena dutenak.
Irakurri dizudanez, EB ez da prozesua geldiarazi –edo behintzat moteldu– nahi duen eragile bakarra.
Ez, ildo beretik doaz beste estatu batzuk (Errusia, Mexiko, Australia, Suitza…) eta transnazionalak noski. Haien helburu nagusia da itun loteslea baztertu eta 2005ean NBEk onartu zituen Zuzentze Printzipioek –Ruggie Printzipio esaen zaienak– indarrean jarraitzea. Labur esanda, enpresek boluntarioki onartutako ekinbide sorta bat dira printzipio horiek, baina inolako betebehar errealik ez dakarkienak. Giza eskubideekiko begirunez jokatu behar dela aipatzen da, baina hori betearazteko mekanismorik gabe.
Eta AEBak?
Zuzenean gobernu arteko lantaldean parte hartzeari uko egin zioten hasiera-hasieratik, eta dagoeneko iragarri ez dutela onartuko hortik atera daitekeen inolako itunik. Ezustean, joan den asteko saioko azken egunean bilera batera azaldu ziren, baina prozesua amaitutzat eman beharko litzatekeela esateko baino ez.
Zer gerta daiteke hemendik aurrera?
Azken 40 urteetako aurrekariek erakutsi dute estatu indartsuenek eta transnazionalek badutela lanabes nahikorik prozesu osoa geldiarazteko. Burokraziaren bidez motelduko dute, interpretazio zabaleko dokumentu anbiguoak onar daitezen saiatuko dira, prozesua bera ezbaian ipiniko dute… Momentuz, ikusi beharko da zer gertatuko den datorren martxoko NBEren Giza Eskubideen Kontseiluan.
Gasteizko Mercedeseko langileek bederatzi orduko bi txandetan egingo dute lan aste bitartean, eta larunbat goizetan zortzi orduz, 2025eko martxotik aurrera. Hori da enpresako patronalak iragarri duena iragan astean, gehiengo sindikala aurka azaldu bada ere. Osasunerako eta... [+]
Enpresek presio handia egin dute azken boladan eta “inbertsio estrategikoak arriskuan egon daitezkeela” mehatxu egin zuten. Iberdrolako presidenteak ordea, zerga honek bere kontuetan “oso gutxi suposatzen duela” adierazi zuen duela aste bi. Bankuen... [+]
Iberdrolak 5.472 milioi euroko etekinak izan ditu aurten irailera arte, eta bere aurreikuspenen arabera 2024an errekor berria jarriko du irabazietan: iaz baino %14 gehiago. Repsolek uztailerako 1.626 milioi euro zeuzkan poltsikoan, eta 2023an irabazitako 3.168 milioiak aurten... [+]
Adimen artifiziala denen eskueran jartzearekin, multinazional teknologikoek cloud datu zentro erraldoiak eraikitzeko planak ugaritu dituzte. Ekipamendu informatikoz betetako mega-fabrikon aztarna ekologikoa ikaragarria da: elektrizitateaz gain, milioika litro ur behar dute euren... [+]
2023an, karbono dioxido isuriek %5,3 egin dute behera Espainiako Estatuan. Gehien isurtzen duten hamar enpresen artean, bakarrak egin du gora, Iberia hegazkin konpainiak, %10,7ko igoerarekin. Kutsatzaileen zerrendan aurrena Repsol dago.
Marka historikoak hautsi dituzte bi enpresek 2023an: Mercadonak lehen aldiz lortu du 1.000 milioi euroko irabaziak gainditzea.
% 10,7ko igoera izan du aurreko ekitaldiaren aldean; iaz, 4.339 milioiko errekorra lortu zuen. Hala ere, Ignacio Sanchez Galan presidenteak irabazi elektrikoen kargaren aurka egin du.
Davoseko talaimendi distiratsu eta zuritik hitz egin digu Repsoleko sheriffaren ahotsak, denok entenditzeko moduan: “We have to broaden our mind”. Alegia, mentalitatea zabaldu behar dugula, ezin dugula pentsatu erregai fosilik gabe bizi gaitezkeenik. Ze uste zenuten... [+]
Davoseko talaimendi distiratsu eta zuritik hitz egin digu Repsoleko sheriffaren ahotsak, denok entenditzeko moduan: “We have to broaden our mind”. Alegia, mentalitatea zabaldu behar dugula, ezin dugula pentsatu erregai fosilik gabe bizi gaitezkeenik. Ze uste zenuten... [+]
Epaitegiak adierazi du ez dagoela nahikoa frogarik akusazioa babesteko.
Frankismoa ez zela 1975ean amaitu diktadoreak ohean azken hatsa eman zuenean, hori badakigu. Erregimenaren haziek bizirik iraun zuten poliziaren tortura ziegetan, justizia auzitegien sumarioetan eta militarren zein politikarien deklarazio kolpistetan –Aznarrek azkenaldian... [+]
Erabili eta bota. Abiadura handiko modak saltokiak eta etxeetako postontziak bete ditu aspaldion, fast fashion ere esaten zaio. Baina azkarretik baino inozotik gehiago du: lan prekarioarekin hondakin mordoa sortzeaz gain, arropa garraiatzen fuel-olio kopuru izugarriak erretzen... [+]
Ustelkeriaren kontrako Espainiako Estatuko fiskalak berretsi du Iberdrolak argindarraren prezioa manipulatu zuela 2013an, eta urtegietatik ura kentzen aritu zela frogatutzat eman du, konpainia elektrikoaren kontra egiten ari diren epaiketan.
Krisi ekonomiko betean, 2013an Iberdrolak argindarraren prezioa manipulatu eta artifizialki igo zuela ondorioztatua du Espainiako Merkatuen eta Lehiaren Batzordeak, eta horren erruz kontsumitzaileek 96,7 milioi euro gehiago ordaindu behar izan zituztela. Konpainiaren aurkako... [+]
Auto elektrikorako bidean egokitu beharra duela iragarri du multinazional alemanaren Nafarroako lantegiak, eta horren ondorioz, datozen bi urteetan 400 lanpostu murriztuko dituela jakinarazi die langileei.