1931n jaio zen Frantzian, Parisen, eta zortzi urte besterik ez zituela lehertu zen Bigarren Mundu Gerra. "Ez dago halako ikastaro trinkorik kontzientzia politikoa ereiteko", kontatu zion ARGIAri 2008an, Amets Arzallusek eginiko elkarrizketan. "Arerioaren zentzua jasotzen duzu, eta borroka egin beharra, arerio hori beldurgarria baita, gorrotagarria, zapaltzailea, fusilatzailea, torturatzailea... eta ez zaio auzoan urratsik ematen utzi behar. Hala pentsatzen nuen nik hamar urterako". Hitz horiek definitzen dute Gilles Perrault.

Bigarren Mundu Gerra hasi aurretik, Lehen Mundu Gerraren "biharamuneko pozean" bizi ziren Frantzian, hala pentsatzen zuen Perraultek, armada frantziarra "munduko indartsuena" zela uste zelako. Eta usteak erdia ustel:  "Indar uste hura, baina, indar hustea bilakatu zen, eta armada frantziarra abaildu egin zen. Bidera atera nintzen, eta ikusi nituen ofiziale frantziarrak beren emazteekin maletak hartu eta ihesean, ikusi nituen soldadu frantziarrak amildegira beren fusila botatzen, eta guri desertatzeko eta ihes egiteko esaten. Etsipen min izugarria sentitu nuen (...) Frantziaren uste gabeko porrot hark mundu osoa harritu zuen".

Nazismoaren biktima izan zen nerabe zela, Gestaporen mehatxuen beldur, eta ikara pasatutakoa da, bere familia erresistentea izan baitzen, SOE sare britainiarreko partaide. "Oso sentimendu arraroa zen niretzat, ikustea nire gurasoak, biak abokatuak, burgesak, katolikoak, eta terrorista deitzen zietela egunkarietan, afixa alemaniarretan. Orduan ohartu nintzen pertsonak ez duela bere irudi sozialaren antzik zertan eduki". Gestapok etxeko atea jo zien 10 urte eskas zituela, bere aita eramateko; aske utzi zuten gero.

Idazle konprometitua

Pentsaeraz antifaxista izateaz gain, militantea ere bazen, eta idazle eta kazetari ofiziotik jardun zuen borrokan. Orkestra Gorriaren historiagilea izan zen –L' orchestre rouge liburua, 1967an, nazismoaren barrunbeak ezagutu zituzten espia errusiarrei buruzkoa–, eta 1960ko hamarkada berean AEBetan ere egona da afroamerikarren eskubide zibilen defentsan informatzen, baita Indian eta Japonian ere, eta aurrez Aljerian: Frantziako armadako kide izan zen eta bertan ikusitakoak kontatu zituen Les Parachutistes saiakera liburuan, 1961an argitara emandakoan, zeinak harrabotsa sortu zuen Frantzian.

Idazle konprometitua izan zen Perrault. Hitza bala izan daitekeela, honela kontatzen zion ARGIAri: "Nik lekukotasunak emateko beharra sentitzen dut. Ikerketa bat egin eta jendeak ez dakien zerbait jakiten badut, injustizia baten berri izaten badut, mobilizatzeko ordena jasotzen duen soldadua bezala sentitzen naiz, lubakira jo behar dut, obligazio morala dago. Boligrafoa arma izan daiteke, beraz erabiltzeko beharra dago. Bestela desertzioa da".

Marokori buruzkoek, zalaparta

1991n, Notre ami le roi edo Gure lagun erregea liburua publikatu zuen, zeinak Hassan II erregearen erregimen faxista eta totalitarioa hitzez eta testigantzez eman zuen argitara, besteak beste torturak, zentsurak, ehunka herritarren desagertzeak eta fusilamenduak kontatuta. Frantzian, ordura arte, Marokoren irudi oso positiboa zabaltzen zen, bi gobernuen arteko aliantza estrategikoaren adierazle gisa, eta horrez gain, hedabide, korporazio eta enpresa handiek interesak zituzten Marokon.

