Garbitasuna
Erleek jaiotzetik hil arte duten joera bat da garbitzeko gaitasuna. Jaio bezain laster hasten da bera jaio den abaraska garbitzen, puskatu dituen argizari zatiak erlauntzatik kaleratzen.
Garbitzeko ohitura ez da jaio berritan bakarrik duten gaitasuna, erle helduek ere garbitzen jarraitzen dute. Helduak ez dira erlauntza garbitzera jartzen, elkar garbitzen baizik.
Barroa izeneko akaro bat itsasten zaie erle langileei gorputzean lorez lore dabiltzanean. Akaro horrek erleei kalte handia egiten die eta horri aurre egiteko erleak akaroak garbitzen edo kentzen saiatzen da. Tximuek ere badute antzeko joera bat zorriekin, kasu horretan, ordea, jan egiten dituzte.
Akaroak kentzeko joera handia duten erlauntzak dira erlezainen gustukoak, horrek gaitzei aurre egiteko abilezia dutela erakusten baitu.
Erlauntzaren garbitzeko ahalmena neurtzeko hainbat froga egin izan ditugu erlezainok, “pint test” izena duten probak. Proga horien helburua erlearen garbitzeko abilezia neurtzea da.
Horretarako, jaioko diren 100 erle zulatzen ditugu orratz batekin: orratzak 100 erle horiek hiltzen ditu.
Erlezainok kronometro baten bidez neurtzen dugu zenbat denbora tardatzen duten hildako erleak identifikatzen eta kaleratzen, horrela gure erlategiko erlauntzarik garbiena zein den jakiteko.
Erleak, ikusten den bezala, hildako guztia kaleratzen du erlauntzatik bere familia ez gaixotzeko. Ez da gaixotasunen aurka egiten duen gauza bakarra.
Erleak abaraska, ertz eta sarraila guztiak desinfektatzen ditu: horretarako, propoliz estaltzen du dena, izan ere, propolia landaretik eskuratzen duen erretxin desinfektatzaile bat da.
Erle narratsik ez dut oraindik ikusi, bere erlauntzako zikinkeriarik ateratzen ez duenik.
Erlezain narratsak badira ordea: erlategiak zakarrez beteta, argizari zikina eta denetik duena erlategian botata… eta erleak ezin zikinkeria hori garbitu!
Garbitasuna ez da mania hutsa izango, zerbait behar-beharrezkoa izango da. Garbi baitago erleak alferrikako lan gutxi egiten dituela.
Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Zer esango zenioke Palestinako aktibista bati aurrez aurre izango bazenu? Ni mutu geratu nintzen Iman Hammouri nire herrian bertan aurkeztu zidatenean. Eskerrak andre nagusi bat gerturatu zitzaigula eta solaskide roletik itzultzailearenera pasa nintzela.
Palestinako Popular... [+]
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
PP, Vox, Junts eta EAJren botoekin Espainiako Kongresuak onartu du otsoa espezie babestuen zerrendatik ateratzea eta, horren ondorioz, berriz ehizatu ahal izango dute Duero ibaitik iparrera.
Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.
Magnoliak eleganteak dira. Dotoreak. Anddereak. Pontxoak. Apainak. Pimentak. Gurbilak. Ponposak, ponpoxearrenak. Ortiroak. Ia-ia fazazkoak, kriket eta kraket. Ez naiz harritzen, beren loraldien azpian lurrarekin urtzerainoko handitasunaren menpeko sentitzen naiz urtero.
Katalanen ustetan artzainak engainatzen omen ditu hegazti honek: “enganyapastors”. Espainiar eta latindarrek, aldiz, ahuntzari esnea kentzen diola diote, hortik datorkio hain zuzen ere izen zientifikoan (Caprimulgus europaeus) islatzen den caprimulgus (capra... [+]
Nekazal eremu lehor baten erdian ageri da putzua. Txikia da tamainaz, eta ez oso sakona. Egunak dira euririk egiten ez duela, baina oasi txiki honek oraindik ere aurretik bildutako urari eusten dio. Gauak eremua irentsi du eta isiltasunaren erdian kantu bakarti bat entzun da... [+]
Eskoziako Lur Garaietara otsoak itzularazteak basoak bere onera ekartzen lagunduko lukeela adierazi dute Leeds unibertsitateko ikertzaileek.. Horrek, era berean, klima-larrialdiari aurre egiteko balioko lukeela baieztatu dute, basoek atmosferako karbono-dioxidoa xurgatuko... [+]
Trebea, burutsua eta iheskorra; olagarro arruntak, izenak hala adierazten ez badu ere, aparteko trebetasunak ditu. Itsas molusku zefalopodo haragijale honek txundituta gauzka, bere ezaugarri eta ahalmen bitxiekin. Ornogabe guztien artean adimentsuena da, besteak beste.
Hotza gogor ari du. Ez denean, baina aurtengo neguan lurralde batzuk ederki jotzen ari du. Eta intsektuek nola irauten dute, udaberriarekin indarrean berragertzeko? Kaleko galdera izan dut bart. Hortik intsektuen adimendu eta buruargitasunera koxka ttikia dago. Berritu ditugu... [+]
Faroe uharteetan, Ipar Atlantikoko artxipelago bat, Danimarkaren kontrolpean, urtero ehunka zetazeo hiltzen dituzte –normalean milatik gora–. Batzuek "tradizioa" deitzen diote, hainbat mendetako antzinatasuna duelako. Baina odolez gorritutako hondartzan... [+]
Gaur egun Lur planetan bizi diren intsekturik handienek 30 cm inguruko tamaina izan dezakete, gizaki baten seiren bat, gutxi gorabehera. Horien artean daude tximeleta eta sits erraldoiak edo kakalardo potoloak. Halako izaki harrigarrien aurrean nola bada erreparatu lau... [+]
Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]