Frankismo garaiko milaka sumario digitalizatuko ditu Eusko Jaurlaritzak
Espainiako Ordena Publikoko Auzitegiaren dokumentazioa digitalizatzeko hitzarmena sinatu dute Gogorak eta Espainiako Kultura Ministerioak. 1963 eta 1977 urte arteko sumarioak lirateke, Salamancako Memoria historikoaren Dokumentazio Zentroak gordetakoak.
Frankismo garaiko errepresioa ikertu eta aitortzeko urrats garrantzitsua egingo du Eusko Jaurlaritzaren Gogora Institutuak, Espainiako Kultura Ministerioarekin adostutako ekimen bati esker: Ordena Publikoko Auzitegiak, diktadurako erregimenarekin bat egiten ez zutenen kontra zigorrak ezartzeko erakunde nagusienetakoak, irekitako milaka sumario digitalizatuko ditu.
Gogorak asteartean egindako bileran iragarri du ekimena, Iñigo Urkullu EAEko lehendakaria eta Nerea Melgosa Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburua bertan zirela. Dokumentuak Salamancan gordetzen dira, Memoria Historikoaren Dokumentazio Zentroan.
Aintzane Ezenarrok zuzenduriko Jaurlaritzaren institutu publikoak azaldu duenez, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan bizi ziren 2.700 pertsonari buruzko informazioa dago sumario horietan, eta 1963 eta 1977 urteen arteko epealdikoak dira.
Hala ere, lehen hurbilketa baino ez dela ohartarazi dute, eta "jatorriz euskaldunak ziren pertsona naturalen sumarioetara ere iristea" da helburua, beste erkidego batzuetan bizi izan arren. 60 urte bete dira Ordena Publikoko Auzitegia sortu zutela agintari frankistek.
60 urte bete dira Ordena Publikoko Auzitegia sortu zutela agintari frankistek
"Ikerketa-proiektu horrek ekarpen handia egingo du frankismo garaiko eta Trantsizioaren hasierako egia argitzeko, aldi horretan Euskadin jasandako errepresioaren dimentsio eta ezaugarri gehientsuenak ezagutzeko aukera emango baitu", azaldu du Jaurlaritzak.
37.000 pertsona espetxeratuak
Horrez gain, abian duten beste ikerketa baten lehen emaitzak ere eman zituzten. Zehazki, 1936 eta 1945 urteen artean Frankismoko espetxe-sistemaren biktima izandakoak identifikatzeko lanean dabil ikerketa talde bat.
EHUko Historia Garaikideko doktore Jon Penche ari da lan hori koordinatzen eta behin-behineko datu ikaragarriak eman ditu: 37.000 pertsona baino gehiago espetxeratu zituzten Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan –horiei Nafarroako datuak gehitu behar zaizkie– eta horietatik 5.100 emakumeak izan ziren.
Espetxeratuen artean, 16.500 lagun EAEko herriren bateko bizilagunak ziren eta gainerakoak beste lurralde batekoak. Gainera, jakin ahal izan dutenez gutxienez 314 pertsona hil ziren ofizialki preso zeudela –beste kasu askotan presoak "libre" utzi ondoren izan ziren fusilatuak eta haien heriotzak ezkutatu egin ziren–.
Ikerketa amaitzean, horiekin guztiekin fitxak egin eta datu-basea osatuko da, ikertzaile eta senideen eskura jartzeko.
Astelehenean abiatu zituzten lanak eta frankismo garaiko 20 biktima berriren gorpuak topatu dituzte honezkero. Asteburura arte luzatuko dute gorpuzkiak lurpetik ateratzeko hirugarren kanpaina.
Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
Iruñeko Erorien monumentua faxismoaren salaketarako eta memoria demokratikorako Maravillas Lamberto interpretazio zentroa bilakatzea adostu dute EH Bildu, PSN eta Geroa Baik. Eraikinaren parte bat eraitsiko dute, eta adiera frankistako elementuak kendu edo estaliko... [+]
"88 urteko isiltasuna nahikoa da; gure herritarrek behingoz aitortza ekitaldi bat merezi dute"
Espainiako eta Frantziako Estatuak “nazio askapen mugimendua ito” nahi dutela ohartarazi du Sortuk, eta Santi Brouard eta Josu Muguruza HBko militanteen erailketak estatu biek egiten duten “gerra zikinaren parte direla” adierazi du.
Saturraran Elkarteak antolatuta, Oroimen Eguneko ekitaldian batu dira larunbatean 1939tik 1944 bitartean Saturrarango Emakumeen Kartzela egon zen inguruan, bertan preso egondako emakume eta umeak oroitu eta omentzeko.
Egun hartan Espainiako Poliziak bost langile hil zituen eta dozenaka zauritu. Orain, identifikatu gabeko beste zazpi zauritu aurkitu dituela iragarri du Martxoak 3 elkarteak. Oraindik, alabaina, ez dute lortu zauritutako beste 20 pertsona identifikatzea.
Espainiako Gobernuak dokumentu bat helarazi die Salvador Puig Antichen arrebei, Oroimen Demokratikorako ministro Ángel Víctor Torresen eskutik. Frankismoak anarkista katalanari jarritako heriotza kondenaren “baliogabetasun akta” dela diote. Harrigarria... [+]