Frankismoak erreprimitutako LGTBI+ kolektiboko kideak omenduko dituzte Bidankozen
Igari-Bidankoze errepidean urtero egin ohi den omenaldian, bereziki gogoraraziko dituzte euren sexu-nortasunagatik atxilotu eta esklabo lanetara derrigortutako pertsonak. Ekainaren 17an egingo dute ekitaldia.
Frankismoaren esklaboei urtero Bidakonzen egin ohi zaien omenaldiaren barruan, protagonismo berezia izango dute aurten LGTBI+ kolektiboko kideek. 1936ko Gerran eta gerraoste luzean, asko izan ziren euren sexu-nortasunatik atxilotu eta errepremitutako pertsonak.
Hainbatek esklabo lanak egiten amaitu zuen, eta hori gogoratuko dute ekainaren 17an, larunbatarekin, Erronkari eta Zaraitzu ibarrak batzen dituen Igariko gainean, Memoriaren Bideak taldeak egin ohi duen ekitaldian. Besteak beste musika emanaldia izango da egun horretan, baita bazkari autogestionatua ere.
Igari eta Bidankoze arteko errepide hori frankismoko esklaboek eraiki zuten 1939 eta 1941. urteen artean. Historialarien esanetan gutxienez 2.000 lagun baino gehiago aritu ziren errepidean lanean, oso baldintza kaskarretan. Gaur egun esklaboek erabiltzen zuten barrakoien erreprodukzio bat dago ikusgai Igariko gainean.
Fernando Mendiola eta Edurne Beaumont ikerlariek sakonean aztertu zuten Igariko kasua, Txalapartarekin 2006an argitaraturiko Esclavos del franquismo en el Pirineo (Frankismoaren esklaboak frankismoan) liburuan, eta bertan diotenez, kondizioak hain ziren latzak preso askok –"ezinezkoa da jakitea zenbat izan ziren"– ihes egitea erabakitzen zuela eta zaintza guardiek horietako batzuk hil egin zituztela ihesaldian.
Langile batailoietan disidente politikoak eta erregimenak "arriskutsutzat" ikusten zituenak zeuden; eta horien artean, noski, nazional-katolizismoaren harreman eredu patriarkalarekin bat egiten ez zuten pertsonak ere bazeuden.
Tefiako nekazal kolonia
Hainbestekoa zen frankismoak egin nahi zuen garbiketa soziala, hainbat kolektiborentzat berezko kontzentrazo esparruak sortu zituela.
Steilas sindikatuak gogorarazi duen moduan, LGTBI+-eko kide ugariri bortxazko lanak eginarazi zieten Fuerteventurako Tefiako gunean; nekazal kolonia moduko bat, egiaz kartzela makabro bihurtu zena.
Espainiako zuzenbideko Vagos y maleantes ("Alperrak eta gaiztaginak") legean oinarriturik 1954 inguruan sortua, Tefiako esparru hori basamortu baten erdian zegoen, aerodromo zahar batean, eta Gasteizkoa omen zen karmeldar-ohi batek zuzendu zuen lehen urteetan esku gogorrez, jipoiak, gosea, umiliazioa eta errepresio sexuala ezarrita.
1966an itxi zuten eta egun gazteentzako aterpetxe bat dago bertan.
1945ean Neuengammeko nazien kontzentrazio esparruan hil zen Jean Iribarne gamerearraren diru-zorroa berreskuratu eta bere senideei eman diete. Ipar Euskal Herrian gutxienez 350 herritar deportatu zituzten erresistentzian parte hartzeagatik, eta ia erdia ez ziren bizirik atera.
Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.
Fusilamenduak, elektrodoak eta poltsa, hobi komunak, kolpismoa, jazarpena, drogak, Galindo, umiliazioak, gerra zikina, Intxaurrondo, narkotrafikoa, estoldak, hizkuntza inposaketa, Altsasu, inpunitatea… Guardia Zibilaren lorratza iluna da Euskal Herrian, baita Espainiako... [+]
Gogora Institutuak 1936ko Gerrako biktimen inguruan egindako txostenean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" ageri direla salatu du Intxorta 1937 elkarteak, eta izen horiek kentzeko eskatu du. Maria Jesus San Jose... [+]
Familiak eskatu bezala, aurten Angel oroitzeko ekitaldia lore-eskaintza txiki bat izan da, Martin Azpilikueta kalean oroitarazten duen plakaren ondoan. 21 urte geroago, Angel jada biktima-estatus ofizialarekin gogoratzen dute.
Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.
33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.
ELA, LAB, ESK eta STEILAS sindikatuek eta M3 elkarteak "herrikoia eta sozialki plurala" den memoria eguna "errepresiorik gabe" egitea eskatu dute. Eusko Jaurlaritzari zuzendutako eskaera da, "iaz ez bezala", aurten manifestatzeko eskubidea bermatzeko... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
Lazkaon 1960-70ko hamarkadan galdu ziren inauteriak berreskuratzeko asmotan dabiltzala irakurri dugu azken asteetan. Festa haietatik abiatuta herriko hainbat talde elkartu eta otsailaren 28an plazaratuko dira inauteriak ospatzera. Xehetasun gehiago jakin nahian Oin Arin dantza... [+]
Memoria Demokratikoaren Legea bete eta Lasa eta Zabala bahitu eta torturatu zituzten Donostiako La Cumbre eraikina memoria historikorako gune bihur dezaten exijitu dute Gipuzkoako Batzar Nagusietan. Jauregia 2023an Donostiako Udalari utzi behar zion estatuak, baina prozedura... [+]