Gaztaina biziarazteko ekimen kolektiboa Iparraldean
Gaztaina berreskuratzeko eta eraldatzeko proiektua esku artean du Gilles Texier urepeldarrak duela zenbait urtetik. Aldi bat kanpoan eman eta gero, duela hamar urte bueltatu zen Urepelera, eta gaztainaren jakintzaren inguruko ekimen batean piztu zitzaion interesa: “Transmisio eguna antolatu genuen, eta herriko adinduak gonbidatu genituen gaztainaren inguruan zuten jakintza besteokin partekatzeko”, azaldu du. Geroargo, autonomia komunalaren topaketa batzuetan, gaztaina berreskuratzeko ideia planteatu zuen Texierrek, eta lehen hazi hartatik hainbat egitasmo jarri dituzte martxan urteotan.
Ardeche eskualdera joan zen Texier hango proiektuetan ikastera: “Frantzian gaztaina gehien ekoizten den eskualdea da, eta hango laborariek lan nola egiten duten ikustera joan nintzen, nire kasa”. Handik bueltan, 2018an, gaztaina lantzen hasteko proiektua abiatu zuten modu kolektiboan Urepelen: lursail bat hartu zuten, hura garbitu, eta gaztaina biltzeari, lehortzeari eta irina egiteari ekin zioten. Kirikiñausi izena zuen kolektiboak, gaztainak kontserbatzeko harrizko gordailu tradizionalei erreferentzia eginez. Gaur egun eraldaketarako erabiltzen dituzten zenbait tresna haiek jarri zituzten martxan; hala nola, lehortzeko instalazioak eta gaztaina lehortuak zuritzeko makina.
Duela urtebete, berriz, bere kasa lanean hasi zenean, Gaztaina elkartera batu zen Texier, eta taldeko beste kide batzuekin batera, gaztaina eraldatzeko nabea muntatu dute elkarlanean. Kalibratzeko, zuritzeko eta txikitzeko tresneria eta gaztainak gordetzeko kamera hotz bat dituzte bertan. “Gaztaina krema, erreximenta eta gaztaina naturala, zuritua eta poteetan sartua, egiten dugu”, azaldu du.
Sasitutako gaztainadiak berreskuratzen
Elkarteko beste kideek ez bezala, Texierrek ez du lursailik ez gaztainadirik, eta beraz, inguruko laborariekin tratuak egin ditu: “Gaztainadiak alokatu egiten ditut nik. Asko utzita zeuden, arras oihanduak, eta berriz gaztainadi bilakatzeko lan handia eskatu dute”. Sasiak moztea, ingurua garbitzea, arbolak kimatzea eta beste hainbat lan hartu ditu bere gain ekoizleak, gaztainak jasotzearen truke.
Iaz hasi zen gaztainetik eratorritako produktuak saltzen Texier, Gormutxa izenaren pean –"morkotsa" esan nahi du–. “Ez dut kantitate handietan saltzen, baina inguruko denda ttipietan eta Baigorriko merkatuan ibili naiz”, dio. Momentuz, bere kasa ari da, nahiz eta ez duten baztertzen aurrera begira ekoizpena ere modu kolektiboan egiteko aukera: “Ardechen gaztaina transformatzeko sortutako CUMAk –nekazaritzako makineria erabiltzeko kooperatibak, Frantziako Estatuan oso zabalduak– eredutzat ditugu: eraikin eta tresneria kolektibizatuak antolatu dituzte, eta horrek aukera ematen du gazte bat laborantzan abiatzeko inbertsio txikia eginez”.
Otsailean, neguaren erdigunean gauden honetan, lehentasuna gorputza ondo ureztatua edukitzea da. Intxaurrondoa egiten ari den bezala: sustraiak neguan biltegi gisa erabiltzen ditu, sustrai motz eta lodiak behar ditu, ura eta lurreko mantenugaiak biltzeko.
Txerri-hiltze sasoia da negua. Hotzak beroarena errazago kenduko dio. Guri ere txerriez hitz egiten dugunean beroarena behinik kenduko baligute!
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Gaur egun Lur planetan bizi diren intsekturik handienek 30 cm inguruko tamaina izan dezakete, gizaki baten seiren bat, gutxi gorabehera. Horien artean daude tximeleta eta sits erraldoiak edo kakalardo potoloak. Halako izaki harrigarrien aurrean nola bada erreparatu lau... [+]
Lapurdiko hezegunea funtsezkoa da biodibertsitatearen biziraupenerako. Proposamena eremuan zabaldu dute eta Errobi inguruko sistema hidrauliko osoa barnean izango luke; Baionako, Angeluko, Basusarriko, Milafrangako eta Uztaritzeko Aturri ibaiaren ibaiadarrak, esaterako. Bost... [+]
Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]
Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]
Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Sudurrak egia dio. Zaila da sudurra engainatzea. Usaimena saihestea ezinezkoa da. Sudurretik garunerako lotura bidearen ikerketa zirraragarria, liluragarria, zoragarria da makina bat ikerlarirentzat. Usainaren eta memoriaren arteko zubia azkarrena ez bada, bizkorrenetakoa bai... [+]
Duela 180 milioi urte Pangea kontinentea zatitu zenerako ikasia zuen aingirak Thetis itsasoa zeharkatzen. Ordudanik kontinenteak mugituz joan dira, eta aingira espezieak ezberdinduz. Jatorrizko arbaso beretik bereizi diren 20 aingira espezieen artean, gurea da, ibai-aingira edo... [+]
Oporlekuekin soilik lotuko dituzte askok Balear Uharteak, baina agroekologiaren eta kontsumoaren bueltan mugimendu bizia dute Mallorca irlan: Associació de Varietats Locals de Mallorca (tokiko hazi barietateen elkartea) da horren adibide. Abenduaren hasieran, elkarte... [+]
Muturreko lehorte eta euriteak normaltasun berria bilakatu zaizkigu. Areagotzen dituzten kalte ekonomiko eta ekosistemikoen artean, laborantzak pairaturikoak ez dira txikienak. Bereziki, lehorte garaietan zaluegi idortzen diren edota eurite handietan ur guzia xurgatu ezin duten... [+]