Garbitasuna
Erleek jaiotzetik hil arte duten joera bat da garbitzeko gaitasuna. Jaio bezain laster hasten da bera jaio den abaraska garbitzen, puskatu dituen argizari zatiak erlauntzatik kaleratzen.
Garbitzeko ohitura ez da jaio berritan bakarrik duten gaitasuna, erle helduek ere garbitzen jarraitzen dute. Helduak ez dira erlauntza garbitzera jartzen, elkar garbitzen baizik.
Barroa izeneko akaro bat itsasten zaie erle langileei gorputzean lorez lore dabiltzanean. Akaro horrek erleei kalte handia egiten die eta horri aurre egiteko erleak akaroak garbitzen edo kentzen saiatzen da. Tximuek ere badute antzeko joera bat zorriekin, kasu horretan, ordea, jan egiten dituzte.
Akaroak kentzeko joera handia duten erlauntzak dira erlezainen gustukoak, horrek gaitzei aurre egiteko abilezia dutela erakusten baitu.
Erlauntzaren garbitzeko ahalmena neurtzeko hainbat froga egin izan ditugu erlezainok, “pint test” izena duten probak. Proga horien helburua erlearen garbitzeko abilezia neurtzea da.
Horretarako, jaioko diren 100 erle zulatzen ditugu orratz batekin: orratzak 100 erle horiek hiltzen ditu.
Erlezainok kronometro baten bidez neurtzen dugu zenbat denbora tardatzen duten hildako erleak identifikatzen eta kaleratzen, horrela gure erlategiko erlauntzarik garbiena zein den jakiteko.
Erleak, ikusten den bezala, hildako guztia kaleratzen du erlauntzatik bere familia ez gaixotzeko. Ez da gaixotasunen aurka egiten duen gauza bakarra.
Erleak abaraska, ertz eta sarraila guztiak desinfektatzen ditu: horretarako, propoliz estaltzen du dena, izan ere, propolia landaretik eskuratzen duen erretxin desinfektatzaile bat da.
Erle narratsik ez dut oraindik ikusi, bere erlauntzako zikinkeriarik ateratzen ez duenik.
Erlezain narratsak badira ordea: erlategiak zakarrez beteta, argizari zikina eta denetik duena erlategian botata… eta erleak ezin zikinkeria hori garbitu!
Garbitasuna ez da mania hutsa izango, zerbait behar-beharrezkoa izango da. Garbi baitago erleak alferrikako lan gutxi egiten dituela.
Aurtengo udan ez dugu gure hondartzetan marmoka gehiegirik ikusi. Baina ehunka pertsona izan dira Kantauriko postuetan artatuak, Galiziatik Euskal Herrira. Marmokak? Ez. Karabela portugaldarrak orduan? Ezta ere. Oraingoan, arrain baten eztenak izan dira ur-ertzean hankutsik... [+]
Arabako Mendiak Aske elkarteak zorionak eta eskerrak eman nahi dizkio Arabako Foru Aldundiko Natura Ingurunearen Zerbitzuari, Bonelli arranoa gure lurraldean berriro sartzeko Aquila a-Life proiektuarekin lortutako arrakasta dela eta.
Guztiz kontziente gara proiektu honek... [+]
Naturazaleren batek galdera hori irakurri eta pentsatuko zuen seguruenik: “Galdetzea ere! Ez dute zerikusirik!” Egia da, bai, behin ezagututa erraz desberdintzen direla oreina eta orkatza. Baina batzuentzat ez da erraza mendian halako animalia ikusi eta ziurtasunez... [+]
Jakoba Errekondok Ilargia eta landareak 2025eko agenda eskutan, ilargiaren arabera baratzeko lanak nola antolatu azalduko du eta entzuleen galderak zuzenean erantzungo ditu. Antton Olariagak argitalpen horretarako egin dituen hamabi piztiren ilustrazioak erakutsiko ditu eta... [+]
Hegazti buruhandia dugu hau, baina ez egoskorra delako, baizik eta fisikoki buru handia duelako. Horregatik da ezaguna hegazti hau, euskaraz erabiltzen diren izen askok bere begi eta buru handiari egiten diote erreferentzia: buruhandi, txorihandi, begihandi, ahohandi…... [+]
Beste hainbat intsekturen kasuen modura, hau ere “tigre” hitzaren itzalpean izendatzen dute herrialde batzuetan. Jakina, halako izena jarriz gero espero zitekeen ehizarako trebetasuna ezin falta! Eta halaxe da, bai.
Errekastoa bizi doa harri eta harkaitz artean. Ur salto txikiak, ur lasterrak eta putzuak nahasten dira ibilguan zehar. Hotza dago ura, baina hala du gustuko uhandre piriniotarrak. Izan ere, korrontearen kontra igeri egitera ohituriko anfibio txiki honek ez du edozein bizitoki... [+]
Berrerarabili, zaharberritu, konpondu, eraldatu… Behar duguna baina gehiagorekin bizi garelako agian…
Duela gutxiko kontua da. Iberiar katamotza (Lynx pardinus), mundu mailako felino espezie mehatxatuenetarikoa, “galtzeko arriskuan” egotetik “kaltebera” kategoriara igaro da IUCNren Espezie Mehatxatuen Zerrenda Gorrian. Espeziea kontserbatzeko egindako... [+]
Akainak edo kaparrak batetik, eltxo tigreak bestetik, Euskal Herrian duten presentziaz eta gurean dauden espezieez mintzatu zaigu Aitor Cevidanes ikertzailea. Osasuna eta ingurumena hizpide, dituzten arriskuez, herritarron uste faltsuez eta klima aldaketaren nahiz gizakion... [+]
Txikitan kaian arrantzatu ohi genituen ‘pantxito’ gehienak ziurrenik bisiguak izango ziren, baina nekez ikusten genituen bisigu handiak. Izatekotan, jatetxe ezagunetan izango zen, arraindegietako bisigu gehienak kanpotik ekarriak ziren bitartean. Egun, kostaldeko... [+]
Ur azaletik gertu dabiltza arrainak igerian. Zerbait uretarantz gerturatzen ari da, hegan: arrano bat dator, bere atzaparrak aurrerantz luzatuta eta zaplast! Uretan sartu da, bete betean. Arraina harrapatu ostean burua uretatik atera du arranoak, baina arrainak hondorantz egiten... [+]
Astebete pasatxo eman dut artaldeaz hausnarrean. Lehenago ere eskaini izan dizkiot tarteak artalde kontzeptuari ematen zaion erabilerari, baina orain dela astebete izandako elkarrizketak berritu du hari buruzko hausnarra eta paper honetara ekarri nau.