Gaztainondoaren garrantzia aldarrikatuko dute Oñatin azaroaren 16tik 23ra
Euskal Herriko isuri atlantiarrean gaztainondoak eta gaztainadiek berebiziko garrantzia eduki zuten nekazarien elikaduran, hemengo paisaiaren elementu nagusi ere izanez. Ez da kasik haien arrastorik geratu, ez behintzat Gipuzkoa eta Bizkaian, batetik gaixotasunek ahuldu eta bestetik pinuak lekua ostuta. Hala gertatu zen Oñatin ere, baina Gure Bazterrak elkarteak herritarren memorian iratzarrazi nahi du gaztainondoa, eta herriko lurretan landatzea sustatu ere bai.
Oñatin ‘Gaztainaren haria’ izendatu duten ekitaldi sorta azaroaren 16an hasiko dute, Hazien Sareko kidea den Joseba Ibarguengoitiaren hitzaldiarekin: “Euskal Herriko Hazien Sarearen gaztainondoei buruzko proiektuak”. Ibarguengoitiak aurkeztuko ditu gaztainondoa eta gaztainaren kultura berreskuratzekok dauden aukerak.
Hitzaldi berean, “Gaztainaren historia eta gaur eguneko egoera. Zertaz mintzo gira?” landuko du Beñat Itoizek. Makeako (Lapurdi) Euskal Gaztain Etxearen sortzailea da Itoiz. Proiektu horretan urtean 15 tona inguru gaztain erosten dituzte Iparraldeko baserrietatik, Makean elaboratu eta merkaturatzeko. Irina, hummusa, gailetak, garagardoa, pasta, txokolatea, ozpina, eztia, gaztaina konfitatuak, odolkia gaztainarekin, piperrada… produktu horiek eta askoz gehiago egiten dituzte Makeako Euskal Gaztain Etxean. 2021eko urrian ARGIAn Garazi Zabaletari esan zionez, “[gaztainaren inguruan] egiazko ekonomia bat sortzeko aukera dago, eta ez atxikitzea soilik gaztainaren oroitzapen doi-doia bizirik. Behar dira arbolak salbatu eta ekonomia berriz abiarazi”.
Azaroaren 19rako antolatu dute Apilaizko (Araba) gaztainadia ezagutzeko bidaia. Apilaiz izango da Hegoaldean gaztainondoen zaintza eta berreskuratzean orain arte eredua markatu duena, Apilaizek landutako ildoa Nafarroako Arantzan ere aplikatzeko ahaleginean ari dira, esate baterako. Oñatiarrek ere bixitan aztertuko dute ea kudeatzeko modu horretatik beren herrira zer eraman dezaketen.
Jardunaldien azken ekitaldia azaroaren 23an izanen da: Oñatiko San Lorentzo auzoan, Eltzia sorkuntza etxearen aurreko parkean gaztainondoari egindako monumentua estreinatuko dute. Antolatzaileek esan dutenez, Olabarrieta auzoko Artatxueta basotik ateratako gaztainondo anportu [ihartu ] bat erabili dute monumentua egiteko. Gaztainondo mugarroaren enbor zabala barrutik usteldua dagoenez, egitura metaliko batez sendotu dute eta aterperik gabe kanpoan iraun dezan tratamendu berezi bat ere eman diote. Bertsolariek girotutako festan, gaztaina erreak banatu eta jango dituzte bertaratuek.
Covid pandemian sortutako taldea da Oñatiko Gure Bazterrak. Etnografian, historian, euskaran, kulturan zein ondarean interesa duten hainbat gaztek osatzen dute. 2021an ‘Erreusak’ proiektua burutzeko boluntario talde handi bat mobilizatu zuten Oñatiko baserriak, tailerrak eta abar bisitatu, bertako lekukoak galdekatu eta etnografia aldetik eduki ditzaketen altxorrak katalogatzeko. Aurten bertan oso bestelako ikerlan bati ekin diote: bi ETAkide –Jon Lizarralde eta Susana Arregi– hilik eta hirugarren bat –German Rubenach– oso larri zauritua suertatu ziren Irunberriko Arroilan, Goardia Zibilak antolatutako sarekada batean, eta gertakizunen egunean han ziren lekukoen esanak jaso nahi dituzte. Antza denez, autobus bete ume zebilen paraje haietan egun hartan Gasteizko Udalak antolatutako bidai batean joanda, eta gaur 25-45 urte eduki behar dituzten pertsona haiek ikusi, entzun eta bizi izandakoa bildu nahi lukete.
