Gasteizko elikadura sarea eraldaketarako tresna
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen horrelako kolektiborik, hutsune bat genuen”, azaldu du Haize Agirre Herrizoma proiektuko kideak. Hutsune horri erantzuteko asmoz jaio zen Herrizoma: elikadura ardatz hartuta, kapitalismotik eta patriarkatutik "desertatzeko" eta bestelako bizitza eta harreman ereduak sortzeko lanean ari den egitasmoa.
Herrizomaren lehen ardatza erosketa kolektiboena da. “Hurbileko ekoizleekin harremanetan jarri ginen, bitartekariak kentzen saiatzeko, elikadurarekin dagoen espekulazioari aurre egiteko”, azaldu du kideak. Modu autogestionatuan eta kolektiboan egiten dituzte erosketak, eta horretarako zenbait irizpide ezarri dituzte: bertakoa izatea, ekologikoa –zigilurik gabe bada ere–, ekoizleekin afinitate ideologikoa edukitzea, lan baldintza duinetan ekoitzitako produktua izatea… “Dena dela, kontraesanak ere sortu zaizkigu, izan ere, proiektua guztientzako irisgarri izatea eta komunitatera profil askotako jendea batzea nahi dugu, beraz, merkea izatea ere nahi genuen”, gehitu du Agirrek.
Oreka bilatu nahian eta bertakoa eta ekologikoa merke izatearekin uztartzeko saiakeran, formula bat planteatu zuten: produktu bat iristen zenean, kide batzuek %20 gehiago ordaindu zezaketen, beste batzuek hori gutxiago ordaintzeko. “Hala ere, garestia izaten segitzen zuen, eta momentu honetan egitura eta aukera berriak bilatzen ari gara”, dio. Izan ere, 2024an ohartu ziren erosketa ahalmen zehatzeko jendea soilik gelditzen zela proiektuan, eta hausnarketa prozesu baten ondoren, supermerkatuetan bilketak egiten ere hastea erabaki zuten, oinarrizko elikagaiak bildu eta saskiak banatzeko. “Hor ari gara hausnarketan eta gauzak zalantzan jartzen, antolakuntza asistentzialetatik aldendu nahi dugulako, baina errealitatea da jende asko hurbildu dela aldaketa egin dugunetik, gaur egun 40 lagun inguru elkartzen gara asanbladetan”, dio.
Ekoizpen komunala
Proiektuaren bigarren ardatza ekoizpen komunalarena da. Hasieratik, Errekaleor auzoan baratzea egiten dute kideek. “Baratzearena hasieratik izan da proiektu zentrala, eta horren bueltan bestelakoak ere sortu dira: sendabelarren taldea, kontserbena, garagardoa egiten zuena, eztia ekoiztekoa…”, adierazi du. Hileroko asanblada nagusian erabakitzen eta banatzen dira hurrengo hilabetean baratzean, erosketa kolektiboan nahiz biltegian egin beharreko lanak, eta momentuan txanda guztiak betetzen dituzte. Gero, baratzeko produktu fresko guztiak Alde Zaharreko biltegira eramaten dituzte. “Proiektuko edonork har ditzake biltegitik barazkiak, baina ez ditugu kide guztiok hartzen, batzuek baratzea bere kasa ere egiten dutelako, adibidez”.
Galdakaoko Elkarlaguntza Sarea eredu izan da Gasteizko Herrizomarentzat, eta hiriko beste kolektiboekin eta Euskal Herriko antzeko beste egitasmoekin saretzen ari direla nabarmendu du kideak. “Etxebizitza sareen topagunera gonbidatu gintuzten, eta hasi gara honi forma ematen Hego Euskal Herriko antzeko proiektuekin batera”.
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]