Franco “seme-kuttun” gisara dute Esteribarren, Irunberrin, Marcillan eta Miranda Argan

  • Herri horiei jakinarazi die Bake, Elkarbizitza eta Giza Eskubideetako zuzendaritzak oraindik ere "ohorezko" izendapenarekin dutela diktadorea. Aurretik ikertutako beste dokumentu batzuei esker beste 17 herritatik erretiratu egin dituzte izendapen horiek. 

Artikulu hau CC BY-SA 3.0 lizentziari esker ekarri dugu.

2019ko maiatzaren 15an - 16:11
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Frankismoa goratu eta kolpe militarra babesten duten ikurrak erretiratzen dihardu Nafarroako Gobernuko Bake, Elkarbizitza eta Giza Eskubideetarako zuzendaritzak. Nafarroako Memoriaren Institutuak berriki jakinarazi die zazpi tokiko entitateri oraindik ere frankismoa goratzen duten ikurrak edo izendapenak dituztela. Hala, lau herritan oraindik ere "seme kuttun"-tzat dute Francisco Franco jenerala: Esteribarren, Irunberrin, Marcillan eta Miranda Argan. Berriki 2.500 biztanle baino gehiagoko herrietako dokumentuak aztertu dituzte eta horiekin batera Ablitasen ere Jose Luis Arrese goratzen zela jakin ahal izan dute. Aurretik beste zenbait udaletako idazkiak ere aztertu dituzte eta horren agerikoak ez diren izendapenekin egin dute topo: alkate zenbaiti egiten zitzaizkien goraipenak, emandako dominak... Horien berri ez dute izan orain arte udal askok eta gutxinaka ezabatzen ari dira frankismoa eta diktadura garaia goraipatzen dituzten ikur eta izendapenak. 

"Jendilajea" ere bazen herrietan

Herri zenbaitetatik kanporatu egiten zituzten bizilagunak "jendilaje" izendatzearekin batera. Frankismoarekin, kolpe militarrarekin eta diktadura horrekin bat ez zetozenak ziren kanporatzen zituztenak. Eta ez ziren kanporatze hutsarekin konformatzen, fusilatu ere, fusilatu zituzten zenbait herritar arrazoi horrengatik. Izendapen horien berri ere helarazi diete Memoriaren Institututik udalei eta hala ezabatzeko aukera izanen dute "jendilaje" izendapena zutenen senideei aitortza bat egin asmoz. 

Hogei izendapen baino gehiago erretiratuak daude 

Memoriaren Institutuak denbora darama jada frankismoa goratzen duten ikur eta izendapenak identifikatzen eta kentzen. Lehen fase batean 2.500 biztanle baino gehiago dituzten herrietan egin zuen lan. Jakin ahal izan zuen 20 izendapen edo gehiago bazirela tartean 17 udalerritan. Horietatik egun %80 erretiratuak dituzte.

Albiste hau Euskalerri Irratiak argitaratu du eta CC-By-SA lizentziari esker ekarri dugu ARGIAra.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Oroimen historikoa
Aurreskua, bertsoak eta musika emanaldiak German Rodrigezen omenez

Aurten ere, uztailaren 8an, astelehenean gogoratuko dute German Rodrigez haren omenezko oroitarriaren alboan. 13:00etan izanen da: aurreskua lehenbizi, Mikel Lasarteren bertsoak gero eta La Furia eta Fermin Balentziaren emanaldiak bukatzeko. Iluntzean, Peñak, isilik eta... [+]


Angel Berrueta eta bere senitartekoak indarkeria polizialaren biktima moduan aitortu ditu Nafarroako Gobernuak

Naiz.eus-ek aurreratutakoaren arabera, 2004ko martxoan Espainiako polizia batek eta bere semeak erail zuten Angel Berrueta eta bere alargun zein seme alabek, Nafarroako Gobernuaren aitortza ofiziala jasoko dute, indar polizialen indarkeriaren biktima moduan.


