Datorren abuztuaren 24, 25 eta 26an Miarritzen G7ak burutuko duen gailurra dela eta, herriz herri “G7 EZ Plataformak” antolatzeko eskaintzen ari garen hitzaldi xortan behin eta berriz atera da eztabaidarako datuen beharra. Iritzi artikulu honen helburua datu batzuk eskaintzea da, argumentu gisa erabiliak izan daitezen. Inork zalantzarik izan ez dezan, kapitalismoak mundua dominatzeko osatu duen Mundu Bankoak (BM) bere 2018 urteko balantzean erabilitako datuak dira gehienak, beraienak beraz. Eta, halere, beldurgarria da erakusten diguten munduaren argazkia.
Pobrezia endemikoa eta lurraldekako desoreka: azken 30 urteetan, pobrezian bizi den pertsonen kopurua da handitu dena eta ez bizimodu duina dutenena. 1.000 milioi lagun pobrezia larrienetik atera omen dituzte, baina pobrezian bizi direnen poltsa gizenduz. Halere, egun beste 736 milioi pertsonak pobrezia larrian jarraitzen dute oraindik, eguneko 2 dolar baino gutxiagorekin. Gehienak Sahara azpiko Afrikan daude, munduko 28 Estatu pobreenen artean, horkoak baitira. Munduko pobreziaren banaketa desorekatzen ari da beraz, zonalde osoak miseriara kondenatuz. Ezin dugu ahaztu, gainera, pobrezia larria bizi duten lurralde horiek direla normalean gatazka, gerra, gosetea eta hauen ondorio larriak pairatzen dituztenak. Lurralde horiek %34.4 ziren 2011n eta % 36 ziren 2015ean. Azken urteetan zifra hori handitu da, zalantzarik gabe.
Migrazio fluxuaren indartzea: pobrezia edota gerraren ondorioz, 68,5 milioi lagunek indarrez bere lurraldea utzi behar izan dute. Gatazkak, gerrak, klima aldaketak eta goseteak eragindako populazioaren desplazamendu hau, inoiz eman den handiena da. Horien artean 40 milioik bere Estatu barruan mugitu dira, baina beste 24.5 milioik atzerrira jo behar izan du. Eta hauetako milaka eta milika atzerriratze bide horretan hil dira, asko eta asko Europar Batasunaren atarian, Mediterraneoan, edota Estatu Batuetako mugan. Emigranteei ateak ixten dizkiete Estatu aberatsek. Horretan adierazle dira Sarvini eta Trump, besteak beste.
Desastre ekologiko itzuli gabeari muga jarri zaion 1.5ºC-ko berotze klimatikotik gero eta gertuago gaude eta, okerragoa dena, ez da noranzkoaren aldaketarik aurreikusten
Aldaketa klimatikoaren areagotzea: desastre ekologiko itzuli gabeari muga jarri zaion 1.5ºC-ko berotze klimatikotik gero eta gertuago gaude eta, okerragoa dena, ez da noranzkoaren aldaketarik aurreikusten. C02ren isurketari jarri zaizkion mugak ez dituzte errespetatu. 2030 urterako karbono dioxidoaren jaurtiketak %45 gutxitu behar dira, 2050 urtean hutsean uzteko. Baina ez da horretarako behar den neurririk hartzen. COP21eko akordioak Trumpek ez ditu onartzen eta besteek ez dituzte betetzen. Lehen ondorioa da, gauzak aldatu ezean, beste 100 milioi lagun pobrezia larrian sartuko direla datozen bi hamarkadatan. Migrazio klimatikoa hasi da eta indartuko egingo da etorkizunean. Dagoeneko Afrikaren hegoaldean, Asian eta Latinoamerikan 140 milioi migratzaile klimatiko aurreikusten dira.
Airearen eta uraren pozoitzea: munduko biztanleriaren %91k ez du kalitatezko airerik arnasten, kutsadura munduko bazter guztietara zabaldu delako. Beste era batean esanda, munduko 10 pertsonetatik 9k aire kutsatua arnasten du. Estatistikek azaltzen dutenez, egun munduan 7 milioi lagun hiltzen dira urtero arnasten duen aire kutsatuaren ondorioz. Hori bai, hildako kopuru horren %90a ez da G7ak biltzen dituen Estatuetan ematen. Nola ez, kutsadura honetan ere zer ikusi zuzena du munduan ia inon egiten ez den hondakinen behar bezalako birziklatzeak eta errauste politikek. Azken hilabete honetan zer esan handia ematen ari den plastikoen itsasoaren kutsadura ere horren lekuko da.
