Gaztainadiak eta gaztainaren kultura protagonista
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia berpizten”, azaldu du Xabier Azpiroz Latasa Basaburuko Garapen Batzordeko kideak eta Gaztaina Feriaren antolatzaileak. Gaztainari lotutako asteburua egin dute azaroaren 2an eta 3an.
Eskualdeko adineko jendearekin elkarrizketak egin zituzten hasteko, gaztainondo barietateez eta horien kokalekuez galdetzeko. “Nahiko berandu iritsi gara, gaztainadiekiko jakinduria kasik galduta zegoen ordurako”, dio basozainak. Hala ere, zenbait arbola identifikatu eta horien laginak analizatzera bidali dituzte urteotan. “500 laginetik gora analizatu dira eta horietatik hemezortzi gaztain barietate atera dira, guztiak Nafarroakoak, beste inon oraindik azaldu ez direnak”, gehitu du. Basaburuan bost barietate topatu dituzte.
Bertako gaztain barietateak biltzeko lanari ekin ziotenean, segituan sumatu zuten gaiak herritarren interesa piztu zuela. “Jende asko mugitzen hasi zen, gaztainadiak berreskuratu nahian, horiek mantentzeko kezkarekin”. Cederna Garalur landa garapeneko elkartearekin, INTIA elkarte publikoarekin eta Plazaola Partzuergoarekin elkarlanean zenbait hitzaldi, formazio eta tailer antolatzeko aprobetxatu zuten olatua.
Batzuk nostalgiatik, besteak ekoizpenetik
Basaburuarrak azaldu duenez, herritar batzuk nostalgiatik edo betiko gaztain zaharrak mantendu nahi izatetik hurbildu dira egitasmora, baina badira beste batzuk ekoizpen aukera bat ikusten dutenak. “Alderdi hori ere oso garrantzitsua iruditzen zaigu, ekoizpenaren atea zabaltzeko aukera ikusten dugulako, eta aurrera begira, gaztainondoen kultura mantentzeko gako garrantzitsu izan daitekeelako”. Hain zuzen, hori izan da Basaburuko I. Gaztaina Feria antolatzearen helburu nagusietako bat: Euskal Herrian nahiz kanpoan gaztaina ekoizten diharduten ereduak ekartzea.
Azaroaren 2an, gaztaina ekoizpenarekin lotutako hainbat esperientzia eraman zituzten mahai ingurura. Gilles Texierrek Ipar Euskal Herrian gaztainarekin egiten ari diren lanaz hitz egin zuen, eta Isidro Alvarezek Leongo El Bierzon duten gaztaina ekoizpena aurkeztu zuen. Igandean, berriz, gaztainaren azoka egin zuten Jauntsaratsen. Bertan, gaztainekin egindako produktuen postuak egon ziren.
“Nafarroan ez dugu oraindik gaztainari lotutako ekoizpenik, baina kanpoko esperientziekin erakutsi nahi izan dugu benetan posible dela”. Erantzun ezin hobea izan du ekimenak, eta antolatzaileek nabarmentzen dutenez, hasiera besterik ez da izan hau. “Gaztainari dagokion balioa emateko lanketarekin eta azokarekin segitzea da asmoa”, amaitu du.
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]