Hizkuntza gutxituei buruzko legea onartu du Frantziako Legebiltzarrak
Iazko otsailean heldu zen Frantziako Legebiltzarrera Paul Molac diputatu bretoiaren lege proposamena. Lehen irakurketan edukiz hustu zuten diputatuek, baina abenduan, emendakinen bidez hastapeneko oinarriak eman zizkioten senatariek, gobernuaren iritziaren kontra eginez. Frantziaren menpe eta ofizialtasunik gabe segitzen duten hizkuntza gutxituen geroa bermatzeko bidean, garrantzia handiko bozketa egin eta onartu da apirilaren 8 honetan.
Bide legegileari segi, apirilaren 8 honetan itzuli da Frantziako Legebiltzarrera Eskualdeko Hizkuntzen Ondare Babeserako eta Sustapenerako Lege proposamena, iazko otsailaren 13an lehen irakurketa eginik eta abenduaren 10ean berriz Senatutik iraganik.
Testua bere horretan onartu da eta hizkuntza gutxituen irakaskuntzari esparru finkoagoa emanen dio legeak, eta ikastetxeen diruztatzean ere baikorki eraginen du. Bozketa garrantzitsua izan da Ipar Euskal Herrian aitortzarik gabe segitzen duen euskararen biziraupenerako, baita Frantziaren menpe diren beste hizkuntza gutxitu guztientzat ere.
"Hizkuntza gutxituen aitortzarako bidean eta babeserako" garrantzia handiko testua dela dio Pour que vivent nos langues edo Gure hizkuntzak bizi daitezen deitu kolektiboak. Petizio bat ere zabaldu du sare sozialetan azken honek, parlamentariei legearen alde bozkatzeko deia luzatuz –azkenean hala egin du gehiengo batek–. 2019an osatu zuten egitura hau eta orduz geroztik Frantziako Estatuaren menpe diren hizkuntza gutxituen alde dabiltzan eragile ezberdinen bateragunea da.
2020ko otsailean heldu zen legebiltzarrera Paul Molac diputatu bretoiaren lege proposamena. Lehen irakurketan edukiz hustu zuten diputatuek, baina emendakinen bidez hastapeneko oinarriak eman zizkioten senatuan, joan den abenduan, gobernuaren iritziaren kontra eginez.
Alta, kolektiboak oroitarazten duenez, Emmanuel Macron Frantziako presidentea ere gisa horretako lege baten alde kokatu zen 2017an: “Frantziako Konstituzioarekin eta Frantziako herriaren batasunarekin bateragarria den eta [hizkuntza gutxituei] benetako estatutu bat bideratzen dien testua betebehar demokratiko bat izateaz gain, ezinbesteko neurria ere da". 1951az geroztik ez da egon hizkuntzei buruzko legerik Frantziako Estatuan.
Euskarazko murgiltze eredu publikoa garatzeko aukera
Gaur egun, hizkuntza gutxituen irakaskuntzari dagokionez, bi aukera baizik ez ditu aurreikusten Frantziako Hezkuntza Kodeak: sail elebiduna edo hizkuntza eta kultura gutxituaren irakaskuntza ikasgai modura ematea. Legeak hirugarren aukera bat jarriko du ofizialki, murgiltze ereduaren bidez beti ere "frantses hizkuntzaren ezagutza on baten helburuari kalte egin gabe". Aukera horrekin, ikastetxe publikoak ere murgiltze eredua proposatzen has litezke orain.
Azken urteetan, euskaraz murgiltze eredua eskaintzeko aukera publikoko ama eskoletan izan dute –baina hau ez dute eskubide gisa aitorturik, Frantziako legediak bere baitan duen esperimentaziorako eskubidearen bidez hartzen dute aukera–. Gisa horretako hemeretzi proiektu daude Ipar Euskal Herriko eskola publikoetan, eta beste hainbeste pribatu giristinoetan. Baina esperimentazioaren esparruak bere mugak erakutsi ditu azken urteetan, iaz Hiriburuko tirabirek frogatu zuten bezala.
Legea honekin ikastetxe publikoetan hizkuntza gutxituen irakaskuntzaren eskaintza orokortua izango da.
"Gure eskualdeko hizkuntzak babesteko eta hizkuntza hilak bihur ez daitezen, eskolako ikasketa eskaintza indartu behar dugu. Espero dut gaur goizean legebiltzarrean eztabaidatuko den legea bozkatua izatea, azkenean aplikatu ahal izateko", txioa zabaldu du apirilaren 8 honetan, legea onartu izan aurretik, proposamenaren oinarrian den Paul Molacek:
Pour sauvegarder nos #languesregionales et éviter qu’elles ne deviennent des langues mortes, nous devons renforcer l’offre d’apprentissage à l’école. J’espère que la loi débattue ce matin à @AssembleeNat sera votée conforme pour qu’elle puisse enfin entrer en application https://t.co/GB5oVKCw0w
— Paul Molac (@Paul_Molac) April 8, 2021
Gai tabu gisa marrazten da Euskal Herrian, baina munduan barna ez da horrela. Hizkuntz politikak ezin dira merkatu librearen logikan ipini, baizik eta kuotak edo kupoak ezarri behar dira. Beharrezkoak dira. Eta beharrezkoak dira daudenak betetzea, ez baititu inork betearazten.