Emakumearen bazterketa integrala: egun 2.700 milioi dira gizonek dituzten eskubide eta baldintzak ez dituzten emakumeak. Maila guztietako oztopoak jasaten dituzte emakume hauek, oztopo sozialak, ekonomikoak, sexualak... 104 Estatuetan emakumeek ez dute nahi duten lanean aritzeko eskubiderik. 59tan eraso sexisten aurkako legezko babesik ez dute eta 18tan, senarrek emazteek ezin dutela lan egin erabaki dezakete. Nola ez, lan beraren truke gizon eta emakumeen soldataren berdintasuna ez da ia inon ematen, baina arrakala handia da, bereziki Estatu pobreenetan. Toki askotan, gainera, hezkuntza ere ukatzen zaie neskei, emakumean analfabetoak bihurtuz. Jabego eskubidearen azterketa oraindik eta okerragoa da, Estatu askotan emakumea ezin baita benetan ezeren jabe izan, ezta kredituak eskuratu ere. Kapitalismo heteropatriarkala da G7ko estatuek munduan demokrazia gisara saltzen duten eredu soziala.
Urtero 1.6 milioi haur hiltzen da bere lehen urteetan izandako hazkundean atzerapenak direla medio. Eta beste 150 milioik atzerapen seinale argiak ditu, lehen urte horietan izan duten elikatze eta zaintza desegokiaren ondorioz pairatu dituzten gaixotasunengatik
Haurrak ezin hazi eta hezi: urtero 1.6 milioi haur hiltzen da bere lehen urteetan izandako hazkundean atzerapenak direla medio. Eta beste 150 milioik atzerapen seinale argiak ditu, lehen urte horietan izan duten elikatze eta zaintza desegokiaren ondorioz pairatu dituzten gaixotasunengatik. Nola ez, haur horien gaztetako atzerapenek ondorio larriak dituzte haur horien ondorengo bizitza osoan, bai afektiboan, zein profesionalean. Nahikoa ez balitz, egoera hori pairatzen duten haurrak nagusiki Estatu pobreetakoak izanik, ez dute dagokien benetako hezkuntza proiekturik ere. Hazkunde atzerakadari, hezkuntza mailako atzerapena gehitu behar zaio. Egun, gutxienez 260 milioi dira inolako hezkuntzari jasotzen ez duten eta miseria gorrian bizi diren eta kondenatuak dauden haur eta gazteak.
Urbanizatze neurrigabea: adituek diotenez, 2050 urtean munduko biztanleria %70a inguru zonalde urbanizatuetan biziko da. 1960An, %30 ziren eta 2018an, %55. Baina urbanizatze tasaren %90a Estatu pobreenetan edota hazkunde prozesuetan murgilduta daudenetan emango da, Afrikan eta Asian nagusiki. Ondorio nabarmenenak bi dira: lehena, nekazaritza eremuaren hustuketa larria ekarriko du, hiriarekiko desoreka areagotuz. Eta, bestalde, urbanizatze hori Estatu pobreenetan emango denez, beste 1000 milioi lagun bizi baldintza duinik gabe, auzo pobre edota fabelatan bizitzera kondenatuak izango dira, horrek dakartzan ondorio larriekin arlo familiarrean, sozialean, ekonomikoan, laboralean...
Aniztasunaren aurkako uniformizazioa: Nazio Batuetan 200 Estatu inguru daude, baina UNESCO aitortzen duenez, 6.000 inguru dira munduko hizkuntzak. Ondorioa argia da, munduko ia hizkuntza guztiak Estatuaren defentsarako mekanismorik gabe dago. Gauzak aldatzen ez badira, eta ez dirudi hala izango denik, datozen 100 urteetan ehunka hizkuntza, kultura, herri desagertuko dira, asimilazio prozesu bortitzaren ondorioz. Nola ez, G7ko Estatuen hizkuntzak izango dira milaka hizkuntza horiek ordezkatuko dituztenak, batez ere, ingelesak, frantsesak eta alemanak. Bioaniztasuna ekosistemarako beharrezkoa den neurri berean da beharrezko hizkuntza eta kultura aniztasuna. Tamalez, G7ren eskutik munduaren kultur eta hizkuntza uniformizazio basatienean indartzen ari da. Unibertsitatera iristen diren jatorrizko herrietako kide oso gutxien artean, %2ak soilik gordetzen du bere ama hizkuntza ikasketen amaieran. Kultur genozidio argia.