Marokok liburuaren zirkulazioa erabat eteteko bereak eta bi egin zituen, idazlearen aurkako bide judizialak zabaltzeraino, baina liburuak kontatzen zuena atzeko atetik sartu zen jendearen etxeetara, eta sortu zuen harrabotsa ez zen nolanahikoa izan. Nazioartera hedatu zen, eta Marokok, azalpenak eman behar izan ostean, atxiloturik zeuden herritar asko aske utzi zituen.

Euskal Herriaren askapenaren alde: "Irabaziko du"

"Bidea laburrago edo luzeago izango da, baina [Euskal Herria] segur da irabaziko duela", adierazi zion Perraultek ARGIAri. Frantziako eta Espainiako Gobernuei zuzenduta zera zioen, "Euskal Herriaren aurka itsutzea aurrez galdutako borroka" dela, eta herri bat bere askatasuna lortzeko borrokatzen duenean, lehenago edo beranduago lortuko duela; "oso arraroak dira salbuespenak".

2008an egin zitzaion elkarrizketa Perrault idazleari, eta kritikoa zen oso ETAk armak erabiltzen zituelako. Uztearen aldeko jarrera eskatzen zuen, ez zelako produktiboa:

"Atentatu bakoitzak Madril eta Paris poztu egiten ditu, ez dut esango bortizkeria sekula ez denik egon justifikatua, ez dut esaten Francoren garaian ez zitzaienik tira behar guardia zibilei eta bonbak leherrarazi Carrero Blancoren autoa pasatzen zenean, hori dena oso ongi egina zegoen, baina bortizkeriak eraginkorra izan behar du, kontra-produktiboa baldin bada utzi egin behar da, eta momentu honetan ez du inongo konponbiderik ekartzen, arazoak sakontzen ditu, eta soluzioa ezinezkoago bihurtzen du. Utzi egin behar da. (...) Ez dut esaten bortizkeria utzi eta soluzio zoriontsu eta baketsuak azalduko direnik begitara. Baina behintzat arerioari beto eskubidea ematen dion karta kendu egingo zaio eskuetatik. Eta konbentzitua nago, orain, bortizkeria Parisen eta Madrilen armarik onena dela edozein aurrerabide blokeatzeko. Madrilek arazorik gabe eman dezake urtero hamar guardia zibilen bizitza, bideko istripuetan gehiago hilko dira".

Mundua, "konplize pasibo"

Idazle konprometitua izan zen Gilles Perrault, bai, eta gero eta bakanago eta bakartuago geratzen hasi zela sentitzen zuen. Munduaren joera moduko bat zela zioen jendea hainbat auzietara ez konprometitzea, "gauzak diren bezala onartzea". Zahartzaroa, funtsean, horrela ulertzen zuen ere, "porrot gisa".

Hausnarketa hauxe luzatzen zion ARGIAri, gizartearen norantzaz:

"Bada inertzia gisako bat nagusitzen ari dena, konplizitate pasibo bat, gauzak diren bezala onartzea, baita injustiziak ere. Nik beti adibide berdina ematen dut: badakigu komisaria espainiarretan torturatu egiten dela, eta hala ere Frantziak Espainiako Estatuari euskaldunak eskura ematen dizkio. Eta guk utzi egiten dugu hori hala izan dadin, intelektualak ez dira mobilizatzen. Duela hogeita hamar edo berrogei urte sekulako olatua sortuko zen. Orduan baziren goi mailako intelektualak, Francois Mauriac, Andre Malraux, Jean Paul Sartre, edo Simone de Beauvoir, baina arraza hori itzali egin da eta ez da berririk piztu. Etsipenetik jaiotzen den jarrera da, eta etsipena are etsiago bihurtzen du. Eta lastima da zinez, hain justu bere ahotsa entzunarazi dezakeen kategoria sozio profesionala delako, eta nire ustez bitartekoak dituenak batzuetan betebeharra ere izaten du".