Zure etxaldea presentatzen ahal diguzu?

2013ko urrian instalatua naiz “Ameztia” etxaldean. Ene ottoren segida hartu dut. Zazpi hektara mahasti, hamar hektara pentze eta 150 ardi esnedun baditut. Esnea Berria kooperatibari saltzen dut. 2001a artio, ene ottok hiru hektara mahasti zituen eta Baigorriko kooperatibari saltzen zuen mahatsa. Kooperatibatik atera zen eta arnotzen hasi zen. 2004tik 2006ra lau hektara gehituak izan dira. Orain otto erretretan da baina laguntzen nau eta langile bat badut denbora osoz.

Transmisioa nola pasatu da?

Ene burrasoak ez dira laborariak bainan ttipi-ttipitik ottoren etxaldera heldu nintzen, biziki maite nuen. Hazkuntzari buruzko BEP eta Bac Pro segitu ditut Frantsesenian eta mahastigintzari buruz Bordelerat joan naiz BTSa pasatzeko. Gero hiru urtez mahastigintzan langile izan naiz, “Arretxea” etxaldean, Irulegin eta bi urte egon naiz hemen langile, etxaldea senditzeko, segida hartu aintzin.

Nolako mahastiak dituzu?

Mahastiak denak Baigorrin dira, etxen ondoan, lau hektara “klasikoan” eta hiru terrazetan. Irulegiko sor markan izanik, mahats mota batzu erabili behar dira: Bordelesa eta Axeriak arno beltza eta gorriaren egiteko eta Izkiriota handia eta Ttipia bai eta Xuri zerratua arno xuriaren egiteko.

Mahastizainaren lana desberdina da urtean zehar: moxtea eta aihena lurrera botatzea neguan; primaderan mahastia xuxen pusatzen laguntzen dugu; udan ostokatzea da mahatsaren inguramena sanotzeko, golkokatzea produktzioa erregulatzeko eta kalitatea hobetzeko. Urte batetik besterat, lana berdina izanagatik, emaitza arrunt desberdina izan daiteke. Aurten adibidez urri hastapenean, 35 tona mahats bildu ditugu.

Aroari lotuak diren eritasuneri buru egiteko, tratamenduak egiten ditugu: kobrea “mildiou” gaitzaren kontra eta sufrea oïdiumaren kontra. Ez dut peztizidarik emaiten, aurten dena “rotofilan” [motosega, desbrozadora] garbitu dut. Ez gira sistema biologikoan baina egin ahala sanoki aritzeko xedea dugu. Aurten euri ainitz izan da, temperatura gorenekin, eta uholdeen ondotik ere zaila izan da. Eritasunanen presionea sekulakoa izan da. Galtzeak hein batean mugatu ditugu.

Osebak egiten zuen haritik, arno guzia transformatzen duzu...

Dena gure gain da, dena transformatzen dugu. Biltzea egin eta mahatsa gure etxeko sotoan arnotzen dugu. 15.000 botila arno beltz egiten ditugu, 5.000 gorria eta aurten 7.000 xuria. Bordeletik heldu den enpresa bati esker, arnoa botiletan ezartzen dugu. Aurten, kapzula eta etiketak guhauk ezartzeko materiala erosi dugu, autonomia biltzeko, kostua ttipitzeko.

Nun eta nori saltzen duzu arnoa?

Erdia etxaldetik saltzen dugu, bisitaraziz, momento goxo batzu pasatuz. Euskal Herriko ostatueri eta Pariseko batzueri saltzen dugu %30a, barnekaldeko eta kostaldeko “caviste”ri, Idokiko kideekin partzuergoan ala etxalde idekitzeetan saltzen dugu %15a eta %5a esportazionean, Ameriketan eta Belgikan.

Helburua da etxetik saltzea ahal bezainbat. Jendeak etxaldea bisitatzen du eta mahastizainaren ezagutzeko abantaila du. Harreman horiek aberatsak dira. Momento azkarragoak dira apiriletik irailera. Taldeak ere heldu dira, gazteak, zaharrak… Konfiantxa badute lekuko gauzetan. Gero ta konfiantxa gehiago egiten dute Irulegiko arnoaren baitan. Urratsez urrats bere irudia hobetuz doa. Lekuko jendeak ere gero eta gehiago hurbiltzen dira.

Ekoizle independentea zira, hemengo mahastizain gehienek Sotoarekin lan egiten dutelarik...

Ottok hautu hori egin zuen etxaldeari segida baten emaiteko esperantxarekin. Esperientzia berri bat bizi nahi zuen, etxaldeari idekidura bat eman. Egun bagira hamar independente, 110 hektarekin eta kooperatiban 40 ekoizle, 140 hektarekin. Independenteen abantailak dira landaretik botoilaraino eramaiten duzula lana, zirkuito osoa. Bainan ainitz inbestizamendu behar da, pertsonala eta ekonomikoa. Gauza aberasgarri bezain zaila da. Ofizio desberdinak egiten ditugu: produkzioa, transformazioa, salmenta, kudeaketa, administratiboa… bainan hala ere mahasti lana begietarik ez da galdu behar. Mahastian untsa arizan behar da, arno onaren egiteko eta errezkiago saltzeko.

Mahastizain gazte ainitz bagira. Dinamika horrek sor markari boleo berri bat emaiten ari dako. Izan independente ala koperatiba, harreman onak dira eta elkarlanaren enbeia eta beharra senditzen dugu.

Sor markak zer ekartzen dako Irulegiko arnoari?

Sor markarik ez balitz izan, ene ustez, arnorik ez zen izanen hemen. Egun sor markak komunikazio indar bat ekartzen du, promozio kolektiboa da. Irulegi ainitz lekuetan ezagutua da eta kanpoko apelazione batzu jelos dira. Sor marka hain ttipia izanki, nolaz hain ezaguna giren galdezka ari dira.

Babesa ekartzen du ere eremuaren aldetik, ezagupena egiteko manerari buruz, kalitateari buruz, araudiak zehaztuz. Denak konziente gira sor marka ttipi baten geroaren segurtatzeko, bide bakarra kalitatea dela eta ez kantitatea.

Geroa nola ikusten duzu?

Gustoa mahastian dut aski gehiago. Hobeki ulertzen dut mahastia ardia baino. Errealitatea da ere bi aktibitateen untsa eramaitea zaila dela enetako, pizua ere. Heldu diren urteetan, artaldea ttipituko dugu. Pentsatzen dut hautuak egin behar direla ordu deno. Helburua da aktibitate batean zentratzea, ditugunak ahal bezain untsa eta plazerrekin eramaiteko gisan. Laborantxak familia biziarazi behar du bainan helburua ez da esklabo izaitea. Ene lanbidea eta etxaldearen geroa ez dut bestela ikusten. Konfiantxa dut geroan. Euskal Herrian hainbeste janari on bada nun Irulegiko arnoa beharrezkoa den! Hemengo laborantxaren garapenean, mahastigintzak bere saila ekarri behar du. Bainan kontziente naiz deuse ez dela irabazia.