Igari eta Bidankoze arteko errepidea eraiki zuten frankismoaren esklaboei omenaldia egin diete

1939 eta 1941 bitartean Igari eta Bidankoze arteko errepidea eraikitzera behartu zituzten frankismoaren 2.400 esklaboak omendu zituzten larunbatean, Igariko gainean. Errepresaliatu antifaxista haien memoriak gure bidea izan behar duela aldarrikatu zuten omenaldia antolatu zuen... [+]


Nafarroako Gobernuak 2005-2011 aldian torturatutako herritarrak onartu ditu biktima gisa

Nafarroako Torturatuen Sareak jakinarazi du hemeretzi biktima berri onartu dituela Nafarroako Gobernuko Aitortza eta Erreparaziorako Batzordeak, horietariko bost 2005-2011 urte artean torturatu zituzten Mikeldi Diez, Iker Aristu, Oihan Ataun, Garbiñe Urra eta Mikel... [+]


Frankistek fusilatutako Modesto Manuel Azkona Garaicoechea Arabako Diputatu eta Saratxoko bizilagunaren gorpua identifikatu dute

Alesbesekoa jaiotzez, Saratxon bizi zen Unión Republicana alderdiko kidea, bere emaztea hango maistra baitzen. 1936ko irailean erail zuten frankistek eta ostiralean lortu zuten bere gorpuzkinak identifikatzea.


Jesús Carrera, frankistek torturatu eta fusilaturiko buruzagi komunistaren bizitza pantailara

Hari buruzko aipamenik apenas iritsi zaigu historia liburuetan, baina Jesús Carrera Olascoaga (Hondarribia 1911 – Alcala de Henares 1945) Espainiako Alderdi Komunistaren idazkari nagusi izatera iritsi zen. Frankistek atxilotu, torturatu eta fusilatua, bere... [+]


“Ezin da kontsulta baten emaitzetatik erabaki Iruñeko Erorien Monumentuaren etorkizuna”

Erorien Monumentua eraisteko eskatzen duten memoria elkarteen ustez ezin da eraikin frankista horren etorkizuna utzi herritarren esku: “Faxismoa omentzen duen eraikinarekin zer egin frankismoaren oinordekoek ere parte hartzen ahal duten galdeketa batek ezin du... [+]


2024-05-22 | Euskal Irratiak
Ezkabako presondegi frankistako ihesaldia oroitu dute Urepelen, ‘La Fuga’ lasterketarekin

86 urte bete dira asteazkenean Iruñean 795 preso errepublikarrek Europako ihesaldi handiena egin zutela. Aldiz, abantzu 800 iheslari horietarik bakarrik hiruk erdietsi zuten muga trabeskatzea.


1936ko biktimak eta kolpistak berdintzeko UPNren saiakera atzera bota du Nafarroako Parlamentuak

Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintza eta Euskarako Batzordeak atzera bota du UPNk aurkeztutako mozioa, 1936ko Gerran Errepublikaren kontrolpean zeuden lurraldeetan izandako biktimak Oroibidea memoriaren datu-basean sartzea eskatzen zuena. Mozioak PP eta Voxen babesa jaso du,... [+]


Eneko Etxeberria
“Ez nioke nire semeari Jose Miguelen bilaketaren zama utzi nahi”

Jose Miguel Etxeberria Naparra-ren gorpua aurkitu gabe bukatu da Frantziako Landetan egindako bigarren indusketa. 44 urte dira militantea desagertu zenetik eta bere familiaren belaunaldi batetik bestera pasa da bere bilaketaren zama.


Cuelgamuroseko indusketetan eskuin muturraren presio eta sabotaiak salatu dituzte auzitegi-medikuek

Madrilgo Cuelgamurosen, Erorien Harana deituriko monumentuan arkeologoak egiten ari diren indusketetan etengabe ari dira jasaten eskuin muturreko jendeen presioa, hala adierazi du Pako Etxeberria auzitegi-medikuak. Egunotan, biktima errepublikarren senideek bisitatu ahal izan... [+]


Eguneraketa berriak daude