Gauzak horrela, bi dira Miarritzeko G7ren gailurraren aurrean egin behar ditugun lanak. Lehena, Euskal Herrian, mundu beste tokietan bezalaxe, bestelako mundu baten alde lanean ari garela erakustea da, Irun-Hendaian abuztuaren 21, 22 eta 23an Europako eragile alternatibo eta ezkerrekoekin antolatutako kontra gailurrean parte hartuz. Eta, bigarrena, munduaren aurrean G7 salatzeko abuztuaren 24an, 25ean eta 26an antolatuko diren mobilizazio ezberdinetan parte hartzea da. Bitartean uztailaren 13an Miarritzen dugu hitzordua manifestaldi nazionalean. Informazioa osoa duzue g7ez.eus web orrian.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Tipi-tapa mugitzen ditugu euskaltzaleok gure oinak Korrikaren lekukoaren atzetik, gure hizkuntzaren alde, desio dugun Euskal Herri euskalduna helburu, herri euskaldun gisa biziraun nahi dugula aldarrikatzeko.
Tipi-tapa ematen ditu lehen urratsak Afrikako, Hego Amerikako edo... [+]
Eta beste urte batez, sindikatuek prefabrikatutako grebak antolatu dizkigute. Eta guk, indibidualki, erabakia hartuko dugu grebarekin bat egin ala ez, ikastetxean inongo asanbladaren beharrik gabe.
Niri irakatsi zidaten greba eredua jada ez dago modan, antza. Nire... [+]
Bizitzak dena inguratzen du, mugatua eta hauskorra da. Bizitza onak bizitzeko, gorputzak zer egin badakiela iruditzen zait, buruak ordea, nahiz eta jakin (ondo informatuta dagoenean), askotan gorputza nahita isiltzen duela ikusten dut. Isiltze horretan burua beste buru... [+]
Eroso gaude ingurunea gure egoera fisiko/emozionalera egokitzen denean. Besteak ni kontuan hartu nauenean, izan gizaki bat, objektu bat, espazio bat. Erosotasunaren klabea produktu eta espazio diseinuan beharrizan handi gisa sartu da, erosotzat jotzen dena erosgarria delako... [+]
Nafarroa Arenan Mitoaroa ikusten izandako lagun batek “telurikotzat” jo zuen entzun-ikusi-sentitutakoa. Niri ere hala iruditu zitzaidan telebista medio etxetik hauteman nuena.
Pentsa daiteke Mitoaroak piztutako grinak eta atxikimenduak proiektuaren ikusgarritasuna... [+]
Urte berria hastearekin batera, bizitza aldatuko diguten erabakiak hartzeko ohitura bada. Listak egiten ditugu hiru puntutan: bat, kirola gehiago praktika; bi, lagun zaharrak maizago ikusi; hiru, Islandiara itzuli, errealki eta metaforikoki. Xedeak beti xede geratzen direla... [+]
Zirkulazioan lehentasunek garrantzi handia dute. Gidatzeko ikasten dugun lehen gauzatakoak dira: biribilguneak eta STOPak menperatu ezean nekez lortuko dugu gidabaimena.
Hala ere, lehentasunak ez dira kontu neutroak, eta historiak eta interes kontrajarriek aldatu izan... [+]
Oholtzak betiko utziko dituela jakinarazi zigun Benito Lertxundik badira jada hainbat aste, eta geroztik asko gara maila batean ala bestean umezurtz sentitzen garenak, halako galera edo abandonu sentsazioarekin, triste. Iruindarroi, behintzat, bere zuzenekoen zirrara azken aldi... [+]
Hiru korapilotan mordoilotzen digute euskaldunon elkarbizitza, eta urte luzez, pazientzia handiz eta erabakitasun irmoz ekin arren, loturok askatu ezinean gabiltza. Hiru bederen badira uneko korapiloak: presoak, euskara, etorkinak.
Urte berriarekin elkartu ohi gara milaka... [+]
Gaur, urtarrilak 21, gure oraintsuko historiaren efemeride interesgarri bat gogora ekartzeko eta hari buruz hausnartzeko eguna dugu. 50 urte bete dira Potasas de Navarra enpresako 47 langilek itxialdia amaitu zutenetik. Hamabost egun iraun zuen itxialdi horrek eta greba orokorra... [+]
Duela aste pare bat Norvegiako zenbait datu plazaratu ziren. Ipar Europako herrialde hartan auto elektrikoak nagusitu dira, eta Tesla marka dute salduena; energia birziklagarriaz sortutakoa omen da han kontsumitzen denaren %90. Aldiz, Norvegiako enpresa publikoek ez dute inolako... [+]
Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.
Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]
Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]
Asteartean eman zuten jakitera bost gazte lapurtarren kontrako sententzia. Hamabost hilabeteko espetxe zigorra gibelapenaz bi gazteri, 500 euroko isun banarekin; 140 orduko lan behartua eta 500 euroko isun bana beste bi gazteri; eta, azkenik, 1.700 euroko isuna beste... [+]