Prozedura judizial honen bidez, Getariako Balenciaga museoaren kudeaketan sorturiko irregulartasunak berriz bueltatuko dira hedabideetara hamarkada baten ondoren. Hasierako aurrekontua baino bost aldiz garestiago atera zitzaien proiektua erakunde publikoei eta diruaren erabilera desegoki horrekin batera, auziko bi inplikatu nagusien arteko harremanek zipriztintzen dute auzia: Mariano Camio Getariako alkate ohia da bata eta astearte honetatik hilaren 17ra arte akusatuen aulkian izango da; Julian Argilagos arkitekto kubatarra da bestea: 2005. urtetik desagertuta dago eta haren aurka nazioarteko atxilotze-agindua emana dago. Lau urteko kartzela zigorra jokatzen ari da epaiketa honetan.

Auziko hirugarren protagonista Rolando Paciel da, arkitekto kubatarra hau ere, baina Argilagosen aldean akusazio txikiagoari aurre egin beharko diona: 3.600 euroko isuna jaso dezake intrusismo delituagatik.

1987an sortu zen Getarian Cristobal Balenciaga jostun ezagunari eskainitako museoa egiteko asmoa eta 1988rako Eusko Jaurlaritza hasia zen Balenciagaren kolekzioko piezak erosten. Ordutik datoz problemak: fiskaltzak egindako ikerketan, arreta deitzen du “bildumako zenbait jantzi eta objekturen desagerpenaz” egiten den aipamenak, izan ere, joan den hamarkadan oposizioko zenbait politikarik salatu zutenez, Balenciagak emakumeentzat diseinatutako zetazko zapiak Gipuzkoako EAJko buruzagien emazteen eskuetan bukatu zuten. Baina “esku aldatze” horiek 1988tik 1990era bitartean gertatu zirenez, fiskaltzak delituak preskribatutzat eman zituen.

Zapien kontuak balio du kasu honekin lotuta agertzen den ondasun publikoen erabilera okerra ilustratzeko, baina anekdotikoa da hortik aurrera etorri zenaren aldean. 2007. urtean lehertu zen benetan “Balenciaga auzia” eta joan den hamarkadako hemeroteka begiratzen duenak kasuarekin lotutako informazio asko aurkituko du.

Orduan jakin zen Camio-Argilagos tandemak 2006. urtean baimenik eskatu gabe Balenciagaren kolekzioaren parte bat Miamira (AEB) eraman zituztela –Argilagos han bizi zen– eta eramandako pieza batzuk ez zirela egoera onean bueltatu: ezkontza-soineko bat, emakumeentzako hiru bata arin –deshabillé delakoak– eta Balenciagak diseinatutako kasket bat deformatuta, josturak deseginda edo tarratatuta bueltatu zituzten. Jabetza publikokoak ziren eta, beraz, administrazioaren ondareari egindako kaltetzat jo ziren: 150.000 euro.

Hasiera besterik ez zen: ikerketak Camio eta Argilagosek egindako mugimenduak berrikusi ahala, irregulartasun ugari azaleratu zen. Bi milioi euro baino gehiago galduta, Balenciaga Fundazioaren eta harekin lotutako Berroeta Aldamar sozietatearen artean –1,2 milioi inguru lehenbizikoak eta 800.000 euro inguru bigarrenak–.

Fiskaltzaren arabera, Camiok kudeaketarako eskumen handiak izan zituen bai Balenciaga Fundazioan, bai Berroeta Aldamar sozietatean eta Argilagos kontratatu zuen 1999an, nahiz eta arkitekto honen titulua ez zegoen Espainiako Estatuan homologatuta. Bien arteko “harreman sentimentala” da irregulartasunen gakoetako bat fiskaltzaren ustez.

Argilagos 500.000 euro ingururen truke kontratatua izan zen arren, ikerketaren arabera ia hirukoitza kobratu zuen eta gainera ez zituen egin eskatu zizkioten lanetako batzuk –eta beraz, beste batzuei eskatu behar izan zitzaizkien, beste milioi erdi bateko gastua eraginez–.

Camiori dagokionez, ikerketaren arabera museoaren kreditu txartela erabili zuen bere autoa –Audi A3 bat– konpontzeko hamar alditan eta 1.000 litro gasolina baino gehiago edan zituen kotxe horrek herritarrek euren zergen bidez ordaindutako dirutik. Argilagosekin batera AEBetan zehar bidaiatzeko aukera eman zien kapital publikoak: New York, Los Angeles, San Frantzisko eta Dallasera joan ziren, baita pixka bat gerturago ere, Parisera. Hori guztia, Argilagosen emazte ohiak eta familiak kobratutako 35.000 euroak ahaztu gabe.

Duela hamar urte baino gehiago lehertutako eskandalua orain iritsi da epaitegira, prozesu luze baten ondoren. 2014an eman zuen fiskaltzak amaitutzat ikerketa eta 2018ko apirilean hasi behar zen epaiketa, baina Getariako alkate ohiak izandako arazo medikuek atzerapena behartu zuten.