Frankismoak erreprimitutako LGTBI+ kolektiboko kideak omenduko dituzte Bidankozen
Igari-Bidankoze errepidean urtero egin ohi den omenaldian, bereziki gogoraraziko dituzte euren sexu-nortasunagatik atxilotu eta esklabo lanetara derrigortutako pertsonak. Ekainaren 17an egingo dute ekitaldia.
Frankismoaren esklaboei urtero Bidakonzen egin ohi zaien omenaldiaren barruan, protagonismo berezia izango dute aurten LGTBI+ kolektiboko kideek. 1936ko Gerran eta gerraoste luzean, asko izan ziren euren sexu-nortasunatik atxilotu eta errepremitutako pertsonak.
Hainbatek esklabo lanak egiten amaitu zuen, eta hori gogoratuko dute ekainaren 17an, larunbatarekin, Erronkari eta Zaraitzu ibarrak batzen dituen Igariko gainean, Memoriaren Bideak taldeak egin ohi duen ekitaldian. Besteak beste musika emanaldia izango da egun horretan, baita bazkari autogestionatua ere.
Igari eta Bidankoze arteko errepide hori frankismoko esklaboek eraiki zuten 1939 eta 1941. urteen artean. Historialarien esanetan gutxienez 2.000 lagun baino gehiago aritu ziren errepidean lanean, oso baldintza kaskarretan. Gaur egun esklaboek erabiltzen zuten barrakoien erreprodukzio bat dago ikusgai Igariko gainean.
Fernando Mendiola eta Edurne Beaumont ikerlariek sakonean aztertu zuten Igariko kasua, Txalapartarekin 2006an argitaraturiko Esclavos del franquismo en el Pirineo (Frankismoaren esklaboak frankismoan) liburuan, eta bertan diotenez, kondizioak hain ziren latzak preso askok –"ezinezkoa da jakitea zenbat izan ziren"– ihes egitea erabakitzen zuela eta zaintza guardiek horietako batzuk hil egin zituztela ihesaldian.
Langile batailoietan disidente politikoak eta erregimenak "arriskutsutzat" ikusten zituenak zeuden; eta horien artean, noski, nazional-katolizismoaren harreman eredu patriarkalarekin bat egiten ez zuten pertsonak ere bazeuden.
Tefiako nekazal kolonia
Hainbestekoa zen frankismoak egin nahi zuen garbiketa soziala, hainbat kolektiborentzat berezko kontzentrazo esparruak sortu zituela.
Steilas sindikatuak gogorarazi duen moduan, LGTBI+-eko kide ugariri bortxazko lanak eginarazi zieten Fuerteventurako Tefiako gunean; nekazal kolonia moduko bat, egiaz kartzela makabro bihurtu zena.
Espainiako zuzenbideko Vagos y maleantes ("Alperrak eta gaiztaginak") legean oinarriturik 1954 inguruan sortua, Tefiako esparru hori basamortu baten erdian zegoen, aerodromo zahar batean, eta Gasteizkoa omen zen karmeldar-ohi batek zuzendu zuen lehen urteetan esku gogorrez, jipoiak, gosea, umiliazioa eta errepresio sexuala ezarrita.
1966an itxi zuten eta egun gazteentzako aterpetxe bat dago bertan.
Gurasoak hilik, etxeko ganbara husteari ekin zioten
seme-alabek. Hainbat gauzaren artean, koaderno eta paper sorta, argazkiak eta nahi beste agiri. Bego Ariznabarreta Orbeak aita aspaldi zenduaren gerrako memoria harrigarriak zurian beltz irakurri, eta jabetu zen altxorraz,... [+]
Aurten ere, uztailaren 8an, astelehenean gogoratuko dute German Rodrigez haren omenezko oroitarriaren alboan. 13:00etan izanen da: aurreskua lehenbizi, Mikel Lasarteren bertsoak gero eta La Furia eta Fermin Balentziaren emanaldiak bukatzeko. Iluntzean, Peñak, isilik eta... [+]
Naiz.eus-ek aurreratutakoaren arabera, 2004ko martxoan Espainiako polizia batek eta bere semeak erail zuten Angel Berrueta eta bere alargun zein seme alabek, Nafarroako Gobernuaren aitortza ofiziala jasoko dute, indar polizialen indarkeriaren biktima moduan.
1939 eta 1941 bitartean Igari eta Bidankoze arteko errepidea eraikitzera behartu zituzten frankismoaren 2.400 esklaboak omendu zituzten larunbatean, Igariko gainean. Errepresaliatu antifaxista haien memoriak gure bidea izan behar duela aldarrikatu zuten omenaldia antolatu zuen... [+]
Nafarroako Torturatuen Sareak jakinarazi du hemeretzi biktima berri onartu dituela Nafarroako Gobernuko Aitortza eta Erreparaziorako Batzordeak, horietariko bost 2005-2011 urte artean torturatu zituzten Mikeldi Diez, Iker Aristu, Oihan Ataun, Garbiñe Urra eta Mikel... [+]
Alesbesekoa jaiotzez, Saratxon bizi zen Unión Republicana alderdiko kidea, bere emaztea hango maistra baitzen. 1936ko irailean erail zuten frankistek eta ostiralean lortu zuten bere gorpuzkinak identifikatzea.
Hari buruzko aipamenik apenas iritsi zaigu historia liburuetan, baina Jesús Carrera Olascoaga (Hondarribia 1911 – Alcala de Henares 1945) Espainiako Alderdi Komunistaren idazkari nagusi izatera iritsi zen. Frankistek atxilotu, torturatu eta fusilatua, bere... [+]
Erorien Monumentua eraisteko eskatzen duten memoria elkarteen ustez ezin da eraikin frankista horren etorkizuna utzi herritarren esku: “Faxismoa omentzen duen eraikinarekin zer egin frankismoaren oinordekoek ere parte hartzen ahal duten galdeketa batek ezin du... [+]
86 urte bete dira asteazkenean Iruñean 795 preso errepublikarrek Europako ihesaldi handiena egin zutela. Aldiz, abantzu 800 iheslari horietarik bakarrik hiruk erdietsi zuten muga trabeskatzea.
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintza eta Euskarako Batzordeak atzera bota du UPNk aurkeztutako mozioa, 1936ko Gerran Errepublikaren kontrolpean zeuden lurraldeetan izandako biktimak Oroibidea memoriaren datu-basean sartzea eskatzen zuena. Mozioak PP eta Voxen babesa jaso du,... [+]
Jose Miguel Etxeberria Naparra-ren gorpua aurkitu gabe bukatu da Frantziako Landetan egindako bigarren indusketa. 44 urte dira militantea desagertu zenetik eta bere familiaren belaunaldi batetik bestera pasa da bere bilaketaren zama.