Zein kristalen atzetik begiratzen dugun, horren araberakoa omen da guztia. Hau da, gure subjektibotasunak ematen du mundua esplikatzeko gakoa. Esaldi horretatik dator feminismoak asmatutako betaurreko moreen irudia; emakumeen historia eta emakumeek gizartean duten presentzia balioesteko beharrezkoa dela betaurreko moreak janztea, alegia.
Historia ikasle nenbilenean, gure unibertsitateak ezkertiar fama handia zeukan. Oso modu kontsekuentean, besteak beste, Emakumeak Antzineko munduan, Emakumeen arkeologia izenburuaren gisakoak zituzten ikasgai batzuk eskaintzen zituzten. Baina ikasgai haietan arazoaren azala soilik antzeman nuen. Esan nahi dut, erromatarren garaian eta munduan, gizonezkoez gain, emakumezkoak ere bazirela jakitea ondo dago, baina ez zait oso iraultzailea iruditzen, ezta frogatzen bereziki zaila ere.
Benetako aldaketa nire kasa ikertzen hasi nintzenean jazo zen. Izan ere, konturatu nintzen historiografian zebilen pisu astun askok gaizki egin zutela zegokien lana; inertziagatik, moldeen formagatik eta, batez ere, betaurreko zaharkitu miopeak erabiltzeagatik. Ulertu nuen kontua ez zela emakumeen presentzia ziurtatzea soilik, baizik eta gezurrak direla orain arte era batean kontatutako hainbat gauza. Zer kontatu den gaizki? Bada, adibidez, ez da esan Frantziako Iraultzaren aurreko matxinadetan emakumeak lehen lerroetan egoten zirela, edota erromanikoko elizen sustatzaile eta kudeatzaile nagusiak emakumezkoak izan zirela, edota bertsolariaren irudia eta emakumea bat etortzea arrunta zela, edota Euskal Herriaren eraikuntzaren oinarriak jarri zituztela...
Estatu modernoaren moldeak (eta berarekin batera, hegemonia kulturalak) historia egiteko erabili ohi dira
Kultura gutxituekin edota estatu gabeko nazioekin gauza bera gertatzen dela geroago ikusi nuen. Ez da zaila frogatzea, gaur egun ere, estatu modernoaren moldeak (eta berarekin batera, hegemonia kulturalak) historia egiteko erabili ohi direla. Adibide txiki bat: nire doktore-tesia Pirinioen erromanizazioari buruzkoa izan zen. Orduan, harriduraz konturatu nintzen ikerlan gehienek erromatarren garaiko Pirinioen azterketa, zer eta gaur egungo estatu-mugak zainduz egiten zutela! Hau da, ikerlariek (frantses ala espainiar ohikoan) bere estatuko muga garaikideen esparruan zegoenari besterik ez zioten begiratzen, mugaz beste aldekorik ez balego bezala. Hara, bada, hori historia gaizki egitea da, eta ateratzen diren ondorioak okerrak.
Azken sorpresa nire historialari kuttunetako batekin, Carlo Ginzburgekin, izan nuen. Bere obra ospetsuenak, Il formaggio e i verni (Gazta eta harrak), Menocchio izeneko errotariaren historia kontatzen du. Kontakizun izugarri polita da, mikrohistoria adibide ospetsuena. Ikerlana Menocchioren kontrako epaiketako Inkisizioaren dokumentuetan oinarritzen da, zehatzago esanda, dokumentu horietan jasotako adierazpen edo deklarazioetan. Ikerketarako orduan, hitzak giltza dira. Eta sorpresa galanta nirea, ohartu nintzenean egileak ez duela behin ere aipatzen Menocchiok deklarazio horiek berea ez zen hizkuntza batean egin zituela.
Nahiz eta epaiketa burutu zen eskualdea Italiako Estatuaren lurraldea izan gaur egun, Menocchio ez zen italiarra, friulitarra baizik. Eta, jakina, Italiako Estatua ez zen existitzen. Friuli garai hartan Veneziako Errepublikaren eraginpeko lurraldea zen. Antza, Menocchiok inkisidoreen galderei erantzuteko hizkuntza toskanar-veneziarra erabili zuen, hain zuzen ere, frogatu nahi zuelako auzitan jarritako bere ideiak ez zirela “friulieraz bizi zen nekazari ezjakin” batenak. Epaiketarako Menocchiok bere ohiko hizkuntza, friuliera, alde batera utzi eta botere politikoaren hizkuntzan hitz egiten saiatu zen, hobe beharrez. Hau da, han hizkuntza hegemoniaren historia bat ere badago, baina Ginzburgek ez du analisi soziolinguistikorik burutzen liburuan, eta ez zaio interesatu hizkuntza-mendekotasunari buruz hitz egitea. Horrela, nire iritziz, ikerketa herren geratzen da, eta Menocchioren erretratoa egiteko gauza garrantzitsu batzuk, berriz, ezkutuan.
