Batetik FIES saila PSOEko gobernuak 1992 urtean protestaldi haietan nabarmendu ziren presoak (eta euskal preso politikoak zein preso antifaxistak) bakartzeko eta zigortzeko sortu zuelako, eta bestetik mobilizazio berri hauek lehenengo FIES preso hoietako batzuk, haien salaketen bitartez (behin kaleratuta, Salhaketa elkartearen bitartez, Patxi Zamorok aurrera atera zuen “Tod@s somos FIES” sentsibilizazio ekimena; Xoxe Tarrioren eta Juanjo Garfiaren liburuak) edota mobilizazio berrian parte hartuz (Gabriel Pombo Da Silva, Paco Ortiz, Laudelino Iglesias, Juan Redondo…) sustatuak izan zirelako.

Borrokaldi berri honen berrikuntza nagusiak bi izan ziren: batetik, errepresioa sahiesteko, espetxeen barnean borroka era baketsuen eta legalen aldeko apostu garbia (“txapeo” bezela ezagutzen diren ekintza eta patio grebak, eta gose grebak), eta bestetik kaleko talde, kolektibo eta norbanako anarkistekin, preso antifaxisten sostengurako AFAPP elkartearekin (Preso Politikoen Lagunen eta Senideen Elkartea), eta CESPP koordinakundean (Preso dauden Pertsonekiko Elkartasunerako Estatu mailako Koordinakundea) bildutako Salhaketa, APDHA edo PreSOS-Galiza bezalako elkarteekin koordinatua izatea.

Mobilizazio honetako faktore nagusienetariko bat, anarkismo ilegalistaren eta indibidualistaren oinordeko zuzena den, eta italiar jatorriko teoriko (Alfredo M. Bonanno bereziki) eta ekintzaile batzuk (1996ko abenduan Cordoban banku lapurreta batetan atxilotutako kideak, “Marinni auzia” delakoaren eta AHTaren aurkako borroken harira ezagututako lagunak) inspiratutako korronte berri baten eragina izan zen: insurrekzionalismoa.

Askorentzat euskal preso politikoek eta haien ingurukoek mobilizazioarekin bat ez egitea (une horretan 500 preso politiko inguru zedudenean, gehienak FIEs sailean sartuak) ulergaitza eta etsipengarria izan zen.

Mobilizazioa 1999 urte amaieran ibiltzen hasi zen, Madrileko Soto del Real espetxean isolatuta zeuden preso batzuen proposamen batetik abiatuta eta honako aldarrikapen hauek oinarritzat zituen eskaera-taula baten inguruan antolatu zen: FIES saila ixtea, dispertsioaren amaiera eta gaixotasun larriak zein sendaezinak zituzten preso guztien berehalako askatasuna.

Espetxetatik kanpo, insurrekzionalismotik hurbil zeuden anarkisten eta CESPPan bildutako elkarteen arteko banaketa eta enfrentamentua (Gipuzkoan gertatutakoa bezalako salbuespen gutxi batzuk kenduta) hasieratik agerikoa izan zen; ezberdintasun ideologiko zein metodologiko sakonez gain, lehen mobilizazio kolektiboaren bezperako asteetan, CESPParen babesarekin Julian C. Rios irakasle, jurista eta ekintzaileak FIES preso askori luzatu zien banakako askapena lortzeko proposamena askok desmobilizaziorako ekimen moduan ulertu zutelako. Gainera CNT-AIT eta CNA (Gurutze Beltz Anarkista) erakundeengandik gertu zeuden sektoreen eta anarkista erradikalenen (hoietako asko 1997-98an CNAko hastapenetako taldeetan egondakoak) arteko gatazka ideologikoek zatiketa hau sakondu zuten.

El Mundo, ABC, Interviú, La Vanguardia edo Antena3 bezelako hedabideek FIES presoen gainean zein talde anarkisten inguruan burututako kriminalizazio kanpaina etengabeak (Espainia-Italia-Grezia arteko “Triangelu anarkista” sonatua edota ETArekiko ustezko lotura) eta presoen borrokarekin elkartasunean burututako erasoek (bereziki epaitegietara, kazetariei eta erakundeetara igorritako bonba paketeak) sektore solidarioen arteko haustura zabaldu zuten. Eta hausturaren gailurra 2000ko azaroan poliziak Madrileko anarkista batzuk atxilotu eta FIES preso aktiboenak auziperatu zituztenean gertatu zen.

FIES (Fichero de Internos de Especial Seguimiento) presoen lehenengo mobilizazio kolektiboaren ondoren (2000ko martxoa hasieran burutu zen lau egunetako txapeo eta baraualdia) Espetxe Erakundeek eta kartzeleroen sektore atzerakoienak (ACAIP sindikatuaren babesarekin) errepresio bortitza abiatu zuten: lekualdaketa jarraiak, muturreko isolamendua, komunikazio guztien interbentzioa eta murrizketa, zigor administratiboak, jipoiak, tratu txarrak, etabar. Eta espetxetatik kanpo, anarkista aktiboenek ere jarraipenak, meatxuak, telefonoen zein posta kutxailen interbentzioa, auziperatzeak, desinformazioen zabalpena, etabar jasan behar izan zituzten… aipatu 2000ko azaroako muntaiarekin punturik gorena izan zutenak.

Zatitutako mugimendu anarkista eta libertarioarentzat, edo behintzat haren zati batentzat, borroka honek Trantsiziotik amaitu gabe zeuden eztabaida batzuk berreskuratzea eragin zuen: ilegalismoa eta indarkeria iraultzailea; itxialdi punitiboa, prebentiboa zein terapeutikoa (espetxeak, adingabekoentzako zentruak, psikiatrikoak, preso politkoen eta sozialen arteko bereizketa, bortxatzaileen kasuak, etabar); egitura eta erantzun antierrepresiboen beharra eta presoen sostengua; elkartasuna eta erakundeen arteko alderdikeriak; antolaketa estilo informal berriak; borroken maskulinizazioa...

Bibliografia

Huye hombre huye. Diario de un preso FIES. Xoxe Tarrio. Virus, 1997

A ambos lados del muro. Patxi Zamoro. Txalaparta, 2005

Adios prisión. Juanjo Garfia. Txalaparta, 1996

Autobiografia de un irreductible. Claudio Lavazza. Ediciones Autónomas, 2010

Un resquicio para levantarse. Una historia subjetiva de la APRE. Javier Avila Navas. Tokata, 2013

Filmografia

Horas de luz, Manolo Matji-k 2004ean zuzendua.

Xabier Cerezo.
Irakaslea eta anarkista.