Fruta-arbola, fruitu ttipi eta landare mintegi ekologikoa
Mahaño Lanathoua 2017an hasi zen aitaren lurretan arbolak landatzen, oihan baratzea lantzeko ideiarekin. “Hasieran asmoa ez zen horretatik ekonomia bat sortzea, gure buruaskitasunerako bidean pausoak ematea baizik”, gogoratu du laborariak. Baina, landaketekin hasi zenean ohartu zen arbolak urrunetik ekarri beharra zituela, Frantziako Estatuko iparraldetik edo beste zenbait tokitatik. Orduan bururatu zitzaion, interesgarria litzatekeela hutsune hori bete eta bere mintegi ekologikoa abian jartzea. Erroak landaretegia da horren emaitza, duela urte eta erditik martxan den proiektua.
Arbola fruitudunak, fruitu ttipiak, landare lagungarriak eta sendabelarrak ekoizten ditu Lanathouak Erroak landaretegian: “Urte guztirako fruitu ttipiak ditugu, goiztiarrak, sasoi erdikoak, bukaerakoak… baditugu klasikoak, baina baita berezigoak ere, kakiak eta horrelakoak”. Helburua urte osorako fruitu eta landareak eskaintzea da, eta aukera dutenei, landare edo arbola solteak baino, sistema osoak landatzea proposatzen die: “Arbolak, landare ttipiak, sendabelarrak… horiek elkarren ondoan jarrita sistemak landatzea da ideia, eta ez arbola isolatuak jartzea. Erresistenteagoa izanen da beti sistema hori”.
Etxean dituen arboletatik ateratzen ditu txertoak ekoizleak, eta, momentuz, txerto eramaileak edo oinak erosi egiten ditu. Horiek txertatu eta urtebetez edo urte eta erdiz zaintzen ditu zuhaixkak ekoizleak, saldu aurretik. “Momentuz, horrela ari naiz, baina honezkero hasi naiz nire txerto eramaileak hazitik eta hezurretik ekoizten ere: sagarrondoak, mertxikak, haranak… nahi nuke pixkanaka hori ere neroni egiten hasi, ekoizpena hastapenetik kontrolatzeko”, dio. Bertako barietateak ere erabiltzen ditu Lanathouak, tokiko sagarrondo asko ditu, esaterako; baina bertakoak ez diren kasuan, bertara ongi egokitutako motak ditu. “Lehenagotik landatuak nituen lursailean, eta badakit zein diren erresistenteak, tratamendurik gabe ongi funtzionatzen dutenak… horiek ugaltzen ditut”.
Salmenta zuzena
Salmenta udazkenean, neguan eta udaberri hastapenean egiten du ekoizleak, “izerdia erroetan dagoenean”. Donibane Garaziko merkatuan egoten da astelehenero, eta horrez gain, etxaldean bertan ere saltzen ditu arbolak eta landareak, hitzorduen bidez. Urte eta erdiko ibilbide honetan erantzun ona jaso du proiektuak, eta Lanathouak uste du konfinamendutik hona egon dela hausnarketa kolektibo bat, eta badela jendea, pixkanaka, geroz eta autonomoago izateko bidea egiten ari dena.
Landaretegira hurbiltzeko gomita luzatu du laborariak, proiektua ezagutzeko eta bere lan egiteko modua ikusteko. “Landareen zaintza erraza zait, baina zailena, orain, lurrari bueltan ematea da. Materia organikoa, fermentazioa eta mikroorganismoak lortzea. Azkenean, arbolek ainitz xurgatzen diote lurrari, eta lurra ez pobretzeko konpentsatu beharra dut. Hori da, niretzat, momentu honetan zailena eta interesgarriena”, amaitu du.
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.