Gerontokraziaren sasoia
AEBetako hauteskunde-biharamunarekin jarraitzen dugunez hamar egun igaro ondoren, Mark Twain pikaroaren ateraldietako bat –“Jainkoak gerragintza asmatu zuen estatubatuarrek geografia ikas zezaten”– gogoratu eta haren parafrasia eginez, guk ere esan beharko genuke, agian, “Jainkoak hauteskundeak asmatu zituen Estatu Batuetako geografia ikas dezagun”. Izan ere, bestela, zer dela eta jakingo luke mundu zabalak non dagoen Maricopa? Edo Arizona bera? Agian, euskaldunoi, ezagunxeagoa egingo zaigu betiere Nevada, batez ere Laxalt bat tartean bada…
Baina Estatu Batuetako geografiari begirik kendu gabe, Pennsylvaniako ikaskizunen inguruan hausnarketa sakonetan murgilduta, edo emaitzen igarpenera 2024rako errepublikanoen presidente-gai itxurosoena zein izan daitekeen alferrikako kabalak egiten hamar egun eman ondoren, hara non jabetzen garen Chuck Grassleyk senatari izaten jarraitzen duela. Eta, beraz, Michael Schafer bezalako analistak, harrituta ez, baina bai gogaituta egon behar dutela.
Berrogei urte pasa daramatza, etenik gabe, Grassleyk Senatuan, Iowatik. Eta ez zen mutikoa 1981ean lehendabizikoz hautatu zutenean. Izan ere, datorren irailean beteko ditu 90 urte. Osasun betean, esan dezagun. Eta hauteskundeak argi eta garbi irabaziz. Oraingoan, aurrekoetan baino estuxeago: 12 puntuko aldea “soilik” atera dio Franken demokratari.
Kontua da, bitxia izanik, Grassleyren kasua ez dela bereziki aparta. Estatu Batuetako politikagintzan, batez ere Washingtoneko erakunde goren horietan, gero eta nabarmenagoa den gerontokraziak aspaldi sorrarazi zituen arrangurak. Urteak igarota, McConell, Pelosi, Biden eta abar luzeak hor jarraitzen duenez, ondorioa ezinbestekoa da.
Trumpek 2024rako hautagai izateko lehen urratsa eman izanak, errepublikanoen arteko liskar gaiztoenerako su-gaia pilatzearekin batera, ia ziurki, erantzun erreflexua erakarriko du Bidenen aldetik: berak ere hautagai izatea erabakiko du. Eta hoberik ezean, alderdiak amen esan beharko dio. Hartara, asperdurarekin batera, inoizko presidenterik zaharrena hautatzeko ziurtasuna edukiko dute Estatu Batuetan bi urte barru. Eta lehendik kezkatuta zeudenek, gogaitzeko arrazoi sendoagoak izango dituzte.
Eta ez da gerontofobia kontua. Brezneven garaietako Politburoarekiko konparazioak, agian, gero eta mingarriagoak baitira. Eta hura 75 urterekin hil zen; Txernenko 74rekin; eta Andropov 69rekin.
Zutabe hau idazten nengoela, gaia aldatu behar izan dut, nire arreta osoa harrapatu dutelako Trumpen muga-zergek. Azalpen gutxi beharko duzue, leku guztietan da berria, Txinako produktuei %10eko zerga eta Kanadako eta Mexikoko produktuei %25eko muga-zergak jarri dizkie. Trumpek... [+]
Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroaren bisitarekin batera egin ditu adierazpenak AEBetako presidenteak, Etxe Zurian. Zerrendan bizi diren 1,8 milioi palestinarrak Egipto edota Jordaniara lekualdatzea proposatu du.
Muga-zergak ez ipintzearen truke, AEBen eskakizunak konplitzeko konpromisoa hartu dute: bakoitzak 10.000 soldadu ipiniko ditu mugan, AEBen segurtasunaren izenean.
Donald Trumpek agindutako muga-zergak indarrean sartu dira: Kanadak eta Mexikok %25ekoak izango dituzte eta Txinak %10ekoa. Kanadak zifra bereko arantzelekin erantzungo du. Mexikok arbuiatu du AEBko Gobernuak esan izana organizazio kriminalekin loturak dituela herrialde horrek... [+]
Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.
ChatGPT ez da dagoeneko "hainbesterako". Lehiakide biziago, eskuragarriago eta merkeago bat jarri zaio parean AEBetako eta mundu mailako liderrari: enpresa txinatar baten eskutik ikusi du argia DeepSeekek. Dantzan jarri da mundua, eta ez espresuki onerako. Mikrotxipen... [+]
Su-etenaren akordioarekin barnean, Israelgo armadak Netzarim korridorea ireki du. Ia urtebeteko erbestealdiaren ondoren, milaka palestinar euren etxeetara abiatu dira bidaia emozional sakonean. Trumpek gazatarrak Egiptora eta Jordaniara desplazatzea proposatu du, eremua erabat... [+]
AEBko John C. Coughenoiur epaileak onartu du Washington, Arizona, Illinois eta Oregon estatuek elkarrekin aurkeztutako helegitea, eta horren arabera atzera bota du Donal Trumpek AEBn jaiotako migratzaile ez legezkoen seme-alabak kanporatzeko dekretua.
Donald Trumpen agintaldia hasi da politika atzerakoiak ezartzen woke edo DEI izan daitekeen guztiaren kontra, eta baita neurri teknologikoak iragarriz. Lehen unetik, karguaren zina egin zuenetik, teknologiako erraldoien buruak lehen lerroan egotea deigarria izan zen: bereziki... [+]
Groenlandia, X. mendearen amaiera. Lehen esploratzaile eta kolono eskandinaviarrak uhartera iritsi ziren. Baina XV. menderako kokaleku horiek abandonatuta zituzten eta jatorrizko inuitak geratu ziren. Baina 1721an, Hans Egede misiolariak espedizio bat antolatu zuen eta kolonoak... [+]
Stargate izeneko proiektuarentzat 500.000 milioi dolarreko inbertsioa iragarri du AEBetako presidente izendatu berriak. OpenAI, SoftBank eta Oracle konpainiek hartuko dute parte.
Bere agintaldiaren azken egunetan Joe Biden AEBetako presidenteak egikaritu duen barkamen-zaparrada historikoak zeresanik eman behar luke, halakoen onuradun ezagunenetako batzuen kasuan behintzat ezinbestez egin beharko litzatekeen irakurketagatik. Edo ez al da justiziaren... [+]
"Ameriketako Estatu Batuen gainbehera aldia amaitu da", esanez abiatu du kargu hartze ekitaldiko diskurtsoa Donald Trumpek. Besteak beste, trans eta pertsona ez-bitarren eskubideak deuseztatuko dituela promestu du, baita energia berriztagarrien aldeko politikekin... [+]
Donald Trumpek asteleheneko 18:00etan (12:00ak Washingtonen) egingo dio zin AEBetako presidente izateari. Europako eta beste hainbat herrialdetako eskuin muturreko estatu buruak gonbidatu ditu inbestidura ekitaldira. Egun bakar bat lehenago emandako mitinean aurreratu duenez,... [+]