Carlo Ginzburgen betaurrekoekin ez ziren gauza horiek ikusten, antza; edo, beharbada, nireak ote daude gaizki enfokatuak? Hori zuen esku utziko dut. Horren harira, neure egiten dut How the Irish Saved Civilization (Zibilizazioa irlandarrek nola salbatu zuten) liburuaren hasieran egileak dioena:
"Historia honetan zehar, hainbat anfitrioi aurkituko ditugu, guztiak ere oinarrizkoak eta zerbait esateko dutenak, eta agian batzuek pentsatuko dute haien historia dela existitzen den bakarra. Gizalegezkoak izango gara eta mespretxurik gabe entzungo diegu. Gauzak bere ikuspuntutik ikusten ere saiatuko gara. Baina noizean behin lehoiak (hau da, galtzaileak) lausengatuz aurkituko dugu geure burua, eta, kasu horretan, irakurle bakoitzak bere kabuz jakin beharko du moldatzen".
Bonbardaketarik tragikoena larunbatean burutu zuen Israelgo Armadak, desplazatuen ehunka dendaren aurka, Al Mawasin, Gazako hegoaldean. Israelgo Armadak "eremu humanitario seguru" izendatu zuen eremu hori. Gutxienez 90 pertsona hil eta 300 zauritu zituen bost misil eta... [+]
Ostiral goizean ekitaldi politiko bateratua egingo dute Gironan, Herrialde Katalanetan. Puigdemont faltako da, ezin baitu itzuli.
Israelgo egunkari Haaretz-ek hilabeteetako ikerketa egin du Israelgo Armadak iragan urriaren 7an Hamaseko erasoari nola erantzun zion aztertzeko. Armadako soldadu eta ofizial ugarirekin hitz egin du eta ondorioa argia da: Israelek Anibal direktiba indarrean jarri zuen, aurretik... [+]
Frantziako Estatuaren aurkako protestak aitzina doaz Kanaky irlan eta errepresioak ere ez dauka etenik. Uztailaren 10ean tiroz hil du errepide blokeoan zegoen Rock Victorin Wamytan gaztea. Independentisten artean ezaguna den familia batekoa da gaztea: 1998ko Noumeako Bake... [+]
Sionista hitza daukaten argitalpenak ezabatuko ditu, juduei edo israeldarrei erreferentzia egiten dieten kasuetan. Orain arte baino modu zabalagoan hartuko dute erreferentziak aztertzeko irizpidea, eta sionisten aurkako mugimenduei eragin diezaieke.
Gazatik itzulitako soldaduek aitortu dute bertan ez dagoela tiro egiteko irizpiderik. Armada sionistak nahieran egiten du tiro, etxeak erre eta gorpuak lurrean botata utzi, guztia komandanteen onespenarekin.
"Zaila da, baina beharrezkoa". Hala azaldu du The Lancet zientzia aldizkariak Gazako hildakoak kontatzeko hartu duen lanaren berri. Hildakoen kopurua, gaixotasunak eta bestelako zeharkako faktoreak kontuan hartuta, gutxienez 186.000 pertsona hil dituztela kalkulatu... [+]
Netanyahuk baldintza bezala jarri du Israelek ofentsiba berrabiarazi ahal izatea “gerraren helburuak bete arte”. Iturri batzuen arabera, Hamasek onartu du su-eten iraunkorra negoziaketen lehen fasean adostea, aurrebaldintza izan beharrean.
Espainiako Auzitegi Nazionaleko apelazio aretoak astelehen arratsean esan du baliogabetu egin behar direla Tsunami auzi judizialaren ikerketako azken hiru urteak, "ilegalki" luzatu zelako. Erabaki hori behin betiko bihurtzean Carles Puigdemont eta Marta Rovira kasutik... [+]
Ostiral arratsaldean deportatu behar zuten, baina hegaldiaren komandanteak ez zuen sahararraren bidaia ahalbidetu, hegaldia segurua ez zela izango argudiatu zuelako, EFEk jaso duenez. Bilboko Guardia Epaitegiak larunbat goizaldean gaztearen “askatasun-gabezia... [+]
Adimen artifiziala denen eskueran jartzearekin, multinazional teknologikoek cloud datu zentro erraldoiak eraikitzeko planak ugaritu dituzte. Ekipamendu informatikoz betetako mega-fabrikon aztarna ekologikoa ikaragarria da: elektrizitateaz gain, milioika litro ur behar dute euren... [+]
Hezbollahren goi mailako bi agintari militar hil ditu Israelek hilabete batean. Tentsioak gora jarraitzen du, erabateko gerra pizteko kezka artean.
Ostiral arratsaldeko 15:00etan deportatuko dute Bilbotik Tangerrera doan hegaldi batean, EITBk informatu duenez. Espainiako Auzitegi Nazionalaren arabera, “gaur egun ez dago demandatzailearen bizitzarako edo osotasun fisikorako berehalako arrisku edo arrisku... [+]
Hamarnaka mila pertsonak ihes egin behar izan dute Khan Younis eta Gaza hirietatik azken egunetan, nora joan izan gabe. Israelgo armadaren eta Netanyahuren arteko talkak azaleratuz doaz, eta Hezbollahren aurkako gerra geroz eta gertuago dago. Su-eten proposamena mahai gainean... [+]
Gizona Marokotik zetorren hegaldi batetik iritsi zen eta asiloa eskatu zuen, jazarritako ekintzaile politikoa zelako. Ukatu egin zioten eta gaur deportatu behar zuten, baina atzeratu egin dute. Abokatuek Auzitegi Nazionalaren aurrean aurkezturiko “erreguzko... [+]