Fruta-arbolen osasuna
Lagun baten gomendioa dela medio, Nafarroako Gobernuaren altzoko INTIA nekazaritza institutuko Laborantzen Babeserako atalean dagoen jakinarazpengunetik Fruta-arbolen osasun kudeaketa zuzena egiteko kontuan izan behar dituzun gomendioak dokumentua eskuratu dut, eta baita amaren batean jan ere. Bertan fruta-arbolen izurrite eta gaixotasunak saihesteko erabilgarriak diren hamar aholku agertzen dira.
Arbolen inausketa, forma emateko eta fruituaren emana sustatzeko teknika izatetik harago, erabili arboladiaren bentilazioa hobetzeko, onddo hezezaleek dakartzaten gaitzen erasoa eragozteko.
Hartu tamaina ongarriketari eta ureztaketari. Ez da komeni arbolak gehiegizko indarra izatea, horrek izurriteak eta gaitzak ezartzeko baldintzak hobetzen ditu.
Ez utzi uztaren eta inausketaren hondakinak arboladian bertan. Aurrez izandako gaitzen eta izurriteen hondakinak ere hor diraute, berriz ere berritzeko zain.
Inausketa egiterakoan, arbolean balego zauri, hantura edo tumore, txankro edo momifikatutako fruiturik, kendu. Horretarako zauri handiak egin behar badira, zaindu horiek ere. Miatu zorri, kotxinila eta edozein izurrite arrastorik ba ote dagoen ere.
Sasoi betea denean, kontuan izan eguraldiaren gorabeherak, gaitzak eta izurriteak etorri eta asentatzeko zuzen-zuzenean eragiten baitute.
Arbolei eragiten dieten izurrite batzuk kontrolpean izateko, badaude produktu fitosanitarioen erabileraz gain edota horrekin batera baliatzeko ordezko teknikak: harrapaketa masiboak, nahasketa sexuala...
Erabili fauna laguntzailea lagunduko duten teknikak. Bioaniztasuna izurrite ugariren kontrolbide zuzenena da.
Bete jakinarazpengunetik adierazten diren aplikazio orduak, eta erabili arbolarentzako eta arazo bakoitzarentzako baimendutako produktuak.
Loratze garaian, saihestu tratamenduak, eta, erabili behar izanez gero, hobe polinizatzaileen jarduera orduetan ez erabiltzea.
Kontuz hosto erortze sasoian. Erortzen den hosto bakoitzak zauri ireki txiki bat uzten du, gaixotasunak sartzeko bide aproposa.
Gaitzak sortzen dituzten onddoek eta izurriteek ere bizi behar dute, baina gure ekinak harrotu edo baretu egingo dituzte.
Euskal Sagardoa Jatorri Deiturak erronka ezarria dio bere buruari: Euskal Herri osoko sagar eta sagardogileak biltzea. “Sagardoaren kultura lurralde osoan dago, eta lurralde osoan mantendu dira sagardotarako sagarrak”, esan digu Unai Agirrek, sor-markaren... [+]
“Aterako dut sagar zuku bat?”. Galdera horrekin hasi da Barrundiako Ekonomatoko kide Koldo Lopez Borobia, Susana Lopez de Ullibarri eta Santi Txintxurretarekin izandako elkarrizketa. Sagar zukuaren bueltan eta sagarrondoz inguratutako lorategian elkartu gara. Hau ez... [+]
Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
192 milioi sagar 2024. urtean. Segundoero sei sagarretik gora saltzen du Britainia Handiko Tesco supermerkatu kate han ezagunak; ia 27.000 tona. Zenbaki ikusgarriak dira baina are harrigarrigoak dira bertokoak, Ingalaterrako sagarrak direla jakinda.
Barrikoteak, barrikak, bukoiak eta upelak bete berriak ditugu etxean sagar muztioz (Malus domestica). Makina bat beteko ziren, ipar eta hego, gure geografia guztian mahatsarenarekin ere (Vitis vinifera). Sagasti, mahastiko lanak eta dolare, soto, upelategi eta pitarretako lanak... [+]
Ahuakateondoak ondo emango al du hemen? Ezin konta ahala alditan luzatu didate galdera hori azken urte hauetan. Gure etxean ahuakate arbola (Persea americana) ederki bizi dela erantzuten diet eta Mutrikuko kaian hantxe dago arbola bikaina, eta urte asko da aleak ematen dituela... [+]
Vincent Trebessesek sortutako ekimena da Errota, Senperen hurrak ekoizten eta eraldatzen dituen proiektu berezia. 2008an jarri zuen martxan hur-olioa egiteko errota, hasiera hartan Ziburuko bere etxean. Hurrak kanpotik erosten zituen, baina pixkanaka proiektuan sakontzen joan... [+]
Euskal Herriko isuri atlantiarrean gaztainondoak eta gaztainadiek berebiziko garrantzia eduki zuten nekazarien elikaduran, hemengo paisaiaren elementu nagusi ere izanez. Ez da kasik haien arrastorik geratu, ez behintzat Gipuzkoa eta Bizkaian, batetik gaixotasunek ahuldu eta... [+]
Udazkena fruituen sasoi nagusia da. Negua elikagaiz osatzeko fruituak eta horien aleak jasotzen ditugu. Fruituak ez direnak ere pilatzen ditugu, patataren tuberkulua (Solanum tuberosum) adibidez, baina haiek dira gehienak: altxasagarrak edo gordesagarrak (Malus domestica),... [+]
Nafarroan ahuakate ekologikoa landatzen duen lehen pertsona bihurtu da Xixo Ayestaran: Lesakako bere baserrian 700 ahuakate zuhaitz landatu ditu eta 2024an merkaturatzea espero du.
Fruta arbolen inausketa lanetarako prest bazaude, bost aholku eman nahi dizkizut.
Sagarra da Euskal Herriko altxor handietako bat, hemengo baserri eta sagastietan mendez mende garatu, hobetu eta gureganaino heldu dena. Harekin batera, sagardoa, milaka urtean bidelagun izan duena. Aberastasun izugarria dugu, sagardotarako bereziak eta bakarrak diren sagar... [+]