Justizian, osasungintzan eta gizarte zerbitzuetan euskara bermatu dadin, zerbitzu publikoak euskaraz jaso ahal izan daitezen, Nafarroako zonifikazioa amaitu dadin eta ETB3 Nafarroa osoan ikus dadin neurriak hartzeko eskatu dio Espainiako Gobernuari Europako Kontseiluko Adituen... [+]
Baionan egin dute agerraldia euskalgintzako 25 bat eragilek maiatzaren 15 honetan. Erakunde publikoen interpelazioaz gain, datorren urteko maiatzaren 15etik 25era iraganen den Euskaraldiaren berri emateko unea ere izan da.
2024 urte hastapenean adostuko du ondoko urteetarako hizkuntza politika Euskararen Erakunde Publikoak (EEP). Azken inkesta soziolinguistikoaren emaitzak eta EEPk 2050ari begira egindako aurreikuspenak esku artean, alarma gorria pizturik du euskalgintza sozialak: ezin da orain... [+]
Euskalgintzaren Kontseiluak "atsekabez" hartu du berria, baina atzerapenaren ostean onartuko duten esperantza du. Bestalde, gaurtik aurrera hizkuntza horiek erabili ahal izango dira Espainiako Kongresuan. Kontseiluak kezkaz hartu du euskal alderdietako politikariek... [+]
Andorrako katalanaren defentsarako lege berriak katalanaren oinarrizko maila eskatuko du bertan bizi eta lan egin ahal izateko. A2 titulua baino maila baxuagoa eskatuko dute.
Ostegunean jakin genuen: Espainiako Gobernuak eskatu du galiziera, euskara eta katalana hizkuntza ofizialak izan daitezela Europako erakundeetan. Zergatik? Kataluniako alderdi politikoek behartu dute horretara, negoziazioetan.
Atzerapausoa. Horrela baloratzen du Euskalgintzaren Kontseiluak, hizkuntza auziari eta euskararen sustapenari dagokionez, Nafarroako Gobernu berria eratuko duten alderdi politikoek sinatu duten 2023-2027 legegintzaldirako akordio programatikoa.
Hamabi irakaslek 2.040 idazlan zuzendu eta 680 ikasleren ahozko probak egingo dituzte 18 egunetan, “kontuan hartu gabe idazlan bakoitza bi irakaslek zuzentzea litzatekeela gure helburu ideala, bigarren iritzi bat izateko”. Jaume Gelabert Iruñeko Hizkuntza... [+]
EAEko Berritzeguneetan hurrengo ikasturtean lan egiteko deialdira aurkezten diren irakasleek aldaketa bat ikusiko dute beren lana ahoz defendatzeko jarraibideetan: aurreko deialdian “defentsa euskaraz egingo da” zioen lekuan, orain dio “defentsa ahal bada... [+]
Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan, Hezkuntza Legean edo Administraziorako Euskararen Legean eragin nahi du Kontseiluak; Nafarroan, ofizialtasunaren aldarrikapena ardatzean jarri; eta Lapurdi, Baxe Nafarroan eta Zuberoan, berriz, ikasleek azterketak euskaraz egiteko eskubidea... [+]
Pantailaldiaren Arabako ordezkaria izan da Mitxel Elortza Exea. Ekimena arrakastatsua izan dela uste du herritarren parte hartzeagatik, baina astebetez euskarazko ikus-entzunezkoak soilik ikusteko erronka egunerokoan bete dadin lan asko geratzen da egiteko Elortzaren ustez... [+]
Euskararen Legea aldatzeko eskatu du Euskaltzaindiak eta bat egin du Euskararen Nafar Kontseiluak irailean egindako adierazpenarekin. Gogorarazi du euskararen akademia dela lurralde guztietan, hizkuntzari dagokionez, "instituzio aholku-emaile ofiziala".
Arangurengo Gongora jauregian Irulegiko eskuaren aurkezpenean María Chiviteren diskurtsoa izan da, askoren harridurarako, Aranzadiren aurkikuntzaren garrantzia azpimarratzeko indartsuenetakoa eta mamitsuenetakoa.
Txillardegiren heriotzaren 10. urteurrenean, Telesforo Monzon laborategiko Txillardegi Gogoeta Guneak, Jakinek eta UEUk elkarlanean antolatu dute XXI. menderako hizkuntza politikaz jardunaldia, XXI. mendeko erronken aurrean zer hizkuntza politika behar dugun argitu eta... [+]