Gaztainari bizi berri bat emateko lanean
Azken sei urteak gaztainaren munduan erabat murgilduta daramatza Beñat Itoiz lapurtarrak. Lurrera bueltatzea eta proiektu bat martxan jartzea zituen helburu; laborantza eredu mekanizatu eta industrialetik urrun. Gaztainari lotutako egitasmoa abiatzea bururatu zitzaion orduan, bazterrean utzita zeuden lurrak eta jarduera bera biziberritzeko asmoz: “Historian hemengo jendea nola eta zerekin bizi izan den eta bizitzeko eta ekoizteko modu horiek gure munduan berriz nola sartzen ahal diren aztertu nuen”, dio. Fruitu horretatik abiatutako produktu mordoxka sortu ditu urteotan, eta konbentzituta dago gaztaina baserriko ekonomiari begirako aukera ederra izan daitekeela.
Irina, hummusa, gailetak, garagardoa, pasta, txokolatea, ozpina, eztia, gaztaina konfitatuak, odolkia gaztainarekin, piperrada… produktu horiek eta askoz gehiago egiten dituzte Makeako Euskal Gaztain Etxean. Itoizek jakin bazekien ezinezkoa izanen zela gaztainak bizpahiru hilabetetan bakarrik salduta urte osoan horretatik bizitzea. Horregatik ekin zion produktuaren merkatuaren inguruko ikerketari, eta hasieran zalantzak izan arren, segituan ikusi zuen baietz, gaztain aski badela Ipar Euskal Herrian, eta eraldatzeko aski onak direla gainera.
Lurraren faltan, hurbileko etxaldeei erosten dizkie gaztainak Itoizek. “Iparraldeko etxaldeetan erositako 15 tona sartzen dira hona urtero, eta horiek eraldatzeko gunea eta saltokia ditugu bertan”. Gaztainak idortzeko tresneria eta harrizko eihera dituzte, besteak beste, eta haiek transformatzen dute kasik produktu guztia. Sagardoa, txokolatea eta besteren bat, dena den, kanpoan egiten dituzte. “Gaztainaren merkatua zabalduz eta ekonomikoki sare bat sortuz, ingurumena zaintzea ere bada helburua”, adierazi du. Izan ere, gaztainen inguruan merkatua sortzeak landare horiek zaintzera, mantentzera eta birsortzera ere bultzatzen ditu.
Gaztainondoa Gernikako arbolaren pare
“Zergatk hartu ote dugu Euskal Herrian Gernikako arbola sinbolo gisa, gaztainondo bat beharrean?”, galdetu du umorez Itoizek. Izan ere, milaka urtetan jendea gaztainaz elikatu da eta horren zura erabili izan du gurean. Historia hori guztia bildu nahi izan dute gunean argazki eta azalpenen bidez. “Gauza gehiagoren artean, Iparraldeko mapa bat ere badugu, 1860ko tintaren eritasunaren aurretik herriz herri zenbat gaztainondo hektarea zegoen eta horri lotutako ekonomia zein zen azaltzen duena”.
Kuriosoa da gaur egun Europan eta gurean kontsumitzen den gaztainaren gehiengoa kanpotik ekarritakoa izatea. Frantziako Estatuan, %80 inguru kanpotik ekarria dela dio Itoizek, Turkiatik eta Txinatik bereziki. Horri buelta emateko asmoz abiatu zuen proiektua, eta produktu eskaintzaz gain, orain hainbat sukaldarirekin lanean ari da gaztainarekin egindako plater berriak proposatzeko: marmitakoak, risottoak, pastak… “Egiazko ekonomia bat sortzeko aukera dago, eta ez atxikitzea soilik gaztainaren oroitzapen doi-doia bizirik. Behar dira arbolak salbatu eta ekonomia berriz abiarazi”, amaitu du.
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.