Euskal Sagardoa Jatorri Deiturak erronka ezarria dio bere buruari: Euskal Herri osoko sagar eta sagardogileak biltzea. “Sagardoaren kultura lurralde osoan dago, eta lurralde osoan mantendu dira sagardotarako sagarrak”, esan digu Unai Agirrek, sor-markaren... [+]
“Aterako dut sagar zuku bat?”. Galdera horrekin hasi da Barrundiako Ekonomatoko kide Koldo Lopez Borobia, Susana Lopez de Ullibarri eta Santi Txintxurretarekin izandako elkarrizketa. Sagar zukuaren bueltan eta sagarrondoz inguratutako lorategian elkartu gara. Hau ez... [+]
Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
192 milioi sagar 2024. urtean. Segundoero sei sagarretik gora saltzen du Britainia Handiko Tesco supermerkatu kate han ezagunak; ia 27.000 tona. Zenbaki ikusgarriak dira baina are harrigarrigoak dira bertokoak, Ingalaterrako sagarrak direla jakinda.
Barrikoteak, barrikak, bukoiak eta upelak bete berriak ditugu etxean sagar muztioz (Malus domestica). Makina bat beteko ziren, ipar eta hego, gure geografia guztian mahatsarenarekin ere (Vitis vinifera). Sagasti, mahastiko lanak eta dolare, soto, upelategi eta pitarretako lanak... [+]
Ahuakateondoak ondo emango al du hemen? Ezin konta ahala alditan luzatu didate galdera hori azken urte hauetan. Gure etxean ahuakate arbola (Persea americana) ederki bizi dela erantzuten diet eta Mutrikuko kaian hantxe dago arbola bikaina, eta urte asko da aleak ematen dituela... [+]
Vincent Trebessesek sortutako ekimena da Errota, Senperen hurrak ekoizten eta eraldatzen dituen proiektu berezia. 2008an jarri zuen martxan hur-olioa egiteko errota, hasiera hartan Ziburuko bere etxean. Hurrak kanpotik erosten zituen, baina pixkanaka proiektuan sakontzen joan... [+]
Udazkena fruituen sasoi nagusia da. Negua elikagaiz osatzeko fruituak eta horien aleak jasotzen ditugu. Fruituak ez direnak ere pilatzen ditugu, patataren tuberkulua (Solanum tuberosum) adibidez, baina haiek dira gehienak: altxasagarrak edo gordesagarrak (Malus domestica),... [+]
Nafarroan ahuakate ekologikoa landatzen duen lehen pertsona bihurtu da Xixo Ayestaran: Lesakako bere baserrian 700 ahuakate zuhaitz landatu ditu eta 2024an merkaturatzea espero du.
Lagun baten gomendioa dela medio, Nafarroako Gobernuaren altzoko INTIA nekazaritza institutuko Laborantzen Babeserako atalean dagoen jakinarazpengunetik Fruta-arbolen osasun kudeaketa zuzena egiteko kontuan izan behar dituzun gomendioak dokumentua eskuratu dut, eta baita amaren... [+]
Fruta arbolen inausketa lanetarako prest bazaude, bost aholku eman nahi dizkizut.
Sagarra da Euskal Herriko altxor handietako bat, hemengo baserri eta sagastietan mendez mende garatu, hobetu eta gureganaino heldu dena. Harekin batera, sagardoa, milaka urtean bidelagun izan duena. Aberastasun izugarria dugu, sagardotarako bereziak eta bakarrak diren sagar... [+]