Gerontokraziaren sasoia
AEBetako hauteskunde-biharamunarekin jarraitzen dugunez hamar egun igaro ondoren, Mark Twain pikaroaren ateraldietako bat –“Jainkoak gerragintza asmatu zuen estatubatuarrek geografia ikas zezaten”– gogoratu eta haren parafrasia eginez, guk ere esan beharko genuke, agian, “Jainkoak hauteskundeak asmatu zituen Estatu Batuetako geografia ikas dezagun”. Izan ere, bestela, zer dela eta jakingo luke mundu zabalak non dagoen Maricopa? Edo Arizona bera? Agian, euskaldunoi, ezagunxeagoa egingo zaigu betiere Nevada, batez ere Laxalt bat tartean bada…
Baina Estatu Batuetako geografiari begirik kendu gabe, Pennsylvaniako ikaskizunen inguruan hausnarketa sakonetan murgilduta, edo emaitzen igarpenera 2024rako errepublikanoen presidente-gai itxurosoena zein izan daitekeen alferrikako kabalak egiten hamar egun eman ondoren, hara non jabetzen garen Chuck Grassleyk senatari izaten jarraitzen duela. Eta, beraz, Michael Schafer bezalako analistak, harrituta ez, baina bai gogaituta egon behar dutela.
Berrogei urte pasa daramatza, etenik gabe, Grassleyk Senatuan, Iowatik. Eta ez zen mutikoa 1981ean lehendabizikoz hautatu zutenean. Izan ere, datorren irailean beteko ditu 90 urte. Osasun betean, esan dezagun. Eta hauteskundeak argi eta garbi irabaziz. Oraingoan, aurrekoetan baino estuxeago: 12 puntuko aldea “soilik” atera dio Franken demokratari.
Kontua da, bitxia izanik, Grassleyren kasua ez dela bereziki aparta. Estatu Batuetako politikagintzan, batez ere Washingtoneko erakunde goren horietan, gero eta nabarmenagoa den gerontokraziak aspaldi sorrarazi zituen arrangurak. Urteak igarota, McConell, Pelosi, Biden eta abar luzeak hor jarraitzen duenez, ondorioa ezinbestekoa da.
Trumpek 2024rako hautagai izateko lehen urratsa eman izanak, errepublikanoen arteko liskar gaiztoenerako su-gaia pilatzearekin batera, ia ziurki, erantzun erreflexua erakarriko du Bidenen aldetik: berak ere hautagai izatea erabakiko du. Eta hoberik ezean, alderdiak amen esan beharko dio. Hartara, asperdurarekin batera, inoizko presidenterik zaharrena hautatzeko ziurtasuna edukiko dute Estatu Batuetan bi urte barru. Eta lehendik kezkatuta zeudenek, gogaitzeko arrazoi sendoagoak izango dituzte.
Eta ez da gerontofobia kontua. Brezneven garaietako Politburoarekiko konparazioak, agian, gero eta mingarriagoak baitira. Eta hura 75 urterekin hil zen; Txernenko 74rekin; eta Andropov 69rekin.
.jpg)
AEBek eta Mendebaldeko aliatuek guztira 260.000 milioi dolarreko laguntza eman diote Ukrainari, gehienbat armamentuan eta laguntza militarrean, Errusiak 2022an egindako inbasioaren ostean. Nahiz eta laguntza horrek Ukrainaren defentsa indartzea helburu duen, Nazio Batuen... [+]
Tennessee (AEB), 1820. Nathan Green esklaboa jaio zen, Uncle Nearest edo Osaba Nearest ezizenez ezaguna. Ez dakigu zehazki zein egunetan jaio zen eta, oro har, hari buruzko oso datu gutxi dauzkagu 1863. urtea arte, orduan lortu baitzuen emantzipazioa. Dakiguna da 1850eko... [+]
20 urte zituela, Alberto Flores-Uranga Mutrikutik Idahora (AEB) joan zen artzain. Bakardadean, mendietan galduta, maiz koiote eta hartzak begira zituela."Berriro egingo nuke, zalantzarik gabe", dio, garai haiek gogoratuta.
Gero eta bideragarritasun handiagoa hartu du –eta hartuko du– Israelen planak, palestinar herria beraien lur martirizatuetatik kanporatzeko. Iraganean Far West amerikarreko etnia indiarrekin gertatu zen bezalaxe da. Iranen aurkako gerra inoiz baino gertuago dago.
2018ko martxoaren lehena zen, bere lehen agintaldiaren lehen laurdena burututa, Donald Trumpek pentsaera politiko-ekonomikoaren lagin gardenena utzi zigunean: “Merkataritza-gerrak onak dira, eta irabazten errazak”. Orduantxe abian jartzear zituen altzairu eta... [+]
Ipar hemisferioan ikasturtea hastearekin batera izan ohi den albiste-zaparradan argitaratu zen duela astetxo batzuk: aspaldiko urteetan ez bezala, txinatar jatorriko ikasleak (275 milatik gora) ez dira jada ugarienak Estatu Batuetako unibertsitateetako atzerriko ikaslerian;... [+]
Craig Thompson kultuzko eleberri grafikoen egile estatubatuarra Europan izan da bere azken lana aurkezten, Raíces de ginseng (Astiberri, 2024). Bilbon bi aurkezpen egin ditu eta artista atsegina, hurbila eta azkarra dela erakutsi du –euskaraz “mila... [+]
AEBetako agintaldi berriak ekonomiaren esparruan ekarriko duena zehaztea ez da lan erraza. Estrategia ekonomiko berriaren ardatza liberalismoaren eta kanpo sektorerako protekzionismoaren arteko uztarketa bitxia izango da. AEBetan aldian-aldian halakorik gertatu den arren,... [+]
Ari da mundu guztia kontuak ateratzen Trump 2.0 aldian norberari gerta dakiokeenaren eta munduan gerta daitekeenaren inguruan. Subjektuaren mudakortasuna ezagututa, ziur samartzat eman daitekeen aurreikuspen bakanetakoa da Estatu Batuen Txinarekiko harremanak, ekonomikoak... [+]
Argazkia bai, ala argazkia ez? Oraintxe bertan, ez dago argi Rio de Janeiron hasi berri-berria den G20aren goi bileran argazkia izango ote dugun ala ez. Bertaratu diren agintari gorenen “familia-argazkia”, alegia. Horrelakoetan arauzkoa bihurtu dena: turista... [+]
Urtarrilaren 20an utziko du AEBko presidente kargua Joe Bidenek, lekukoa Donald Trumpi emanda –zeinak AEBen norabide aldaketa marka dezakeen Ukrainako gerran–. Agintaldia amaitu aurretik, baina, irakurri dugu Ukrainari baimena eman diola Errusiako Kursk eskualdean... [+]
Munduko pertsonarik aberatsena da Musk, Forbes-en azken sailkapenaren arabera. Vivek Ramaswamy politikari eta enpresa-buru kontserbadorea izanen du bere ondoan, kargua betetzeko. "Erreforma estrukturala" bideratzekoa dute, gobernuarentzat "inoiz ikusi gabeko... [+]
Argi eta garbi irabazi dio Donald Trump presidente errepublikano ohiak Etxe Zurirako lehia Kamala Harris egungo presidenteorde demokratari. 312/226-eko aldea izango du urtarrileko bozketan Hautesle Kolegioan. 2016an Hillary Clinton galtzaile izan zen, baina herritarren boz... [+]
