Euskal Herriko hobi komun handienetako bat aurkitu dute Bilbon, gudari eta milizianoen 40tik gora gorpurekin
Euskal Herrian aurkitu den 1936ko Gerrako hobi komun handienetako bat azalerazi dute Bilboko Begoñako hilerrian. 46 gorpuzki daude bertan, gehienak Errepublikaren alde borroka egindako gudari eta milizianoenak. Gogora Institutuak DNA probak egingo dizkie.
"Jakina zen Begoñako hilerrian Gerra Zibilean hildako pertsonak lurperatuta zeudela, gehienak banaka, baina ez zegoen hilobi komun honi buruzko dokumentaziorik". Hala irakur daiteke Bilboko Begoñako hilerrian egindako aurkikuntzaren berri emanez Aranzadi Zientzia Elkarteak publiko egindako idatzian. Elkartearen gidaritzapeko Begoñako Argia proiektuaren pean, gaur artean EAEn ezagutzen den 1936ko gerrako hobi komunik handiena aurkitu dute, eta Euskal Herriko handienetakoa. 46 pertsonaren gorpuzkiak aurkitu dituzte, "horietatik 42 gudariak eta milizianoak", hobian aurkitutako gerrikoen belarrien eta txapen bidez ondorioztatu daitekeenez.
Lau atal ditu aurkitutako hobi komunak. Lehen bi ataletan bina gorpu lurperatu zituzten, ahoz gora, eta "gutxienez horietako batek exekutaturik hil izanaren zantzuak zeuzkan –bala-zuloa garezurrean eta eskuak bizkarrean lotuta–". Aranzadiren arabera, horietatik hiru hilerriko erregistroaren arabera hilobi komun batean lurperatutakoak izan daitezke. "Laugarrena ez da erregistroan ageri, baina hilarria zeukan leku horretantxe". Elkartearen arabera, gutxienez bi matxinatutako bandokoak lirateke, eta ziurrenik errepublikazaleek exekutatu zituzten frankistek Bilbo hartu baino egun batzuk lehenago.
Hilobiko hirugarren eta laugarren ataletan 17 eta 25 gorpuzki aurkitu dituzte, hurrenez hurren. Gorpuzkiekin batera aurkitutako materialaren bidez ondorioztatu daitekeenez, Bigarren Errepublikaren alde borroka egindako gudari eta milizianoak lirateke denak. Hirugarren atalean ahuspez lurperatu zituzten gorpu guztiak, eta laugarrenean ahuspez zein ahoz gora.
Gorpuzkiekin batera, objektu ugari aurkitu dituzte hobian: txanponak, txiskeroak, arkatzak, orraziak, labanak, botoiak, botak, munizioa, soldaduen txapak eta gerriko-belarriren bat.. besteren artean.
Begoñako Argia proiektua iragan urrian jarri zen martxan, eta bere baitan 2.200 pertsona baino gehiagoren gorpuzkiak desobiratu dituzte. "Lan horien eta aurretiazko dokumentazioaren ondorioz, bagenekien Gerra Zibilean hildako hainbat pertsonaren hondarrak zeudela Begoñan: batzuk desobiratuta zeuden dagoeneko, bai Begoñako Argia proiektuan, bai lehenago. Gehienak banaka lurperatuta zeuden, eta guztiek zeukaten dokumentazioa hilerriko erregistroan". Alabaina, azken asteotan aurkitutako hobi komunari buruzko dokumentaziorik ez zegoen.
Asteazkenean aurkeztu dituzte aurkikuntza eta bere ondorioak Bilboko udaletxean, Juantxo Agirre Aranzadi Zientzia Elkarteko zuzendari nagusia, Juan Mari Aburto Bilboko alkatea eta Beatriz Artolazabal Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburua bertan zirela.
DNA laginak
Aranzadik jakinarazi duenez, Gogora Institutuak DNA probak egingo dizkie agertu diren gorpuzki guztiei, eta Begoñako hilerrian ehortzitako 1936ko Gerrako biktimen senideen DNArekin alderatuko dituzte.
Zentzu horretan, Artolazabalek dei egin die Bilboren defentsan hildakoen senideei, Gogora Institutura informazioa ematera hurbil daitezen.
Hamarkada askotako eskaeraren ostean, Parisko Marceau etorbidearen 11. zenbakian dagoen jauregi historikoa EAJren esku geratu da azkenean. Jeltzaleentzat, balio monetariotik harago, balio sinboliko itzela du eraikin horrek, erbestearekin eta faxismoaren kontrako borrokarekin... [+]
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
1937 eta 1940 artean, Eusko Jaurlaritzak bere zerbitzu sozialen bidez, Iparraldeko osasun zentro handiena izango zena zabaldu zuen Bidarten: La Roseraie ospitalea. Helburua zen Hego Euskal Herritik gerraren ondorioz uholdeka zetozen zauritu eta elbarriak artatu eta... [+]
Iruñea, 1939. Urte hasieran, hiriko zezen-plaza kontzentrazio-esparru modura erabili zuten frankistek. 3.000 gerra presorentzako edukiera izan zuen ofizialki; Nafarroan une horretan fronterik ez zegoenez, gerra presotzat baino errepresaliatu politikotzat jo behar dira han... [+]
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
"Gerraren Oroimena" izeneko ibilbidea osa dezakezue noiznahi Usurbilgo erdigunean.
Segundo Hernandez preso anarkistaren senide Lander Garciak hunkituta hitz egin du, Ezkabatik ihes egindako gasteiztarraren gorpuzkinak jasotzerako orduan. Nafarroako Gobernuak egindako urratsa eskertuta, hamarkada luzetan pairatutako isiltasuna salatu du ekitaldian.
Iruñerrian, eta Nafarroan orohar, une honetan memoria historikoaz hitz eginez gero, mahai-gainera indarrez aterako da Iruñeko Erorien Monumentuaren afera. Eraikina 1942an eraiki zen Francoren alde altxatutako hildakoei gorazarre egiteko. Elkarte memorialista... [+]
88 urte eta gero, Intxorta 1937 kultur-elkartearen ekimenarekin, lore eskaintza egingo da aurten ere, monolitoetan. Ostegun honetako ekitaldian, kultur-emanaldiez gain, kalejira eta ‘Orratz-begia’ erakusketara bisita izango dira.
CNT sindikatuak egin duen eskaera ofiziala babestu du udaleko koalizio abertzaleak, eta faxistekin batera lurperatu zituzten biktima guztiak bilatzeko eskatu du.
Gasteiztarrarekin bederatzi dira ihesaldian parte hartu zuten identifikatutako pertsonak. Guztira, Nafarroako DNA Bankua sortu zenetik 43 pertsonaren datuak lortu dituzte.
Badakigu gerra bat noiz hasten den, baina ez noiz amaituko den. Hainbatetan entzun dugu esaldi hori, eta topikoa dirudi, baina arrazoirik ez zaio falta, gaur egun munduan barrena bizirik segitzen duten gatazka ugariei erreparatuz gero. Gauza bera esan liteke 1936ko uztailaren... [+]
Aragoiko Asabón errekak zeharkatzen duen lurraldeak hainbat ustekabe eder gordetzen ditu. Ez naiz historialaria, eta, hortaz, ez dut halako kronika historiko bat eginen. Bereziki mendizale gisa mintzatuko naiz, aspaldi honetan nire gogoak –nire senak– halako... [+]
Otxandioko bonbardaketaren erantzule nagusietako bat da Angel Salas Larrazabal urduñarra. Hortaz, herritarren aurka Euskal Herrian eginiko lehen bonbardaketan parte hartu zuen.